Του Γιάννη Μαστρογεωργίου*
Πού βρίσκεται το νέο κέντρο της ωρολογοποιίας; Εάν απαντήσατε στην Ελβετία, σκεφτείτε το ξανά. Το παραδοσιακό σπίτι της ωρολογοποιίας υψηλής τεχνολογίας μόλις έχασε τα πρωτεία από έναν νέο ανταγωνιστή, τον γίγαντα της τεχνολογίας Apple!
Στο τελευταίο τρίμηνο του 2017, η Apple πώλησε 8 εκατομμύρια ρολόγια έναντι 6,8 εκατομμύρια που πωλήθηκαν από τους παραδοσιακούς ελβετικούς οίκους ωρολογοποιίας.
Το θέμα όμως δεν είναι τα ρολόγια. Το θέμα είναι η ώρα που φτάνει. Η ώρα που μεγάλες εταιρείες θα ξεπεράσουν τις χώρες. Η Apple δεν είναι ο πρώτος τεχνολογικός γίγαντας που βάζει μία χώρα στο περιθώριο. Στην πραγματικότητα, εδώ και καιρό, οι σημαντικότερες επιχειρήσεις του πλανήτη συνήθως ξεπερνούν τα κράτη σε όρους κύκλου εργασιών. Ερευνα της ΜΚΟ Global Justice Now δείχνει ότι 69 από τις 100 πρώτες παγκόσμιες οικονομικές οντότητες του κόσμου είναι ιδιωτικές εταιρείες, με τις 10 μεγαλύτερες να κερδίζουν περισσότερα χρήματα απ'' ό,τι τα περισσότερα από τα κράτη του κόσμου.
Εταιρείες όπως η Walmart, η Royal Dutch Shell και η Volkswagen ξεπέρασαν όλα τα κράτη πλην των πλουσιότερων το 2016, ενώ η Toyota άφησε πίσω της την Ινδία και η BP τη Νορβηγία και τη Ρωσία.
Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι η κατάταξη αυτή βασίζεται στα έσοδα και όχι στο ΑΕΠ. Για παράδειγμα, τα έσοδα της ρωσικής κυβέρνησης για το 2016, που ανέρχονται στο ύψος των 216 δισ. δολαρίων, είναι πολύ χαμηλότερα από το ρωσικό ΑΕΠ, που ανέρχεται στο 1,3 τρισ. δολάρια, γεγονός που το καθιστά ανώτερο απέναντι σε κάθε μεγάλη εταιρεία.
Το πρόβλημα προφανώς σε έναν κόσμο της ελεύθερης αγοράς δεν είναι αν οι επιχειρήσεις ξεπερνούν τα κράτη σε έσοδα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η αύξηση του πλούτου συνήθως οφείλεται στις λεγόμενες «εξωτερικότητες». Εξωτερικότητες είναι οι οικονομικές συνέπειες της πράξης μιας εταιρείας τις οποίες δεν βιώνει η ίδια η εταιρεία. Αυτές μπορεί να είναι είτε θετικές είτε αρνητικές. Ομως, οι οικονομικές συνέπειες της πολιτικής εταιρειών που επιδιώκουν πάντα να μειώνουν τα κόστη και να αυξάνουν τα κέρδη τείνουν σχεδόν πάντα να είναι αρνητικές.
Αν, π.χ., ένα εργοστάσιο μολύνει πολύ ένα ποτάμι και οι αγρότες επηρεάζονται ως προς την άρδευση, τότε οι οικονομικές ζημιές των αγροτών δεν περιλαμβάνονται στον ισολογισμό της εταιρείας.
Αυτό το χάσμα ανάμεσα στους αγρότες του παραδείγματος και τις εταιρείες πρέπει να μας απασχολεί. Εδώ χρειαζόμαστε ένα ορθά δομημένο ρυθμιστικό πλαίσιο που και να προστατεύει όσους υφίστανται τις εξωτερικότητες και να μην αποτελεί εμπόδιο στην επιχειρηματικότητα.
* Ο Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Διευθυντής του Δικτύου
**Αναδημοσίευση από τη στήλη «Σκέψεις από το μέλλον» στον Φιλελεύθερο της Τρίτης 6/3
