Ο χαμηλός πληθωρισμός στηρίζει την σημερινή οικονομική πολιτική. Είναι ο λόγος που οι κεντρικές τράπεζες είναι σε θέση να αγοράζουν βουνά από κρατικά ομόλογα. Κι εξηγεί το πώς οι κυβερνήσεις μπόρεσαν να προβούν σε επικές δαπάνες για να σώσουν τις οικονομίες από την καταστροφή της πανδημίας, αλλά και γιατί το χρέος των πλούσιων χωρών, που ξεπερνά το 125% του ΑΕΠ, δεν προκαλεί ανησυχία.
Όμως, δεν είναι εγγυημένο ότι θα διαρκέσει αυτή η κατάσταση. Η συζήτηση για το αν μετά την πανδημία θα προκύψει υψηλός πληθωρισμός φαίνεται να εντείνεται το τελευταίο διάστημα.
Στην Αμερική το πακέτο οικονομικής στήριξης αξίας 1.9 τρις δολ που σχεδιάζει ο πρόεδρος Μπάιντεν, στο οποίο περιλαμβάνονται 1.400 τσεκ για τους περισσότερους Αμερικανούς, έχει κάνει μερίδα οικονομολόγων να ανησυχούν ότι θα «υπερθερμάνει» την οικονομία, όταν οι εμβολιασμοί θα επιτρέψουν στον τομέα των υπηρεσιών να ξανανοίξει πλήρως.
Διάφορα «φρακαρίσματα» απειλούν να αυξήσουν τις τιμές των αγαθών.
- O χώρος στα πλοία μεταφοράς αγαθών κοστίζει σήμερα 180% παραπάνω από ό,τι ένα χρόνο πριν.
- Στις 8 Φεβρουαρίου το πετρέλαιο Brent ξεπέρασε τα 60 δολάρια τα βαρέλι για πρώτη φορά εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο.
- Στη Γερμανία ο ετήσιος πληθωρισμός αυξήθηκε από -0.7% σε 1.6% μέσα σε ένα μήνα.
Πώς η αύξηση του πληθωρισμού θα μπορούσε να διαταράξει τις οικονομικές πολιτικές παγκοσμίως;
Για το μεγαλύτερο μέρος της περασμένης δεκαετίας, εκτιμά ο Economist, το πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας, αν κανείς κρίνει από τους στόχους των κεντρικών τραπεζών, ήταν ο χαμηλός πληθωρισμός, όχι ο υψηλός. Κατά συνέπεια, η επερχόμενη επιτάχυνση των τιμών θα μπορούσε να θεωρηθεί κι ευπρόσδεκτη. Στην πραγματικότητα θα έπρεπε να μας ανησυχεί, υποστηρίζει, και παραθέτει διάφορους λόγους.
Ένας λόγος είναι ότι αποδυναμώνει το επιχείρημα όσων ζητούν περισσότερα δημοσιονομικά κίνητρα σε χώρες. Για παράδειγμα δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα για την Ευρωζώνη να διατηρήσει υψηλότερο πληθωρισμό.
Στις ΗΠΑ η Federal Reserve έχει υποσχεθεί να διατηρήσει τα επιτόκια χαμηλά και να συνεχίσει να αγοράζει ομόλογα. Θέλει ο πληθωρισμός να ξεπεράσει τον στόχο του 2% προκειμένου να αντισταθμίσει σημερινές ελλείψεις.
Αλλά το νέο καθεστώς της στόχευσης του μέσου πληθωρισμού, δεν επιτρέπει μεγάλη ή διαρκή υπέρβαση του 2%. Στο τέλος η Fed θα θελήσει να αυξήσει τα επιτόκια για να χαμηλώσει τον πληθωρισμό. Στις 7 Φεβρουαρίου η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν προσπάθησε να καθησυχάσει τους επικριτές του νέου πακέτου οικονομικής στήριξης, λέγοντας ότι η Αμερική διαθέτει τα εργαλεία για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Αλλά αν η Fed βρεθεί να ρίχνει κρύο νερό σε μια υπερθερμασμένη οικονομία, αυξάνονται οι κίνδυνοι για άλλη μια ύφεση.
Τα υψηλότερα επιτόκια έχουν σοβαρές επιπτώσεις και για τις αγορές. Σχεδόν τα πάντα στο σημερινό οικονομικό τοπίο βασίζονται στο ότι οι τιμές θα παραμένουν χαμηλές για μεγάλο διάστημα. Το φτηνό χρήμα βρίσκεται πίσω από την ιδέα ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να ξοδεύουν όσα θέλουν και στηρίζει την άφθονη πίστωση. Μια απότομη αλλαγή θα ήταν επώδυνη.
Τα υψηλότερα επιτόκια θα δημιουργούσαν προβλήματα και στις αναδυόμενες αγορές. Πολλές πειραματίζονταν με μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα, ακολουθώντας το παράδειγμα των πλούσιων χωρών. Αλλά η τακτική τους προϋποθέτει ότι οι παγκόσμιες χρηματοοικονομικές συνθήκες θα παραμείνουν χαλαρές.
Τυχόν υψηλότερα επιτόκια στην Αμερική για να ελέγξει τον πληθωρισμό θα σήμαινε μεγαλύτερες εκροές δολαρίου και κεφαλαίων από τις αναδυόμενες οικονομίες, όπως το 2013. Κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο τα οικονομικά τους και θα τις δυσκόλευε να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας.
Είναι δελεαστική η ιδέα, εκτιμά ο Economist, να ξεφύγουμε από το μοτίβο χαμηλός πληθωρισμός-χαμηλά επιτόκια της τελευταίας δεκαετίας. Αλλά ο υψηλότερος πληθωρισμός θα εκθέσει την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές σε διάφορα προβλήματα.
