Οι μπαταρίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, από την εφοδιαστική αλυσίδα και την αυτοκινητοβιομηχανία μέχρι τις τηλεπικοινωνίες και τις μεταφορές. Καθώς οι μπαταρίες γίνονται στρατηγική αγορά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε νέους κανόνες για την αντιμετώπιση συναφών περιβαλλοντικών, ηθικών και κοινωνικών ζητημάτων.
Χάρη σε μια ολιστική και αποτελεσματική διαδικασία ανακύκλωσης, οι μπαταρίες που χρησιμοποιούμε καθημερινά στα αυτοκίνητα, αλλά και στη βιομηχανική παραγωγή μπορούν να μεταμορφωθούν σε ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κυκλικής οικονομίας.
Τι συμβαίνει, όμως, με τις παλιές μπαταρίες μολύβδου που αφήνουμε πίσω; Μπορούν να γίνουν κομμάτι της κυκλικής οικονομίας που απαιτούν τα πρότυπα ενός βιώσιμου μέλλοντος; Πριν ξεκινήσει το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης πού αποθηκεύονταν, πού θάβονταν και γενικότερα πώς γινόταν η διαδικασία της ανακύκλωσης; Απαντήσεις σε αυτά και σε ακόμη περισσότερα ερωτήματα δίνει ο CEO της COMBAT Α.Ε., κ. Διονύσιος Μπουντουβάς.
Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών που βασίζεται στις αρχές της κυκλικής οικονομίας συμβάλλει στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι μπαταρίες μπορούν να «φορτίσουν» ένα βιώσιμο μέλλον και η COMBATT εργάζεται σκληρά για αυτό.
Συνέντευξη στην Κέλλυ Σαουάχ - Μαραγκουδάκη
Αρχικά πριν ξεκινήσουμε την ενδιαφέρουσα συζήτηση θα ήθελα να μας εξηγήσετε τι σημαίνει όταν λέμε «ανακύκλωση των μπαταριών»;
Ανακύκλωση μπαταριών τεχνικά μιλώντας, σημαίνει αξιοποίηση των χρησιμοποιημένων μπαταριών για να ανακτηθούν τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένες προκειμένου να ξαναχρησιμοποιηθούν στην παραγωγή καινούργιων προϊόντων. Ουσιαστικά όμως, ανακύκλωση μπαταριών σημαίνει προστασία του περιβάλλοντος, διασφάλιση της δημόσιας υγείας και εξοικονόμηση φυσικών πόρων. Σε μία εποχή που οι μπαταρίες αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της εφοδιαστικής αλυσίδας, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των τηλεπικοινωνίων, της αποθήκευσης ενέργειας και πολλών άλλων σημαντικών τομέων της ζωής και της οικονομίας, η περιβαλλοντικά ορθή ανακύκλωση τους στηρίζει την βιώσιμη ανάπτυξη.
Πριν ξεκινήσει το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης πού αποθηκεύονταν, πού θάβονταν και γενικότερα πώς γινόταν η διαδικασία της ανακύκλωσης; Ήταν τοξικά τα υπολείμματα; Τι επιβάρυνση είχε το περιβάλλον; Τι έπρεπε να αλλάξει και έτσι υπήρξε η ανάγκη δημιουργίας της Combatt A.E;
Η μη ορθή διαχείριση και ανακύκλωση των μπαταριών μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ρύπανσης. Χαρακτηριστικά μία μπαταρία μολύβδου-οξέος, εάν απορριφθεί στο περιβάλλον, μπορεί να μολύνει 1.500 λίτρα νερού, δηλαδή 2 μπαταρίες αρκούν να καταστρέψουν το νερό που θα πιει μια τετραμελής οικογένεια σε ένα χρόνο.
Ταυτόχρονα μέσω της ορθής διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων μπαταριών επιτυγχάνεται η ανάκτηση των κρίσιμων υλικών που περιέχονται σε αυτές τα οποία αν δεν τα εξασφαλίσουμε μέσω της ανακύκλωσης θα τα εξορύξουμε σπαταλώντας φυσικούς πόρους και ενέργεια.
