Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ακόμα και σήμερα, μετά από τόσα πισωγυρίσματα, παλινωδίες και καθυστερήσεις που είχαν πολύ αρνητικές επιπτώσεις για την οικονομία και την κοινωνία και παρά το γεγονός ότι ο Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί να εμφανίσει ένα αλλαγμένο προφίλ, οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους δανειστές συνεχίζουν να γίνονται με γνώμονα το πολιτικό συμφέρον και με το βλέμμα στις επόμενες εκλογές.
Σε μία εποχή που οι τράπεζες καίγονται να μειώσουν τα «κόκκινα» δάνεια, μέσω των πωλήσεων σε ξένα funds και της αξιοποίησης των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, μήπως και γλιτώσουν μία νέα ανακεφαλαιοποίηση, που θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τον κλάδο, η κυβέρνηση τάζει... λαγούς με πετραχήλια, ήτοι προστασία της πρώτης κατοικίας.
Η αλήθεια, όμως, είναι ότι όχι μόνο δεν θα προστατεύσει την πρώτη κατοικία αλλά επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ και πλειστηριασμοί θα γίνουν και δάνεια πολλών δισεκατομμυρίων θα πωληθούν σε ξένα funds. Γιατί αλλιώς όλοι γνωρίζουν ποια θα είναι η κατάληξη για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα και κανείς δεν θέλει να «φορτωθεί» την αποτυχία των τραπεζών. Πόσοι πλειστηριασμοί; Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι οι πλειστηριασμοί που πραγματοποιήθηκαν το 2016 ήταν το 10% του αριθμού των πλειστηριασμών προ κρίσης, τότε μάλλον θα γίνουν πολλοί τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με πληροφορίες του liberal.gr, η ελληνική πλευρά ελπίζει στο πράσινο φως της Τρόικας και στη συναίνεση των τραπεζών για να πανηγυρίσει, παρουσιάζοντας μία «κούφια» υπόσχεση για παράταση της προστασίας της πρώτης κατοικίας. Είτε πρόκειται για την παράταση εφαρμογής του «νόμου Σταθάκη», είτε για την παράταση ισχύος του «νόμου Κατσέλη», είτε για ένα μορατόριουμ κάποιων μηνών για να οριστεί το ελάχιστο όριο των πλειστηριασμών στα 300.000 ευρώ, η κυβέρνηση αναζητά στα «κόκκινα» δάνεια ένα σωσίβιο για την επόμενη ημέρα.
Στο κυβερνητικό επιτελείο δείχνουν να πιστεύουν ότι με την προστασία της πρώτης κατοικίας για σημαία θα μπορούν να στηρίξουν το αφήγημα για έξοδο από το μνημόνιο, ρίχνοντας στάχτη στα μάτια των πολιτών για τα μέτρα που έχουν ψηφιστεί και θα ψηφιστούν. Την ίδια ώρα, η ενίσχυση του κοινωνικού προφίλ του πρωθυπουργού είναι δύσκολο να περάσει από τα εργατικά ή την φορολογική πολιτική και το κοινωνικό μέρισμα δεν φαίνεται ικανό να κάνει τη διαφορά.
Παρ' όλα αυτά, τα προβλήματα των τραπεζών είναι τέτοια που πολύ δύσκολα μπορεί η Τρόικα να κάνει πίσω σε κάποιο από τα ζητήματα που αφορούν στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. Κυρίαρχο ρόλο στη συζήτηση έχει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο εδώ και πολύ καιρό τάσσεται υπέρ της πλήρους απελευθέρωσης του πλαισίου προστασίας. Με τη λογική ότι τα προστατευτικά πλαίσια σε συνδυασμό με τη σφοδρή κρίση έχουν θεριέψει το φαινόμενο των στρατηγικών κακοπληρωτών, έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην τραπεζική πίστη και έχουν αλλάξει τα ήθη των δανειοληπτών, η έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών εκτιμάται πως θα έχει άμεσα αποτελέσματα. Παράλληλα, η απελευθέρωση των πωλήσεων δανείων θα δώσει στις τράπεζες ένα ισχυρό χαρτί για να πιάσουν τους φιλόδοξους και δύσκολους στόχους του 2018, ενώ ο συνδυασμός των εργαλείων ενισχύει και τη θέση των τραπεζών ενόψει stress tests και άλλων ελέγχων.
Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, έχουν δεσμευθεί να μην προχωρήσουν σε ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς για ακίνητα αξίας έως 300.000 ευρώ έως το τέλος του έτους, δηλαδή στον πρώτο μήνα εφαρμογής του μέτρου. Μέσα στο 2018 θέλουν να αξιοποιήσουν το εργαλείο των πλειστηριασμών για να εντοπίσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και να πιέσουν τους δανειολήπτες να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις ανάλογα με τις πραγματικές οικονομικές τους δυνατότητες. Άλλωστε, και μόνο το γεγονός ότι σήμερα έχουν υπαχθεί στο «νόμο Κατσέλη» περίπου 90.000 δανειολήπτες με δάνεια συνολικού ύψους 18 δισ. ευρώ, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου.
Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι οι τράπεζες είναι διατεθειμένες να… χαριστούν για όλο το 2018 σε όλους τους δανειολήπτες με ακίνητο έως 300.000 ευρώ, γιατί έτσι χάνουν ένα πολύτιμο εργαλείο. Στην ουσία, ακόμη και αν τελικά η Τρόικα πει το «ναι», θα πρόκειται για μία «εύκολη» υπόσχεση, η οποία δεν έχει προέλθει από σκληρές διαπραγματεύσεις. Και αυτό γιατί νομοθετική ρύθμιση για προστασία της πρώτης κατοικίας δεν πρόκειται να υπάρξει από τη στιγμή που οι εκπρόσωποι των δανειστών απαιτούν την απόσυρση του «νόμου Κατσέλη» για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.
Θα πιέσουν τις τράπεζες να δεσμευθούν σε ένα άτυπο μορατόριουμ, ποντάροντας στο πολιτικό σκέλος της υπόθεσης ή θα δώσουν κάποιο αντάλλαγμα; Δώστε μας μία άτυπη παράταση που δεν αλλάζει τίποτα στην αγορά αλλά «πουλάει» στους ψηφοφόρους και εμείς θα δεχθούμε προαπαιτούμενα που έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην κοινωνία. Κάπως έτσι φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν τις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα στην ελληνική κυβέρνηση και κάνουν παζάρια στις πλάτες των δανειοληπτών.
Τι ισχύει σήμερα; Η προστασία από πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας ισχύει μέσω του «νόμου Κατσέλη» (Ν.3869) μέχρι το τέλος του 2018, ενώ η προστασία από πωλήσεις δανείων σε funds (νόμος Σταθάκη) λήγει τέλος του 2017. Αυτό σημαίνει ότι από το νέο έτος οποιοδήποτε δάνειο θα μπορεί να πωληθεί σε ξένο fund και από το τέλος του 2018 «πεθαίνει» κάθε προστασία, ακόμη και για ακίνητα πολύ μικρής αξίας.
