Του Νικόλαου Α. Φραγκιαδάκη*
Όταν μέσα στο 2016 πληροφορηθήκαμε για την επικείμενη διάταξη η οποία θα συνδέει το αφορολόγητο μισθωτών συνταξιούχων με υποχρεωτική χρήση πλαστικού χρήματος, σκεφτήκαμε ότι επιτέλους γίνεται ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Μικρό μεν, αλλά βήμα.
Πράγματι, 22/12/2016 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α' 240 ο Ν.4446/2016 ο οποίος με την παράγραφο 1 του άρθρου 68, προσθέτει νέα παράγραφο 3 στο άρθρο 16 του Ν. 4172/2013 και ουσιαστικά ορίζει ότι για να διατηρηθεί η μείωση φόρου θα πρέπει ένα ποσοστό δαπανών να διακανονίζεται με ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής. Πιο συγκεκριμένα,
Έτσι, για φορολογούμενο με εισόδημα € 15.000 οι δαπάνες που θα πρέπει να διακανονιστούν με ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής ανέρχονται σε (€ 10.000 x 10%)+(€5.000 x 15%) = € 1.750.
Πάμε τώρα να δούμε την πραγματική διάσταση του προβλήματος.
Με την ΠΟΛ 1005/12-01-2017 καθορίστηκαν οι δαπάνες για τις οποίες απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Στο άρθρο 2 της συγκεκριμένης ΠΟΛ ορίζεται ότι: «Οι δαπάνες αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών λαμβάνονται υπόψη, εφόσον περιλαμβάνονται στις ακόλουθες ομάδες του δείκτη τιμών καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ.:
Ομάδα 1 (Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά).
Ομάδα 2 (Αλκοολούχα ποτά και καπνός).
Ομάδα 3 (Ένδυση και υπόδηση).
Ομάδα 4 (Στέγαση), εξαιρουμένων των ενοικίων.
Ομάδα 5 (Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες).
Ομάδα 7 (Μεταφορές), εξαιρουμένης της δαπάνης για τέλη κυκλοφορίας και της αγοράς οχημάτων, πλην των ποδηλάτων.
Ομάδα 8 (Επικοινωνίες).
Ομάδα 9 (Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες), εξαιρουμένης της αγοράς σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών.
Ομάδα 10 (Εκπαίδευση).
Ομάδα 11 (Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια).
Ομάδα 12 (Άλλα αγαθά και υπηρεσίες)».
Με λίγα λόγια, έχουν συμπεριληφθεί σχεδόν όλες οι «καθημερινές» δαπάνες των Ελλήνων φορολογουμένων, γεγονός το οποίο, κατά την γνώμη του γράφοντος, θα αποτελέσει και το μεγαλύτερο μειονέκτημα του κατά τα άλλα σωστού εγχειρήματος. Για παράδειγμα, έχουν συμπεριληφθεί οι δαπάνες ηλεκτροδότησης και οι δαπάνες τηλεφωνίας (κινητής και σταθερής). Εφόσον, όπως αντιλαμβανόμαστε, το μέτρο έχει σαν σκοπό την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, με ποια λογική συμπεριλαμβάνονται οι δαπάνες κινητής και σταθερής αλλά και η Δ.Ε.Η. όπου δεν υπάρχει περίπτωση να μην δηλωθεί εισόδημα?
Στο παράδειγμα του φορολογούμενου που αναφέρουμε πιο πάνω, ο οποίος χρειάζεται € 1.750 δαπάνες για να διατηρήσει την μείωση φόρου, τότε αν υποθέσουμε ότι οι μέση δαπάνη ηλεκτροδότησης είναι περίπου € 60 / μήνα και οι δαπάνες σταθερής και κινητής περίπου € 70 / μήνα, στο τέλος του έτους έχει συγκεντρώσει τα € 1.560 από τα € 1.750 που απαιτούνται. Τα υπόλοιπα € 190 που υπολείπονται μπορούν πολύ εύκολα να συμπληρωθούν από καύσιμα αυτοκινήτου (περίπου με 2-3 «γεμίσματα»).
Ο συγκεκριμένος φορολογούμενος, εφόσον μέσα από την ηλεκτροδότηση και την τηλεφωνία εξασφάλισε το αφορολόγητό του, σε ΟΛΕΣ τις υπόλοιπες συναλλαγές του μέσα στο έτος θα είναι διατεθειμένος να διαπραγματευτεί την τιμή εφόσον μπορεί να γλυτώσει τον Φ.Π.Α. τουλάχιστον. Δεν θα έχει κίνητρο να το κάνει. Και είναι πάγια άποψη του γράφοντος ότι για το κράτος είναι πολύ πιο φθηνό να δώσει κίνητρα στο να δηλωθούν δαπάνες παρά να δώσει κίνητρα στο να δηλωθούν έσοδα.
Στα «επικίνδυνα» επαγγέλματα η φοροδιαφυγή θα συνεχίσει να οργιάζει εφόσον ο φορολογούμενος δεν έχει κίνητρο να δηλώσει την δαπάνη του. Και σε συνδυασμό με το νέο ασφαλιστικό πλαίσιο όπου οι εισφορές υπολογίζονται βάσει του δηλωθέντος εισοδήματος και λειτουργεί ως ένα επιπρόσθετο αντικίνητρο στον επαγγελματία να δηλώσει έσοδα, το πρόβλημα ολοένα θα διογκώνεται.
Και πριν κατηγορηθούμε ότι είμαστε αρνητικοί στα πάντα, θέλω να πω ότι συνεχίζω να πιστεύω ότι το μέτρο είναι προς την σωστή κατεύθυνση, διότι μόνο μέσω πλαστικού χρήματος πατάσσεται η φοροδιαφυγή. Απλά θα πρέπει να εφαρμοστεί μια ριζικά διαφοροποιημένη φιλοσοφία όπου για παράδειγμα η φορολόγηση σε επίπεδο φυσικού προσώπου θα γίνεται με βάση τα έσοδα αλλά και όλα τα έξοδα του φορολογουμένου. Επιστημονικοί φορείς έχουν καταθέσει προτάσεις από το 2009 σε αυτήν την κατεύθυνση και με μια απλή αναζήτηση μπορεί ο καθένας να ενημερωθεί. Μην περιμένουμε όμως να πατάξουμε την φοροδιαφυγή με δαπάνες όπου ούτως η άλλως δεν θα υπήρχε φοροδιαφυγή.
*Ο Νικόλαος Φραγκιαδάκης είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α' Τάξης, Ba(Hons), Msc, MBA, ACCA, μέλος Μελος Ι.Ο.Φο.Μ