Η λειτουργία της COMBATT, όπως και όλων των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ), βασίζεται στην αρχή της «διευρυμένης ευθύνης παραγωγού» (extended producer responsibility-EPR) που εισήγαγε, ήδη από το 2003, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο νομικό και κανονιστικό πλαίσιο της διαχείρισης των αποβλήτων.
Μπορείτε να μας πείτε ποιες εταιρείες συμμετέχουν στη συγκέντρωση;
Η αρχή της «διευρυμένης ευθύνης παραγωγού» προβλέπει ότι κάθε επιχείρηση που διαθέτει για πρώτη φορά μπαταρίες στην αγορά (ανεξάρτητα αν τις κατασκευάζει η ίδια ή απλά τις εισάγει) θεωρείται εκ του νόμου υπόχρεος παραγωγός και ως εκ τούτου οφείλει να μεριμνήσει (και να χρηματοδοτήσει στο βαθμό που αυτό απαιτείται) για την διαχείριση των μπαταριών που πούλησε στην ελληνική αγορά όταν αυτές θα καταστούν απόβλητα.
Η COMBATT είναι Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης εγκεκριμένο από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ) και η συνεργασία μαζί της εξασφαλίζει στις επιχειρήσεις που παράγουν, εισάγουν και μεταπωλούν μπαταρίες οχημάτων και βιομηχανίας την απαλλαγή τους από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων που τους επιβάλλει ο Νόμος.
Από το 2014, η COMBATT έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο πανελλαδικό δίκτυο με περισσότερους από 60 αδειοδοτημένους συνεργάτες οι οποίοι συλλέγουν, μεταφέρουν, αποθηκεύουν και οδηγούν προς ανακύκλωση τις παλαιές μπαταρίες. Το δίκτυο της COMBATT δίνει μεγάλη δυνατότητα επιλογής στις επιχειρήσεις που παράγουν απόβλητα μπαταριών να φέρουν εις πέρας τις υποχρεώσεις τους με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.
Τα τελευταία δέκα χρόνια το συλλογικό σύστημα της COMBATT έχει διαχειρισθεί περισσότερους από 170.000 τόνους αποβλήτων μπαταριών οχημάτων και βιομηχανίας.
To καλοκαίρι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τον κανονισμό της ΕΕ για τις μπαταρίες, ενσωματώνοντας πλήρως τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και σε αυτό το προϊόν. Κύριε Μπουντουβά εξηγήστε μας τι καθορίζει και γιατί κατά το παρελθόν τον έχετε χαρακτηρίσει «ορόσημο»; Ποια τα οφέλη στις μπαταρίες;
Ο νέος Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μπαταρίες και τα απόβλητα μπαταριών εγκρίθηκε από την ευρωπαϊκή επιτροπή και το ευρωκοινοβούλιο τον περασμένο Ιούλιο και τέθηκε σε ισχύ στις 17 Αυγούστου 2023. Μετά την πάροδο έξη μηνών, δηλαδή στις 18 του προσεχούς Φεβρουαρίου, θα αρχίζει η εφαρμογή του.
Το γεγονός αυτό αποτελεί όντως σημαντικό ορόσημο για την ευρωπαϊκή αλλά και την παγκόσμια αγορά μπαταριών. Και αυτό γιατί ο Κανονισμός θέτει νέους κανόνες για το σχεδιασμό, την παραγωγή και την διακίνηση στην αγορά των νέων μπαταριών καθώς και για τη διαχείριση των αποβλήτων όλων των τύπων μπαταριών που πωλούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πλέον απαιτούνται παρεμβάσεις ήδη κατά το στάδιο του σχεδιασμού των νέων μπαταριών, προσαρμογή της παραγωγής τους σε νέες τεχνικές απαιτήσεις, διευρυμένη ευθύνη παραγωγού με εξαιρετικά φιλόδοξους τόσο ποσοτικούς όσο και ποιοτικούς στόχους, εισαγωγή νέων μεθόδων διαχείρισης με στόχο την παραμονή του προϊόντος στην αξιακή αλυσίδα για το μέγιστο δυνατό χρονικό διάστημα (π.χ. μέσω διαφοροποιημένης χρήσης - repurposing), καθώς και πολιτικές εφαρμογής κινήτρων για την έρευνα με σκοπό την προώθηση τεχνολογιών που επιτρέπουν τη μέγιστη επαναχρησιμοποίηση αλλά και την ανάκτηση υλικών.
