Τα νέα ρωσικά παιχνίδια με το αέριο, οι ροές του οποίου θα μειωθούν προσεχώς στο 20% με πρόσχημα τη βλάβη σε μια ακόμη τουρμπίνα του αγωγού Nord Stream, εκτινάσσουν τη τιμή του στα 183 ευρώ και δοκιμάζουν ξανά την Ευρώπη. Τούτη τη φορά ωστόσο η Ευρώπη φαίνεται ότι κατάφερε να ξεπεράσει τις εσωτερικές της διαφωνίες. Τα κράτη -μέλη κατέληξαν όπως όλα δείχνουν σε συμφωνία για το σχέδιο εκτάκτου ανάγκης και τη μείωση κατά 15% της κατανάλωσης αερίου ενόψει του δύσκολου χειμώνα.
Το ναυάγιο που προδιαγράφονταν ενόψει του σημερινού Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας, όπου η Γερμανία ούσα πλέον ο αδύναμος κρίκος, ζητούσε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, αλλά ο Νότος που δεν έχει το ίδιο πρόβλημα και διαθέτει υποδομές LNG, δεν δέχονταν να πληρώσει εκείνος τον λογαριασμό, φαίνεται ότι απεφεύχθη.
Τι συμβιβασμούς δέχθηκε να κάνει, αυτή τη φορά, ο Βορράς; Η μείωση κατά 15% της κατανάλωσης αερίου από τα κράτη-μέλη κατά την περίοδο 1η Αυγούστου 2022 -31η Μαρτίου 2023, να είναι οικειοθελής και όχι υποχρεωτική. Να εναπόκειται στα κράτη - μέλη και όχι στις Βρυξέλλες να κηρύσσουν κατάσταση συναγερμού έπειτα από συμφωνία πέντε χωρών αντί για τριών. Ως βάση σύγκρισης να λαμβάνεται υπόψιν η περασμένη χρονιά και όχι ο μέσος όρος της τελευταίας πενταετίας. Και τους δεσμευτικούς στόχους να τους επιβάλει το Ευρωπαικό Συμβούλιο, δηλαδή οι ηγέτες των «27» και όχι η Κομισιόν.
Χώρες όπως η Κύπρος, η Μάλτα και η Ιρλανδία δεν θα χρειάζεται να αποθηκεύουν απόθεμα αερίου, αφού τα συστήματα διανομής τους δεν συνδέονται απευθείας με εκείνα άλλων κρατών μελών. Και η υποχρεωτική εξοικονόμηση αερίου θα μπορεί να μειώνεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, για παράδειγμα όταν οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης είναι γεμάτες, σε περιπτώσεις διακοπών της ηλεκτροδότησης ή για τη χρήση του αερίου από τη βιομηχανία, ως πρώτης ύλης.
Ποιες εξαιρέσεις «κυνηγάει» η Ελλάδα
Από ελληνικής πλευράς είχε καταστεί εγκαίρως σαφές ότι χώρες που όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα εφοδιασμού, αλλά και στηρίζουν τις αγορές της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, όπως η Ελλάδα, δεν μπορούν να συνναινέσουν, όταν η πρόταση θα σήμαινε ένα έλλειμμα 8,4 τεραβατωρών αερίου, απαραίτητο για την ηλεκτροπαραγωγή. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική κυβέρνηση, έχει ζητήσει :
* Να εξαιρεθεί εντελώς το φυσικό αέριο που είναι απαραίτητο για την παραγωγή ρεύματος στην Ελλάδα και άρα για την ευστάθεια του ελληνικού συστήματος. Εν αντιθέσει με τη Γερμανία, την Αυστρία και άλλες χώρες του Βορρά, όπου το αέριο χρησιμοποιείται περισσότερο για τις ανάγκες της βιομηχανίας, στην Ελλάδα το 70% του εισαγόμενου αερίου χρησιμοποιείται για την παραγωγή ρεύματος.
Κατά συνέπεια μια μείωση της τάξης του 15% θα έφερνε σοβαρά προβλήματα στην τροφοδοσία νοικοκυριών και επιχειρήσεων, πόσο μάλλον ενόψει του κινδύνου ολικής διακοπής των ρωσικών ροών το χειμώνα.
