Δύο κρίσιμα «εργαλεία» για όσους βρέθηκαν σε οικονομικό αδιέξοδο ενεργοποιεί το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, επιχειρώντας να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο το κράτος αντιμετωπίζει τους υπερχρεωμένους πολίτες.
Με το νέο πλέγμα μέτρων από τη μία παρέχεται πραγματική δεύτερη ευκαιρία σε φυσικά πρόσωπα και επαγγελματίες που οδηγήθηκαν στην πτώχευση, από την άλλη θεσπίζεται για πρώτη φορά ένα οργανωμένο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και υποστήριξης επιχειρήσεων πριν η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη.
Οι νέες ρυθμίσεις περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για τα Ιδρύματα και τις Σχολάζουσες Κληρονομιές, το οποίο ψηφίστηκε από τη Βουλή και τίθεται σε ισχύ από τη δημοσίευσή του στο ΦΕΚ. Με τον νόμο αυτό, αίρεται το ποινικό βάρος για όσους προσφεύγουν στη διαδικασία της πτώχευσης, ενώ παράλληλα εισάγεται πρόγραμμα επιδότησης (voucher) για επαγγελματίες που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν οικονομικά.
Η πιο ουσιαστική τομή αφορά την πλήρη αποσύνδεση της πτώχευσης από την ποινική δίωξη. Το νέο πλαίσιο προβλέπει ότι από τη στιγμή που δημοσιεύεται δικαστική απόφαση πτώχευσης ή καταχωρείται ο οφειλέτης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, αναστέλλεται αυτομάτως κάθε ποινική δίωξη για οφειλές προς την εφορία και τον ΕΦΚΑ.
Η ρύθμιση καλύπτει τόσο τα αδικήματα μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο όσο και την καθυστέρηση πληρωμής ασφαλιστικών εισφορών. Το κρίσιμο σημείο, όμως, είναι ότι με την ολοκλήρωση της διαδικασίας πτώχευσης και τη νόμιμη απαλλαγή από τα χρέη – συνήθως μετά από ένα έως τρία έτη, ανάλογα με την περίπτωση – το αξιόποινο εξαλείφεται οριστικά και διαγράφεται από το ποινικό μητρώο. Αυτό σημαίνει ότι οι οφειλέτες από τη στιγμή που θα πάρουν στα χέρια τους το χαρτί της πτώχευσης, θα καθαρίζει το ποινικό τους μητρώο και δεν θα παραμένουν κυνηγημένοι από την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Πρόληψη αντί για κατάρρευση: το πρόγραμμα voucher
Το δεύτερο σκέλος των παρεμβάσεων εστιάζει στην πρόληψη της υπερχρέωσης. Πρακτικά θεσπίζεται ένα νέο πρόγραμμα στήριξης επιχειρήσεων που εμφανίζουν πρώιμα σημάδια οικονομικής ασφυξίας, πριν οδηγηθούν στη λύση της πτώχευσης.
Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και της Κοινωνίας της Πληροφορίας, το κράτος θα χορηγεί δωρεάν voucher σε επαγγελματίες που απειλούνται από αφερεγγυότητα. Τα voucher θα καλύπτουν το κόστος εξειδικευμένης υποστήριξης από πιστοποιημένους συμβούλους, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν να χαράξουν σχέδιο διάσωσης και αναδιάρθρωσης της επιχείρησης.
Η λειτουργία του προγράμματος βασίζεται στον «Μηχανισμό Έγκαιρης Προειδοποίησης», ένα σύστημα που θα παρακολουθεί βασικούς οικονομικούς δείκτες και θα εντοπίζει εγκαίρως τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε τροχιά κινδύνου. Όταν το σύστημα ενεργοποιείται, ο επαγγελματίας θα μπορεί να υποβάλει αίτηση μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.
Η καινοτομία του προγράμματος όμως έχει να κάνει με το γεγονός ότι η υποστήριξη δεν περιορίζεται σε νομικές και οικονομικές συμβουλές. Για πρώτη φορά, αναγνωρίζεται θεσμικά το ψυχολογικό βάρος της υπερχρέωσης, με το κράτος να καλύπτει και υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης, mentoring και ενδυνάμωσης.
Στόχος είναι ο επιχειρηματίας να αποκτήσει όχι μόνο τα τεχνικά εργαλεία για να διασώσει την επιχείρησή του, αλλά και την αντοχή και αυτοπεποίθηση που απαιτούνται για να υλοποιήσει ένα απαιτητικό σχέδιο ανάκαμψης, χωρίς να «σπάσει» στη μέση της διαδρομής.
Με κοινή υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί το επόμενο διάστημα θα εξειδικευτούν τα κριτήρια ένταξης, οι προϋποθέσεις συμμετοχής και το χρονοδιάγραμμα έναρξης του προγράμματος, ενώ ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπαίδευση των συμβούλων που θα στελεχώσουν τον μηχανισμό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νόμος περιλαμβάνει και ειδική πρόβλεψη για ευάλωτους οφειλέτες που λαμβάνουν κρατική συνεισφορά για την κατοικία τους. Το νέο πλαίσιο προβλέπει ότι εφόσον ένας δικαιούχος επιδόματος ενταχθεί στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών και υπογράψει νέα σύμβαση που διασώζει την κύρια κατοικία του, η προηγούμενη κρατική συνεισφορά διακόπτεται αυτομάτως.
Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η διπλή επιδότηση για τον ίδιο σκοπό και προστατεύεται ο οφειλέτης από τον κίνδυνο μελλοντικής επιστροφής ποσών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αχρεωστήτως καταβληθέντα.