Ταυτόχρονα είναι η πρώτη φορά που ευρωπαϊκό νομικό κείμενο ενσωματώνει πλήρως τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και καλύπτει όλο τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, από τον σχεδιασμό μέχρι την μετέπειτα διαχείρισή του.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι ο νέος Κανονισμός αποτελεί τον πιλότο μιας σειράς νομοθετικών πρωτοβουλιών που πρόκειται να ακολουθήσουν. Πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ο κανονισμός για την διαχείριση των μπαταριών να αποτελέσει πρότυπο προκειμένου, στο πλαίσιο των αρχών της κυκλικής οικονομίας, να υιοθετηθούν κανόνες που να καλύπτουν όλο τον κύκλο ζωής μιας μεγάλης σειράς προϊόντων.
Είναι δεδομένο ότι η ανακύκλωση προσφέρει περιβαλλοντικά οφέλη, ωστόσο με ποιον τρόπο μπορεί να συμβάλει στην επανεκκίνηση της οικονομίας;
Η ενεργειακή μετάβαση και η ηλεκτροκίνηση αποτελούν κατά γενική ομολογία τα αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά στοιχήματα της εποχής. Οι μπαταρίες με τη σειρά τους αποτελούν τη βασική τεχνολογία για την αποθήκευση της ενέργειας που προέρχεται από τις ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ) και την υποστήριξη της βιώσιμης κινητικότητας. Κατά συνέπεια η αγορά μπαταριών αναμένεται να ακολουθήσει ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα πολλά χρόνια. Επίσης το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την αγορά μπαταριών μεταρρυθμίζεται προκειμένου να συνάδει με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Με αυτά ως δεδομένα θεωρείται βέβαιο ότι ο τομέας της ανακύκλωσης και της εν γένει διαχείρισης των αποβλήτων μπαταριών θα δεχθεί ισχυρή ώθηση προκειμένου να πολλαπλασιαστεί το περιβαλλοντικό όφελος γεγονός που με τη σειρά του θα δημιουργήσει επιχειρηματικές ευκαιρίες και νέες θέσεις εργασίας ενώ παράλληλα θα δράσει ως επιταχυντής για μια σειρά παράπλευρων δραστηριοτήτων.
Aν και η κυκλική οικονομία μπορεί να έχει ρόλο «κλειδί» στην προσπάθεια μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας, η Ελλάδα στέκεται «ουραγός» σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πώς μπορεί η Combatt A.E. να ανατρέψει τα αρνητικά δεδομένα; Με ποιον τρόπο;
Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Όπως αναφέρθηκε και πριν ο δρόμος για την κλιματική ουδετερότητα περνάει μέσα από την ενεργειακή μετάβαση που με τη σειρά της στηρίζεται στις δυνατότητες που προσφέρει η χρήση των μπαταριών για την αποθήκευση ενέργειας και την ηλεκτροκίνηση.
Στην COMBATT εργαζόμαστε προκειμένου ο τομέας της διαχείρισης των αποβλήτων μπαταριών να είναι, θεσμικά και διαδικαστικά, προετοιμασμένος για τον κομβικό ρόλο που θα κληθεί να διαδραματίσει στο άμεσο μέλλον.
Ένα μικρό, αλλά σημαντικό κατά τη γνώμη μου παράδειγμα, είναι το κομμάτι της ψηφιοποίησης των διαδικασιών διαχείρισης του αποβλήτου. Η COMBATT πρωτοπορεί και σε αυτό τον τομέα έχοντας δημιουργήσει μια βραβευμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα η οποία συστηματοποιεί την καταγραφή και την επεξεργασία των δεδομένων σε πλήρη συμμόρφωση τόσο με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας όσο και του ΕΟΑΝ και ταυτόχρονα εξυπηρετεί την απλούστευση και την αποτελεσματικότητα των προβλεπόμενων ελέγχων. Είμαστε δε πολύ κοντά στο να προσφέρουμε αυτές τις δυνατότητες σε πραγματικό χρόνο ικανοποιώντας ταυτόχρονα και τις απαιτήσεις του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για πληρέστερη καταγραφή δεδομένων και αυξημένη ιχνηλασιμότητα σε όλη την αξιακή αλυσίδα των μπαταριών.