* Η οποιαδήποτε μείωση αποφασιστεί, να αποφασιστεί με βάση την προηγούμενη χρονιά και όχι με βάση τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας. Διαφορετικά η κοινοτική πρόταση θα σήμαινε μείωση 24% για την Ελλάδα.
Το τάιμινγκ που επέλεξε η Μόσχα
Σε αυτή τη συγκυρία, όπου η Ευρώπη πάσχιζε για μια ακόμη φορά να ξεπράσει τις εσωτερικές της διαφωνίες, επέλεξε η Μόσχα για να ανακοινώσει μέσω Gazprom ότι από αύριο 27 Ιουλίου διακόπτει τη λειτουργία μιας ακόμη τουρμπίνας του Nord Stream, μειώνοντας τις ροές του αγωγού σε μόλις 20%, είδηση που έφερε χθες νέα ταραχή στις αγορές. H τιμή του TTF εκτινάχθηκε στα 179 ευρώ η μεγαβατώρα, αυξανόμενη 11,9% σε μια μέρα, ενώ σήμερα κινείται ακόμη υψηλότερα στα 183 ευρώ. Και μπορεί ο νέος μηχανισμός κρατικής επιδότησης να «σβήνει» τις επιπτώσεις για τους λογαριασμούς στο ρεύμα από τη νέα εκρηκτική σημερινή τιμή χονδρικής στην Ελλάδα (452,76 ευρώ), το ερώτημα ωστόσο είναι για πόσο καιρό θα μπορεί η πολιτεία να δίνει 1 δισ. ευρώ το μήνα.
«Μεγάλες μέχρι καταστροφικές επιπτώσεις»
Η συνεχής εργαλειοποίηση του αγωγού από τον Πούτιν δυσκολεύει έτι περισσότερο το στόχο των Ευρωπαίων για να γεμίσουν τις αποθήκες τους μέχρι το χειμώνα, φέρνοντας ολοένα και πιο κοντά τα σενάρια για δελτίο σε ρεύμα και φυσικό αέριο, ακόμη και στη θεωρητικά πιο «ασφαλή» Ελλάδα.
Eως σήμερα, ο αγωγός Turkstream, μέσω του οποίου προμηθεύεται ρωσικό αέριο η Ελλάδα, έχει μείνει εκτός της ρωσικής εργαλειοποίησης, αλλά θα μπορούσε να γίνουν ο επόμενος στόχος στο παιχνίδι εκβιασμού του Κρεμλίνου. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ακόμη και με τις διεθνείς διασυνδέσεις της Ελλάδας σε πλήρη διαθεσιμότητα, τις μονάδες λιγνίτη της ΔΕΗ σε φουλ λειτουργία, όπως επίσης με τις πέντε φυσικού αερίου που μπορούν να λειτουργήσουν με ντίζελ, οι επιπτώσεις στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, θα είναι «από μεγάλες μέχρι καταστροφικές», σύμφωνα με τη ΡΑΕ. Έλλειμμα φυσικού αερίου μεταξύ 1,9 έως 4,2 τεραωβατωρών, σύμφωνα με το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης της ΡΑΕ, το οποίο δεν θα μπορέσει να καλυφθεί χωρίς να μειωθεί η ζήτηση αερίου και ρεύματος, καθώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στηρίζεται στο αέριο σε ποσοστό άνω του 40%.
Έλλειμμα στο οποίο δεν έχει συνυπολογιστεί η οριζόντια μείωση 15% της κατανάλωσης που προτείνουν οι Βρυξέλλες, αφού η ΡΑΕ δεν τη συμπεριέλαβε, δεδομένων των μέχρι πρότινος αντιρρήσεων της ελληνικής κυβέρνησης.
Το σημερινό Συμβούλιο Υπουργών ήταν κρίσιμο από πολλές απόψεις. Εάν δεν έβγαινε λευκός καπνός, τότε, σε μια συγκυρία ανοδικών τιμών και αβεβαιότητας στις ενεργειακές αγορές, θα ενισχύονταν το ήδη βαρύ κλίμα στο εσωτερικό των 27, χαροποιώντας τον Πούτιν και επιβεβαιώνοντας όσους βλέπουν μια διχασμένη Ευρώπη, σε μια στιγμή που αυτό είναι το τελευταίο που χρειάζεται.
