Τι θα ήταν το ποδόσφαιρο χωρίς τα «γκρίζα» πέναλτι ή οφσάιντ; Ενα... ξενέρωτο άθλημα, μακριά από τις μοναδικές συγκινήσεις που προσφέρει η «αμφισβητούμενη φάση». Ηδη η τεχνολογία το «απειλεί». Μετά το VAR που έφερε τα πάνω κάτω, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε ένα παιχνίδι, έρχεται τώρα το «αυτοματοποιημένο οφσάιντ» να επιβάλλει ουσιαστικά στον διαιτητή την απόλυτη αλήθεια του κομπιούτερ. Αύριο – μεθαύριο θα βρεθεί μια ανάλογη πατέντα και για το πέναλτι, ή οτιδήποτε άλλο προκαλεί αναταραχή μετά από ένα σφύριγμα. Και τότε... πάει η μαγεία που για περισσότερα από εκατό χρόνια μας ενώνει και μας δονεί, καθώς παρακολουθούμε ένα ματς.
Είτε μας αρέσει είτε όχι, έχουμε να κάνουμε με ένα σπορ όπου μεγάλο μέρος της γοητείας του βασίζεται στο ανθρώπινο λάθος. Αυτό δημιουργεί τις αδικίες, τις ανατροπές, τις εκπλήξεις και ό,τι άλλο αναπάντεχο συμβαίνει στα 90+ λεπτά. Είναι κάτι που έχει προκαλέσει πλέον εθισμό, μαζί με μια ιδιαίτερη αίσθηση απόλαυσης στον θεατή. Αλλάζει μια διαμορφωμένη κατάσταση, σπάει την πιθανή μονοτονία, δημιουργεί νέα δεδομένα, ανάβει πολλές φορές τα αίματα, διαφοροποιεί το ενδιαφέρον. Κυρίως ζωντανεύει ακόμη και τον πιο «ψόφιο« αγώνα. Βέβαια, πάνω σ αυτό πάτησαν σε όλες τις εποχές οι διαιτητές και έφτιαξαν το κακό όνομα του «κορακιού» ή του «χασάπη», που πολλές φορές σφυρίζει με δόλο (ο οποίος σπάνια μπορεί να αποδειχθεί...) τα πιο αλλοπρόσαλλα, προσβάλλοντας σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και τη νοημοσύνη μας. Ομως, έτσι έγινε το ποδόσφαιρο «βασιλιάς» κι έτσι κρατάει ακόμη τα σκήπτρα.
Το VAR θέλησε να κρατήσει τον πειρασμό μακριά από τη σκέψη του ρέφερι. Απαξ και η τεχνολογία το επέτρεψε, μπήκε η τηλεοπτική μετάδοση του ματς σε βοηθητικό ρόλο. Περιορίζει τις εξουσίες εκείνου που πρέπει να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, αλλά ταυτόχρονα τον προστατεύει από παραπατήματα ή... παραστρατήματα. Ενώ ο ποδοσφαιριστής πρέπει μόνος του να αποφασίσει για τα πάντα, χωρίς να περιμένει από κάποιο... μηχάνημα να τού υποδείξει το σωστό που θα τον βοηθήσει να καταφέρει την τέλεια πάσα, την ιδανική απόκρουση, ή το άψογο γκολ, ο «άρχοντας του αγώνα» έχει την πολυτέλεια να δει και να ξαναδεί όσες φορές θέλει το επίμαχο στιγμιότυπο, πριν καταλήξει. Αυτό τον γλιτώνει από λάθη, μα από την άλλη βάζει δίπλα του έναν υποβολέα για τη μισή και παραπάνω δουλειά. Παρόλα αυτά, η όλη διαδικασία ενώ λύνει κάποια προβλήματα, δημιουργεί άλλα. Οσο ο θεατής βλέπει την κάθε φάση ανάλογα με τα χρωματιστά γυαλιά που φοράει, πάντα θα θεωρεί τον εαυτό του αδικημένο όταν χάνει.
Οπως και να 'χει, το πράγμα πάει προς την... κομπιουτεροποίηση της διαιτησίας. Απαξ και από το Μουντιάλ του 2022 το οφσάιντ θα χτυπάει στο... ρολόι του «πλαϊνού», θα έρθει μια στιγμή που και το πέναλτι θα αποφασίζεται με κάποιο ανάλογο τρόπο κάνοντας το VAR (που επιτρέπει ακόμη την ανθρώπινη συμμετοχή στην απόφαση) να φαίνεται ξεπερασμένο. Η τεχνητή νοημοσύνη που θα μπει στην υπηρεσία του διαιτητή θα μπορεί να διακρίνει το χέρι από τον ώμο ή το στήθος και να ξεκαθαρίσει – με τα δικά της δεδομένα – τι έγινε από πρόθεση και τι όχι. Ο ρέφερι δεν θα έχει το δικαίωμα να διαφωνεί – κι ως ένα βαθμό δεν θα χρειάζεται κιόλας. Θα ασχολείται μόνο με τα πλάγια άουτ, τα φάουλ, τα κόρνερ, τις κόκκινες, τις κίτρινες και άλλα τέτοια... ψιλά.
Η τεχνολογία έχει τα καλά της και τα κακά της. Η είσοδος του VAR στην ποδοσφαιρική ζωή τα τελευταία χρόνια έχει ξεδιαλύνει πολλά... μυστήρια. Διόρθωσε αδικίες. Αλλη θα ήταν η βαθμολογία ενός πρωταθλήματος αν δεν άλλαζε μερικές αποφάσεις κι άλλη τώρα που ο διαιτητής αναγκάζεται να παραδεχτεί δημόσια το λάθος του. Αν, όμως, κάποιοι αφήσουν τα... τσιπάκια να κάνουν κουμάντο, πολλοί πιστεύουν πως θα δημιουργηθούν νέου τύπου αδικίες σε ένα σπορ που για κάθε φάση μπορούν να υπάρχουν δύο ή τρεις, ερμηνείες γύρω από ένα χέρι ή μια ανατροπή. Ειδικά εδώ στην Ελλάδα, όπου τα σφυρίγματα βρίσκονται σχεδόν πάντα στο επίκεντρο και είναι τα μόνα που συζητούνται μετά τη λήξη ενός αγώνα, θα αρχίσει να χάνεται σιγά σιγά και η... γοητεία που συντηρεί σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον. Η έννοια της δικαιοσύνης ήταν πάντα σχετική στο ποδόσφαιρο και πολλοί έχουν την άποψη αν αφαιρέσουμε το ανθρώπινο λάθος, χάνουμε ένα μεγάλο κομμάτι της ομορφιάς που προσφέρει η μπάλα.
Από την άλλη, βέβαια, κανείς δεν εμπιστεύεται την ακεραιότητα των διαιτητών πολλοί από τους οποίους έχουν αποδειχθεί πολλαπλά ακατάλληλοι αθέλητα ή και ηθελημένα. Μέσα σε τέτοιο περιβάλλον, ο Αρσέν Βενγκέρ που είναι, τώρα πια, διευθυντής ανάπτυξης ποδοσφαίρου της FIFA και υπεύθυνος για τις αλλαγές που σιγά σιγά γίνονται όλο και καθοριστικότερες, προχωράει το πλάνο του...
