Της Μαίρης Βενέτη
Ο Ντόναλτ Τραμπ μετά τον τερματισμό της δίμηνης εξαίρεσης της ΕΕ, του Καναδά, και του Μεξικού από τους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου, κατοχύρωσε τον τίτλο του πιο απρόβλεπτου Προέδρου των ΗΠΑ.
Μια μέρα πριν το deadline που είχε δώσει για διαπραγματεύσεις, έναντι να αποσπάσει παραχωρήσεις από τους εμπορικούς του εταίρους, αποφάσισε την Πέμπτη να προχωρήσει στην επιβολή δασμών προς όλες τις κατευθύνσεις, συμμάχων ή μη.
Σε συνδυασμό με την πρόσφατη αποχώρηση των ΗΠΑ από την συμφωνία με το Ιράν- με την οποία η Ουάσιγκτον καταστρέφει στην ουσία μεγάλες εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με την Τεχεράνη- διαγράφεται ένα σκηνικό που η λέξη «χαώδες» ίσως και να μην μπορεί να περιγράψει τις συνέπειες στην περίπτωση που λάβει πλήρη εξέλιξη.
Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι δεν αποκλείεται να έχουμε μια εξίσου απρόβλεπτη απόφαση του Αμερικανού Προέδρου, που να ανατρέψει και πάλι τα δεδομένα και να μας γλυτώσει από τα «χειρότερα».
Άλλωστε, λογικά ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι λάτρης του πόκερ.
Οι αναμενόμενες αντιδράσεις και ποιους κλάδους «μαρκάρουν»
Τόσο η Ευρώπη όσο και ο Καναδάς και το Μεξικό θα αντιδράσουν και το πιο πιθανό μάλιστα είναι να συντονιστούν όσον αφορά τις ενέργειες τους, κάτι που φαίνεται ήδη από τις δηλώσεις όλων, με πιο χαρακτηριστικές εκείνες του Γερμανού υπουργού Οικονομίας.
Ειδικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η βιομηχανία του χάλυβα είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς αποτελεί δομικό συστατικό του πρώτου κυττάρου της.
Ας μην ξεχνάμε ότι η Διακήρυξη Σούμαν οδήγησε στον σχηματισμό της Ευρωπαικής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, την πρωτόλεια μορφή της σημερινής ΕΕ.
Ήδη λοιπόν, η Επίτροπος Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Cecilia Malmstrom ανακοίνωσε ότι τα κράτη μέλη θα κινηθούν συντονισμένα και θα αμφισβητήσουν τη νομιμότητα των νέων τιμολογίων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, και ότι τα αντίποινα της ΕΕ ετοιμάζονται και θα τεθούν σε ισχύ από τις 20 Ιουνίου.
Τόνισε μάλιστα ότι οι διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον δεν είναι επί του παρόντος δυνατές.
Ο Καναδάς με τη σειρά του, ο μεγαλύτερος προμηθευτής χάλυβα στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα επιβάλει δασμούς που θα καλύπτουν 16,6 δισ. δολάρια στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του ουίσκι, του χυμού πορτοκαλιού, του χάλυβα, του αλουμινίου και άλλων προϊόντων
Το Μεξικό επίσης ανακοίνωσε τι περιγράφει ως "ισοδύναμα" μέτρα σε ένα ευρύ φάσμα αμερικανικών αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων του χοιρινού κρέατος, των μήλων, των σταφυλιών, του τυριού, του χάλυβα και άλλων αγαθών.
Οι δηλώσεις αυτές, λίγο πολύ «μαρκάρουν» και τους κλάδους που θα ζήσουν έντονες συγκινήσεις στις χρηματαγορές εφεξής.
Την Πέμπτη για παράδειγμα, ο δείκτης SPLRCFOOD για τα συσκευασμένα τρόφιμα και τα κρέατα της S & P 500 υποχώρησε 2%, ενώ οι μετοχές της εταιρείας παραγωγής κρέατος Tyson Foods Inc μειώθηκαν κατά 3,9%.
