Του Κώστα Μήλα
Προσπαθούσα όλο το πρωί της Δευτέρας 5 Μαρτίου να πάρω τα νέα στοιχεία για την ανάπτυξη του 2017 από το website της ΕΛΣΤΑΤ αλλά, δυστυχώς, αυτό ήταν down.
Κάτι που δεν με εντυπωσίασε καθόλου για την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών από την ΕΛΣΤΑΤ αλλά το «προσπερνώ» για να επισημάνω μερικά (ελπίζω) ενδιαφέροντα στοιχεία από την τελευταία ανακοίνωσή της. Η ανάπτυξη 1,4% το 2017 είναι χαμηλότερη της εκτίμησης για 1,6% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε κάθε περίπτωση, το συμπιεσμένο (για περισσότερα από 8 έτη) ελατήριο της ελληνικής ανάπτυξης αρνείται επίμονα να εκτιναχθεί. Γιατί συμβαίνει αυτό;
1. H υπέρμετρη φορολογία προκειμένου να υπερασπισθούμε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ αποτελεί «υπεραιωνόβιο» βαρίδι για την οικονομία μας.
2. Εξίσου αποτρεπτικό για την εκτίναξη του ελατηρίου αποτελεί το μέγεθος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΔΝΤ, αυτά εκτινάχθηκαν από το 36,99% του συνόλου των δανείων το πρώτο τρίμηνο του 2016 στο 47,2% του συνόλου των δανείων το τρίτο τρίμηνο του 2017 . Πρόκειται περί εξαιρετικά ανησυχητικής εξέλιξης επειδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια οδηγούν σε σημαντικό περιορισμό των διαθέσιμων κεφαλαίων για νέα δάνεια και με τον τρόπο αυτό περιορίζουν τον θετικό αντίκτυπο από τις τελευταίες αναβαθμίσεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης.
3. Η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να παραμένει έρμαιο του χρηματοοικονομικού stress. Ο δείκτης χρηματοοικονομικού stress για την χώρα μας προέρχεται από την βάση δεδομένων της ΕΚΤ. Στο Γράφημα 1, παρουσιάζω την εξέλιξη του χρηματοοικονομικού stress στην ελληνική οικονομία μαζί με τον ετήσιο ρυθμό αύξησης των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (από την βάση δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ).
Η συσχέτιση είναι βέβαια αρνητική. Από το Γράφημα 1, το χρηματοοικονομικό stress έφτασε στο μέγιστο σημείο του την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης Τσίπρα (και όχι Τσίπρα-Βαρουφάκη όπως πολλοί αναφέρουν επειδή ο κ. Βαρουφάκης απίθανο να «έκανε του κεφαλιού του» εν αγνοία του προϊστάμενου του). Παρατηρούμε επίσης μεγάλη αποκλιμάκωση του stress στο τέλος του 2017 κάτι που οδήγησε σε αύξηση των επενδύσεων. Όμως, οι επενδυτές παραμένουν δύσπιστοι κάτι που εξηγεί την μεγάλη μεταβλητότητα των επενδύσεων. Η εκτίναξη του ελατηρίου θα επέλθει μόνο στο βαθμό που οι επενδύσεις παρουσιάσουν σταθερή αύξηση. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς, από το Γράφημα 1, οι επενδύσεις «ανεβοκατεβαίνουν» και δη το 2017, σαν τον... ανελκυστήρα.
Γράφημα 1
Γνώμη μου παραμένει ότι εάν βγούμε στις χρηματοοικονομικές αγορές τον Αύγουστο του 2018 χωρίς κάποια στοιχειώδη προληπτική γραμμή στήριξης, το χρηματοοικονομικό stress θα αυξηθεί και πάλι. Οπότε, η όποια σκέψη για εκτίναξη του ελατηρίου της ανάπτυξης θα καταστεί, και πάλι, όνειρο θερινής νυκτός...
