Του Γιάννη Μαντζίκου
Πριν ακόμα σκάσει η βόμβα του σκανδάλου «Luanda Leaks» με την κόρη του πρώην πρόεδρου της Αγκόλα στο επίκεντρο, η Ιζαμπελ Ντος Σάντος βρισκόταν σχεδόν παντού. Selfies με την Κιμ Καρντάσιαν, φιλανθρωπικά γκαλά, πρεμιέρες στο Χόλιγουντ, διασκέψεις ηγετών του πλανήτη, διακοπές σε πολυτελή θέρετρα.
Η μονάκριβη κόρη του επί 38 χρόνια προέδρου της πρώην πορτογαλικής αποικίας είχε απασχολήσει τα διεθνή μέσα όμως, πολύ πριν γίνει γνωστή η υπόθεση αυτή, αφού θεωρούνταν η πλουσιότερη γυναίκα της Αφρικής.
Αυτός ο τίτλος δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητος αν σκεφτεί κανείς ότι η οικογένεια Ντος Σάντος βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της μάχης του Ψυχρού Πολέμου, στο πλευρό της Σοβιετικής Ένωσης.
Η Ντος Σάντος ήταν ακόμα αγέννητη, όταν ο πατέρας της έπαιρνε το πτυχίο από το Ινστιτούτο Πετρελαίου και Χημείας του Αζερμπαϊτζάν, τότε κομμάτι της Σοβιετικής Ένωσης, στα τέλη της δεκαετίας του 60'. Εν μέσω του Ψυχροπολεμικού σκηνικού το οποίο είχε μεταφερθεί στην Αφρική, ο Ντος Σάντος ανέβαινε στα κλιμάκια του Λαϊκού Κόμματος για την Απελευθέρωση της Αγκόλα (MPLA) εκμεταλλευόμενος τις διασυνδέσεις του στην Σοβιετική Ένωση και την παρέμβαση του Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος είχε εξόπλιζε αφειδώς τέτοια «αντάρτικα».
Στο μεταξύ, ο Ντος Σάντος έχει παντρευτεί μια Ρωσίδα την Τατιάνα Κουκάνοβα, με την οποία αποκτά το 1973, μια κόρη την Ίζαμπελ. Ο γάμος τους δεν διαρκεί πολύ, αφού η Ρωσίδα με καταγωγή από το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούσε εύκολα να γίνει δεκτή από τους συμπατριώτες του ανερχόμενου πολιτικού.
Το 1979, ο Ντος Σάντος αρπάζει την ευκαιρία που του δίνει ο θάνατος του Αγκοστίνιο Νέτο, τότε προέδρου της χώρας και εκλέγεται αρχηγός στο κόμμα. Έκτοτε και ως το 1991, ο ρωσομαθείς ηγέτης της Αγκόλα πολεμά εναντίον της UNITA, το αντίπαλου κινήματος υπό τον Γιόνας Σαβίμπι. Στο διάστημα αυτό,η κουβανέζικη βοήθεια προς τον Σάντος ανήλθε σε περισσότερους από 370.000 στρατιώτες και τουλάχιστον 50.000 γιατρών και δασκάλων.
H πτώση του Κομμουνιστικού μπλοκ όμως στις αρχές του 90' αφήνει τον Ντος Σάντος χωρίς υποστηρικτές, αφού μόνος του, ο Φιντελ Κάστρο δεν μπορεί να τον χρηματοδοτήσει. Ο τότε ηγέτης της Αγκόλα αναγκάζεται λοιπόν να στραφεί, όπως και ο Μελές Ζενάουι στην Αιθιοπία και άλλοι πρώην κομμουνιστές στις ΗΠΑ, αποκηρύσσοντας όμως τον Μαρξισμό.
Τα χρόνια περνούν, οι μπίζνες μεγαλώνουν, η χώρα αυξάνει την παραγωγή πετρελαίου και η μικρή Ίζαμπελ αρχίζει να θαμπώνεται από τη λάμψη της Δύσης και των όσων προσέφερε η ελεύθερη αγορά.
