Του Προκόπη Χατζηνικολάου
Όσο και αν το οικονομικό επιτελείο επιχειρεί να διασώσει, τουλάχιστον επικοινωνιακά τις εντυπώσεις από την κατάρρευση του προϋπολογισμού, τα στοιχεία από την εξέλιξη των δημοσίων εσόδων είναι αμείλικτα και γεννούν σοβαρά ερωτηματικά για το είδος των εξελίξεων που προοιωνίζεται ο εκτροχιασμός από τους στόχους.
Η τρύπα προσεγγίζει ήδη τα 2,4 δισ. ευρώ, και οι εκτιμήσεις που τη θέλουν να μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο μέχρι το τέλος του έτους ως αποτέλεσμα της υπερφορολόγησης, προκαλούν εύλογες ανησυχίες ότι η απόκλιση θα μπορούσε ακόμη και να ανατρέψει πλήρως τον αισιόδοξο σχεδιασμό της κυβέρνησης για ταχεία και «ανέφελη» ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης.
Το γεγονός αυτό και μόνο είναι αρκετό για να δημιουργήσει ισχυρούς πονοκεφάλους καθώς μια εβδομάδα πριν την επιστροφή των επικεφαλής των δανειστών στην Ελλάδα, τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο προϋπολογισμός εκτελείται οριακά. Παράλληλα η κυβέρνηση χρειάζεται πλέον να καταφύγει σε μεγάλη περικοπή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και στη συγκράτηση άλλων δαπανών, προκειμένου να διασώζει την εικόνα του πρωτογενούς πλεονάσματος που για δεύτερο συνεχόμενο μήνα κινείται οριακά εκτός στόχων.
Αποτελεί διαστρέβλωση της πραγματικότητας το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι η τρύπα που διαρκώς μεγαλώνει στον προϋπολογισμό, οφείλεται στις μαζικές επιστροφές φόρων οι οποίες διενεργήθηκαν το προηγούμενο διάστημα (1,6 δις. ευρώ τον Σεπτέμβριο).
Είναι αυτονόητο ότι το Κράτος οφείλει να εξοφλεί εγκαίρως τις υποχρεώσεις του προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, και ως εκ τούτου να τις συνυπολογίζει κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού.
Δεν μπορεί η επιστροφή φόρων, από υποχρέωση, να γίνεται δικαιολογία για να αποκρύβει αυτό που έχουμε διαπιστώσει όλοι: ότι οι υψηλοί φόροι έχουν σκοτώσει την ανάπτυξη, τα έσοδα του δημοσίου συρρικνώνονται διαρκώς και εάν το κράτος αρχίσει να επιστρέφει με ταχύτερους ρυθμούς τα ποσά που οφείλει, ο προϋπολογισμός θα οδηγηθεί σε πλήρη εκτροχιασμό.
Με την κίνηση της μαζικής επιστροφής φόρων, η κυβέρνηση επιχειρεί σε αυτή τη χρονική συγκυρία να επιτύχει δύο στόχους: αφενός να τονώσει την αγορά ώστε να κρατήσει ζωντανό τον στόχο για τους ρυθμούς ανάπτυξης 1,8% το 2017, και αφετέρου να κρατήσει ανοιχτή την πόρτα εκταμίευσης της δεύτερης υποδόσης των 800 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της που ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ.
Αποτέλεσμα των πρακτικών της κυβέρνησης είναι ο προϋπολογισμός να παρουσιάζει υστέρηση στο σκέλος των εσόδων ύψους περίπου 2,4 δισ. ευρώ.
Η τρύπα αυτή έρχεται να καλυφθεί από την υπερσυγκράτηση των δαπανών. Και δυστυχώς οι δαπάνες που περικόπτονται αφορούν τις επενδύσεις αλλά και τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
Συγκεκριμένα μειωμένες ήταν οι επιχορηγήσεις των κατά 161 εκατ. ευρώ, το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης κατά 139 εκατ. ευρώ, τα επιδόματα πολυτέκνων κατά 60 εκατ. ευρώ, οι αποδιδόμενοι πόροι κατά 334 εκατ. ευρώ και η συνεισφορά του Ελληνικού Δημοσίου για την προστασία της κύριας κατοικίας κατά 60 εκατ. ευρώ.
Επίσης «κουτσουρεμένο» κατά 722 εκατ. ευρώ είναι και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
Σύμφωνα με πληροφορίες στις προθέσεις του οικονομικού επιτελείου είναι η περικοπή του ΠΔΕ κατά 1 δισ. ευρώ συνολικά μέχρι το τέλος του έτους, διαφορετικά όπως σημειώνουν πηγές με γνώση των μεγεθών του προϋπολογισμού, τα νούμερα θα πέσουν έξω.
Με αλχημείες λοιπόν, δηλαδή μέσω της συρρίκνωσης των δαπανών διατηρείται το πρωτογενές πλεόνασμα εντός στόχου.
Και αν φέτος, έστω και οριακά επιτευχθεί ο στόχος, το επόμενο έτος είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί . Σημειώνεται ότι για το 2018 έχει συμφωνηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα να φθάσει στο 3,5% του ΑΕΠ.
Οι στόχοι αυτοί αμφισβητούνται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το οποίο υποστηρίζει ότι θα κυμανθεί μεταξύ 2,2-2,6% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, το επόμενο έτος δεν θα υπάρχουν οι διπλές εισφορές, οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα μειωθούν περαιτέρω καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι ολοένα και περισσότεροι κλείνουν τα βιβλία τους.
Ταυτόχρονα, οι φορολογούμενοι, θα συνεχίσουν να μην μπορούν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, ενώ η φοροδοτική ικανότητα της μεσαίας τάξης θα περιορισθεί καθώς έχει οδηγηθεί στη φοροδιαφυγή, συνεπεία των υψηλών ασφαλιστικών εισφορών.
Πιθανόν το 2018 να σταματήσουν οι επιστροφές φόρων, αν δεν υπάρξει πίεση από τους δανειστές. Το Δημόσιο θα μπορεί να προμηθεύεται αγαθά και υπηρεσίες χωρίς όμως να τις πληρώνει στην ώρα τους.
Αυτή τη στιγμή με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ υπάρχουν ακόμα εκκρεμείς επιστροφές φόρων που φθάνουν τα πέντε χρόνια. Δηλαδή, υπάρχουν επιχειρήσεις που περιμένουν 5 χρόνια να πληρωθούν από το ελληνικό δημόσιο.