Τα σχέδια της ΕΕ με τη σειρά τους, υποδεικνύουν τις μοτοσυκλέτες Harley Davidson καθώς και άλλα οχήματα μεταφοράς, από μηχανοκίνητα σκάφη μέχρι ιστιοπλοϊκά, τα ουίσκι bourbon, τα αμερικανικά καλλυντικά και είδη ένδυσης, τον καπνό, τα ελάσματα από χάλυβα και τους χαλυβδοσωλήνες, τις μπαταρίες και δεκάδες άλλα.
Σίγουρα δεν θα αισθάνονται άνετα εφεξής οι Ρεπουμπλικάνοι με πολιτικές βάσεις στις έδρες των αντίστοιχων εταιρειών.
Άνετοι δεν θα αισθάνονται όμως και οι μέτοχοι των εταιρειών.
Ήδη έδειξαν στη συνεδρίαση της Πέμπτης ,το στρες που τους προκαλεί μια ευρωπαική απάντηση που δεν έχει καν ακόμα επίσημα δοθεί.
Οι μετοχές της Harley-Davidson για παράδειγμα υποχώρησαν 2,2% ενώ η Brown-Forman Corp , κατασκευαστής αρκετών μάρκων bourbon, έχασε 2,1% την Πέμπτη.
Το μόνο που έχει να κάνει λοιπόν κάποιος για να δει τις παράπλευρες απώλειες ενός εμπορικού πολέμου που ξεκινάει απλώς με τον χάλυβα και το αλουμίνιο, είναι να σκανάρει ποιές εταιρείες διεθνώς είχαν απώλειες πάνω από 2% στη συνεδρίαση της Πέμπτης.
Μετά από αυτό τα σκανάρισμα, θα έχει μια πλήρη εικόνα για την έκταση του έργου με τον τίτλο «εμπορικός πόλεμος κατά των πάντων» σε σκηνοθεσία Ντόναλτ Τραμπ.
Ποιος θα «πληρώσει» τον λογαριασμό
Ο Πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ, Tom Dohnohue, προφανώς έχει κάνει την άσκηση των χρηματαγορών, για αυτό και έσπευσε να προειδοποιήσει σε επιστολή ότι οι τρέχουσες εμπορικές πολιτικές θα μπορούσαν να απειλήσουν την οικονομική πρόοδο και να προκαλέσουν απώλεια περισσότερων από 2 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.
Άλλωστε αν το δούμε ιστορικά, η κατάληξη είναι πάντα η απώλεια θέσεων εργασίας. Το 2002, η κυβέρνηση Μπους είχε πάρει μέτρα προστατευτισμού για τον χάλυβα, με αποτέλεσμα το 2004 η Αμερική να μετράει 200.000 θέσεις εργασίας χαμένες.
Τότε η ΕΕ σε συνεργασία με την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, τη Νορβηγία, την Ελβετία, τη Βραζιλία και τη Νέα Ζηλανδία πήγαν την υπόθεση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Μετά από 20 μήνες οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να άρουν τους πρόσθετους δασμούς, όμως ήδη είχαν χαθεί στη χώρα δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, και όχι μόνο σε βιομηχανίες που σχετίζονται με τον χάλυβα.
Το ιστορικό αυτό παράδειγμα είναι εξαιρετικά χρήσιμο όσον αφορά τον χρόνο μετακύλισης των πολιτικών αποφάσεων του σήμερα, στα μάκροκροοικονομικά στοιχεία και συνεπάκολουθα στην αντίδραση των χρηματαγορών του αύριο.
Ξεκινάμε από τα εμπορεύματα για να καταλήξουμε στα νομίσματα;
Υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι στις ΗΠΑ δεν γνωρίζουν ότι οι Ευρωπαίοι, οι Καναδοί, αλλά και οι Μεξικάνοι δεν θα απαντήσουν με παρόμοιες κυρώσεις;
Ασφαλώς και όχι.
