Στα άκρα η σύγκρουση δικαστών - κυβέρνησης στην Πολωνία

Του Γιάννη Μαντζίκου

Η σύγκρουση της εκτελεστικής και με τη δικαστική εξουσία στην Πολωνία κλιμακώθηκε έντονα μετά την υπογραφή του νόμου, ο οποίος προβλέπει ουσιαστικά ότι θα διώκονται ποινικά και πειθαρχικά δικαστές που συμμορφώνονται με αποφάσεις του ανωτάτου δικαστηρίου της χώρας. 

Η μακρόσυρτη διαμάχη της κυβέρνησης της Πολωνίας με τους δικαστές της χώρας στιγματίστηκε από την υπογραφή του νομοσχεδίου με το οποίο θα μπορούν να διώκονται πειθαρχικά δικαστές που αμφισβητούν τις κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις.

Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε παρά το γεγονός ότι η Γερουσία της Πολωνίας το είχε απορρίψει και παρά την αντίθετη άποψη των νομικών εμπειρογνωμόνων της Ευρώπης οι οποίοι είχαν προειδοποιήσει ότι ο προτεινόμενος νόμος παραβαίνει τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπονομεύει την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος στην Πολωνία.

Η ακραία συντηρητική κυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) η οποία βρίσκεται σε κόντρα με το δικαστικό σύστημα από το 2015, υπερασπίζεται τις μεταρρυθμίσεις που, όπως λέει, έχουν ως στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς και τα κατάλοιπα του κομμουνιστικού καθεστώτος. Η αντιπολίτευση θεωρεί ότι πρόκειται για μια προσπάθεια να φιμωθούν οι διαφωνούντες δικαστές και να περιοριστεί η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Το PiS στην προσπάθεια να παρακάμψει με κάθε τρόπο τις φωνές που αντιτίθενται στην μεταρρύθμιση που προωθεί, δημιούργησε το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο, όργανο που διορίζει δικαστές (της αρεσκείας της κυβέρνησης). Εν τούτοις, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι το όργανο δεν προσφέρει εγγυήσεις ανεξαρτησίας απέναντι στην πολιτική εξουσία, θέτοντας εν αμφιβόλω σειρά μεταρρυθμίσεων που θέλει να εφαρμόσει η πολωνική εξουσία.

Προ ολίγων μηνών, η κυβέρνηση της χώρας αναγκάστηκε να πάρει και την μεταρρύθμιση η οποία έθετε νέα όρια συνταξιοδότησης των δικαστών από τα 67 στα 65 για τους άνδρες και στα 60 για τις γυναίκες, με εξαίρεση δικαστικούς που μπορούν να συνεχίζουν να ασκούν τα καθήκοντά τους για περισσότερο χρόνο με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης.

Την ίδια ώρα οι αντιδράσεις δεν σταματούν εντός και εκτός Πολωνίας. Προ δύο εβδομάδων, δικαστές από πολλές χώρες μέλη της Ε.Ε. ενώθηκαν με τους εκατοντάδες Πολωνούς δικαστές και δικηγόρους που διαδήλωσαν κατά του νομοσχεδίου. Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει μια διαδικασία σε βάρος της Πολωνίας, με αφορμή τις αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να στερήσει από τη Βαρσοβία το δικαίωμα ψήφου στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πιθανό επειδή χρειάζεται να υπάρξει ομόφωνη απόφαση από τις άλλες χώρες μέλη και η Ουγγαρία έχει δεσμευτεί να στηρίξει την Πολωνία.

Εν μαίνεται η σύγκρουση αυτή, η κατάσταση στα πολωνικά δικαστήρια είναι χαοτική αφού σε πόλεις όπως η Βαρσοβία και το Κατοβίτσε δεν εκδικάζονται υποθέσεις, με πολλούς δικαστές να κάνουν "λευκή απεργία". Όπως σημείωσε κεντρικό άρθρο της εφημερίδας Financial Times "πρόκειται για μια κατάσταση που δεν τιμά την έκτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης".