Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στον τρόπο που διεξάγονται οι φορολογικοί έλεγχοι, εντάσσοντας στο οπλοστάσιό της ψηφιακά εργαλεία τελευταίας γενιάς. Η ολοκλήρωση ενός φιλόδοξου προγράμματος τεχνικής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συνεργασία με τη σουηδική φορολογική διοίκηση, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής, όπου οι ελεγκτικοί μηχανισμοί παύουν να βασίζονται αποκλειστικά σε δειγματοληπτικές ή παραδοσιακές μεθόδους και στρέφονται σε δυναμικά συστήματα πρόβλεψης.
Με εργαλεία που αξιοποιούν τεχνητή νοημοσύνη, ανάλυση μεγάλων δεδομένων και νέες μεθοδολογίες εκτίμησης κινδύνου, η ΑΑΔΕ φιλοδοξεί να εντοπίζει φαινόμενα φοροδιαφυγής πριν ακόμη αυτά εκδηλωθούν. Το βήμα αυτό ενισχύει όχι μόνο τη διαφάνεια και τη συμμόρφωση, αλλά και τη δημοσιονομική σταθερότητα, καθώς το οικονομικό επιτελείο αναμένει αύξηση εσόδων δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα δύο χρόνια.
Το έργο και η διεθνής συνεργασία
Το πρόγραμμα, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της Τεχνικής Βοήθειας (TSI), υλοποιήθηκε με τη συνδρομή του SG Reform και της Σουηδικής Φορολογικής Αρχής. Μέσα από αυτή τη συνεργασία, η Ελλάδα απέκτησε πρόσβαση σε τεχνογνωσία από μία από τις πιο ώριμες και προηγμένες διοικήσεις της Ευρώπης στον τομέα των ελέγχων.
Σε ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε η ΑΑΔΕ παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα του έργου. Ο διοικητής της Αρχής, Γιώργος Πιτσιλής, υπογράμμισε ότι η νέα αυτή στρατηγική επιβεβαιώνει τη δέσμευση της φορολογικής διοίκησης να υιοθετεί καινοτόμες πρακτικές που ενισχύουν την αποτελεσματικότητα, τη δικαιοσύνη και την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος.
Τεχνητή νοημοσύνη στον εντοπισμό κινδύνων
Στην καρδιά της νέας ψηφιακής στρατηγικής βρίσκεται ένα πιλοτικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης. Το σύστημα αυτό «μαθαίνει» από τα ίδια τα δεδομένα που επεξεργάζεται: δηλώσεις εισοδήματος, στοιχεία από τα ψηφιακά βιβλία myDATA, συναλλαγές μέσω POS, αλλά και πληροφορίες που αντλούνται από ηλεκτρονικές πλατφόρμες.
Σε αντίθεση με τις στατικές μεθόδους ανάλυσης, το νέο μοντέλο αναβαθμίζεται συνεχώς, αυξάνοντας την ακρίβεια στις προβλέψεις του. Στόχος του είναι να ιεραρχεί τους φορολογουμένους και τις επιχειρήσεις με βάση την πιθανότητα παραβατικότητας, ώστε οι ελεγκτές να κατευθύνουν τους πόρους τους εκεί όπου το ρίσκο είναι υψηλότερο.
Ανανεωμένο risk analysis
Παράλληλα, ένα νέο σύστημα ανάλυσης κινδύνου εισάγει ενιαία κριτήρια και κεντρική επιλογή υποθέσεων. Συνδυάζει δεδομένα από το Taxis, το myDATA, το περιουσιολόγιο, τις τράπεζες, το ΓΕΜΗ και τον ΕΦΚΑ, ώστε να δημιουργεί ένα πλήρες «προφίλ» για κάθε ελεγχόμενο.
Στη διαδικασία περιλαμβάνεται και τυχαία δειγματοληψία, διατηρώντας το στοιχείο του απρόβλεπτου. Με αυτόν τον τρόπο, η φορολογική διοίκηση αποτρέπει τη δημιουργία «ασφαλών ζωνών» για φοροδιαφυγή, ενώ παράλληλα αυξάνει την αποτελεσματικότητα των στοχευμένων ελέγχων.