Το 2013, με τις φήμες για διαφθορά της οικογένειας της να οργιάζουν η Ντος Σάντος λέει στην εφημερίδα «Financial Times»: «Είναι όλα ψέματα, έχουμε κάνει πολλά για την Αγκόλα». Δυο χρόνια αργότερα μια διαρροή, πιθανώς από την ίδια, εκτοξεύει μετοχές δυο πορτογαλικών τραπεζών στα ύψη. Τότε το Reuters είχε αναφέρει ότι η Ντος Σάντος πρότεινε την συγχώνευση των δύο πορτογαλικών τραπεζών, Millennium BCP και BPI Banco στον CEO της Ισπανικής CaixaBank.
Η κόρη του προέδρου τοποθετήθηκε μέσω διατάγματος του πατέρα της Χοσέ Εντουάρντο, επικεφαλής στην προβληματική Sonangol το 2016. Όταν ο πατέρας παραιτήθηκε από πρόεδρος τον Σεπτέμβριο του 2017 η καρέκλα της Σάντος στην πετρελαϊκή εταιρεία άρχισε να «τρίζει» και έτσι δυο μήνες αργότερα, εκδιώχθηκε από τον νέο πρόεδρο Ζοάο Λουρένσο.
Έκτοτε πυκνώνουν οι φήμες ότι τα ταμεία της Sonagol είναι άδεια. Η πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) που έγινε γνωστή ως «Luanda Leaks» επιβεβαιώνεται του λόγου το αληθές. Το ICIJ αναφέρει ότι επί δύο δεκαετίες μέσω αδιαφανών, σκοτεινών συμφωνιών η Ντος Σάντος «προστάτευε» την περιουσία της από το μάτι της Εφορίας μεταφέροντας εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια δημοσίου χρήματος της Ανγκόλα σε ένα δίκτυο offshore εταιρείων.
Όπως φάνηκε από τη διαρροή των Luanda Leaks, μόνο την ημέρα της απόλυσής της διοχετεύθηκαν από την κρατική εταιρεία πετρελαίου 58 εκατομμύρια ευρώ για «συμβουλευτικές υπηρεσίες» προς εταιρεία φίλου της και συνεργάτη της. Πάνω από 400 εταιρείες και θυγατρικές τους σε 41 χώρες -ανάμεσά τους σε φορολογικούς παραδείσους όπως στη Μάλτα, τον Άγιο Μαυρίκιο και το Χονγκ Κονγκ - συνδέονται με την Ντος Σάντος και τον σύζυγό της, Σιντίκα Ντοκόλο. Ο τελευταίος μάλιστα είχε επενδύσει κρατικά χρήματα στον de chrisogono, έναν από τους γνωστότερους οίκους πολυτελών κοσμημάτων.
Ο Ντοκόλο, σύζυγος υπέγραψε το 2012 συμφωνία με την ανγκολέζικη κρατική εταιρεία Sodiam, ώστε να εξαγοράσουν από κοινού μερίδιο μετοχών στον ελβετικό οίκο. Αν και ο συνεταιρισμός Ντοκόλο – Sodiam ήταν 50-50, σχεδόν το σύνολο του ποσού για την εξαγορά των μετοχών προήλθε από την ανγκολέζικη κρατική εταιρεία διαμαντιών.
Στα τέλη Δεκεμβρίου, οι Αρχές στην Ανγκόλα πάγωσαν τους προσωπικούς τραπεζικούς λογαριασμούς της Ντος Σάντος και του άνδρα της, καθώς και τα μερίδια των μετοχών τους σε εννέα κρατικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων ο όμιλος τηλεπικοινωνιών Unitel, η τράπεζα BFA, μια αλυσίδα σουπερμάρκετ και ένα εμπορικό κέντρο.