Όσον αφορά την ευρωπαική απάντηση,ούτε καν περιθώριο άγνοιας δεν υπήρχε, καθότι η ίδια η καγκελάριος της Γερμανίας Α. Μέρκελ, λίγο πριν γίνει γνωστή η απόφαση του Τραμπ, είχε δηλώσει πως η ΕΕ θα απαντήσει με «αποφασιστικό και ενιαίο τρόπο εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς στις εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου».
Μήπως η ΕΕ είναι ένας μικρός εταίρος για τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να θεωρούν μικρές τις συνέπειες από τον τραυματισμό της εμπορικής τους σχέσης;
Και πάλι όχι.
Η ΕΕ και ΗΠΑ είναι αλληλοεξαρτώμενες, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης.
Το 2016 οι αμερικανικές εξαγωγές στην ΕΕ αποτελούσαν το 18,7% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας, καθιστώντας την Ευρώπη πρώτο προορισμό αμερικανικών αγαθών και υπηρεσιών.
Αλλά και οι αντίστοιχες εξαγωγές της ΕΕ στις ΗΠΑ την ίδια χρονιά, αποτελούσαν το 20,8% του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών, καθιστώντας έτσι τις ΗΠΑ κορυφαίο προορισμό των ευρωπαϊκών αγαθών και υπηρεσιών.
Για όσους παρουσιάσουν τον αντίλογο ότι οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ είναι σημαντικότερες για την ευρωπαϊκή οικονομία, λόγω μεγαλύτερης αναλογίας εξαγωγών/ΑΕΠ – 16,7% στην ΕΕ έναντι 12,6% στις ΗΠΑ – να τους υπενθυμίσουμε ότι στον τομέα των επενδύσεων, η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής στις ΗΠΑ, καταλαμβάνοντας το 40% του συνόλου των εξωτερικών επενδύσεων το 2016.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, αναρωτιέμαι: Ποιος βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση άσκησης πίεσης;
Το ερώτημα αυτό αναπόφευκτα μας οδηγεί στον εξής προβληματισμό: Γιατί οι ΗΠΑ προβαίνουν σε όλες αυτές τις ενέργειες, από τη στιγμή που πρόκειται στην ουσία για ένα παιχνίδι όχι απλά μηδενικού αθροίσματος, αλλά απωλειών για όλους τους συμμετέχοντες;
Μια απάντηση εμμέσως δόθηκε στην αρχή του άρθρου.Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ενδέχεται να έχει αναγάγει την εμπορική πολιτική σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρτίδα πόκερ, εκβιάζοντας μέσω μιας πειστικής μπλόφας τους εμπορικούς του εταίρους να ενδώσουν σε αυτά που τους ζητάει.
Μήπως όμως αυτή είναι μια «ύποπτα» εύκολη απάντηση;
Πολλές φορές οι σωστές απαντήσεις πηγάζουν από τις σωστές ερωτήσεις!
Αν το αληθινό ερώτημα είναι το εξής: Και αν οι ΗΠΑ επιθυμούν να σπάσουν την όποια εμπορική τους αλληλεξάρτηση;
Ποιος θα ήταν αλήθεια ο πιο ανώδυνος τρόπος, να μαζέψουν τα πολυετή προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, τα οποία στην ουσία «επιδότησαν» την αμερικανική οικονομική επέκταση και εκτίναξαν τα χρηματιστήρια, αλλά και το παγκόσμιο χρέος;
Και κάπως έτσι, κάποια στιγμή, η κουβέντα θα φύγει από το εμπόριο για να καταλήξει στα νομίσματα.
Άσκησης εργασίας λοιπόν μέχρι το επόμενο σαββατοκύριακο: Πώς συνδέονται οι λέξεις, πληθωρισμός, χρέος, υποτίμηση και αποδολλαριοποίηση των παγκόσμιων συναλλαγών;
* Η κα Μαίρη Βενέτη είναι Πιστοποιημένη Διαχειριστής από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