Στο στόχαστρο ηλεκτρονικό εμπόριο και κρυπτονομίσματα
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις νέες μορφές οικονομικής δραστηριότητας που μέχρι πρότινος παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτες. Το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι διαδικτυακές πλατφόρμες πώλησης αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και οι συναλλαγές με κρυπτονομίσματα αποτελούν πλέον βασικούς άξονες ελέγχου.
Η ΑΑΔΕ έχει καταρτίσει ειδικό οδηγό με σαφείς διαδικασίες για τον εντοπισμό παρατυπιών. Στους ελέγχους περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις μη έκδοσης αποδείξεων ή τιμολογίων, η απόκρυψη τζίρου σε ηλεκτρονικά καταστήματα, οι διασυνοριακές συναλλαγές και οι κινήσεις σε ψηφιακά πορτοφόλια. Στόχος είναι να εντοπίζονται τόσο μικρής κλίμακας παραλείψεις όσο και οργανωμένα σχήματα φοροδιαφυγής.
Στις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα, οι έλεγχοι επικεντρώνονται σε υψηλής αξίας κινήσεις, άνω των 10.000 ευρώ, αλλά και σε επαναλαμβανόμενες αγοραπωλησίες που ενδέχεται να κρύβουν αδήλωτα εισοδήματα ή υπεραξίες.
Η κυβέρνηση εκτιμά ότι τα νέα ψηφιακά εργαλεία θα έχουν άμεσο δημοσιονομικό αποτύπωμα, μάλιστα για το 2025 προβλέπεται ότι τα έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα ξεπεράσουν τα 2,2 δισ. ευρώ.
Νέες ψηφιακές εφαρμογές έως το 2026
Πέρα από τα τρία βασικά εργαλεία, η ΑΑΔΕ προχωρά και σε σειρά άλλων ψηφιακών πρωτοβουλιών. Αναλυτικότερα, από το 2026, η ηλεκτρονική τιμολόγηση θα καταστεί υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις. Αρχικά από τον Φεβρουάριο του 2026, για όσες επιχειρήσεις έχουν τζίρο άνω του 1 εκατ. ευρώ και στη συνέχεια, από τον Οκτώβριο, για το σύνολο των υπολοίπων.
Παράλληλα, επεκτείνεται το ψηφιακό πελατολόγιο σε κλάδους όπως οι διοργανώσεις εκδηλώσεων, ενώ θεσπίζεται το ψηφιακό δελτίο αποστολής για τον καλύτερο έλεγχο της διακίνησης προϊόντων. Οι πληροφορίες αυτές, σε συνδυασμό με τις συνεχείς ροές δεδομένων από το myDATA, προσφέρουν στους ελεγκτές εικόνα σε πραγματικό χρόνο για την οικονομική δραστηριότητα.
Μάλιστα, ήδη δρομολογείται και η χρήση drones για την παρακολούθηση εμπορικών φορτίων, στο πλαίσιο λειτουργίας του Επιχειρησιακού Κέντρου της ΑΑΔΕ.
Μονάδα Μαζικών Ψηφιακών Διασταυρώσεων
Στο επιχειρησιακό σκέλος, δημιουργείται ειδική Μονάδα Μαζικών Ψηφιακών Διασταυρώσεων. Η ομάδα αυτή θα επεξεργάζεται, με τη βοήθεια αλγορίθμων, δεδομένα από διάφορες πηγές, όπως από συστήματα τιμολόγησης έως ανοιχτές ψηφιακές βάσεις, με σκοπό να εντοπίζει ασυμφωνίες που συνδέονται με φοροδιαφυγή.
Η σταδιακή αυτοματοποίηση των διασταυρώσεων θα επιτρέψει την πιο γρήγορη και αξιόπιστη ανίχνευση παραβατικών συμπεριφορών, με έμφαση στον ΦΠΑ και τα αδήλωτα εισοδήματα. Το μοντέλο συνδυάζει τεχνικές πρόβλεψης με παραδοσιακούς δειγματοληπτικούς ελέγχους, ώστε να καλύπτονται ακόμη και οι πιο απρόβλεπτες μορφές φοροδιαφυγής.