Υπάρχει κάποια συνεργασία/δραστηριότητα της εταιρείας σας με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας;
Προφανώς! Πέρα του γεγονότος ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μέσω του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ) είναι θεσμικά αρμόδιο για την αδειοδότηση και εποπτεία της λειτουργίας των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, η COMBATT σε όλα τα χρόνια της λειτουργίας της συνεργάζεται στενά με τις αρμόδιες υπηρεσίες τόσο του ΥΠΕΝ όσο και του ΕΟΑΝ ώστε να προωθηθεί αποτελεσματικότερα ο κοινός στόχος της βιώσιμης, σύννομης και περιβαλλοντικά ορθής διαχείρισης.
Αξίζει επίσης εδώ να σημειωθεί, ότι η COMBATT με την ιδιότητα του μέλους της EUCOBAT, του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Συσσωρευτών, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και συμμετέχει στη διαμόρφωση προτάσεων και λύσεων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων συσσωρευτών. Σε στενή πάντα συνεργασία με τις υπηρεσίες του ΥΠΕΝ ευελπιστούμε να συμβάλουμε στη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (παραγωγούς, διακινητές, ΣΣΕΔ, διαχειριστές αποβλήτων) για να αναζητηθούν από κοινού οι βέλτιστοι δυνατοί τρόποι για την ορθή, ορθολογική, δίκαιη και αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού στην Ελληνική αγορά και πραγματικότητα.
Σίγουρα για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, χρειάζεται η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών. Προσεγγίζετε τη μαθητική και πανεπιστημιακή κοινότητα;
Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων στην αγορά μπαταριών μερών είναι πρωτεύουσας σημασίας πυλώνας της δραστηριότητας της COMBATT. Ο στόχος είναι να αναδείξουμε τη συμβολή της ορθής διαχείρισης αποβλήτων συσσωρευτών στο δρόμο προς την κυκλική οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα με βασικά μηνύματα «η συμβολή σου μετράει» και «έχεις το κλειδί για ένα καλύτερο μέλλον» προωθούμε την ενεργή συμμετοχή των παραγόντων της αγοράς αλλά και των καταναλωτών στην σύννομη και περιβαλλοντικά αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών.
Η μαθητική κοινότητα αποτελεί ένα ιδιαίτερης σημασίας κοινό για μας και επενδύουμε σταθερά και συστηματικά σε δράσει ενημέρωσης των νέων.
Ενδεικτικά αναφέρω πως στο πλαίσιο της 87ης ΔΕΘ, σχεδιάσαμε μια web-based εφαρμογή, αφιερωμένη στα πολύτιμα οφέλη της Κυκλικής Οικονομίας, προσφέροντας στους νεαρούς επισκέπτες του περιπτέρου μας μια εμπειρία ψυχαγωγίας και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Άξια επίσης αναφοράς αποτελεί και η συμμετοχή μας μαζί και με συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης άλλων ρευμάτων αποβλήτων στην έκδοση μέσω του προγράμματος Επαγωγή στην έκδοση του «Οδηγού Κυκλικής Οικονομίας και Μηδενικών Αποβλήτων για Σχολεία» που μοιράστηκε πέρυσι σε περίπου 30.000 μαθητές 10 δήμων και φέτος αναμένεται να επεκταθεί σε σχολεία ακόμα περισσότερων δήμων, συμπεριλαμβανομένου και του Δήμου Αθηναίων, ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας με αυτό τον τρόπο περίπου άλλους 60.000 μαθητές δημοτικών σχολείων.
* Ο Δρ. Διονύσιος Μπουντουβάς είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της COMBATT A.E.
