Όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, το εκρηκτικό δεκαπενθήμερο των αγορών, με την «μάχη» μεταξύ των επενδυτών του Robinhood και του WallStreetBets εναντίον του «χρηματιστηριακού κατεστημένου» δεν άφησε αδιάφορες τις εποπτικές αρχές και την Τζάνετ Γέλεν, την υπουργό Οικονομικών της κυβέρνησης Μπάιντεν. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μεταδίδουν τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων από προχθές Τρίτη, η υπουργός έχει ήδη συγκαλέσει σύσκεψη «κορυφής», που μπορεί να γίνει ακόμα και σήμερα. Στην σύσκεψη αναμένεται να εκπροσωπηθούν η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (S.E.C.), η εποπτική αρχή των χρηματιστηρίων εμπορευμάτων (C.F.T.C.) και η Κεντρική Τράπεζα των Η.Π.Α. (Federal Reserve Bank).
Προφανώς δεν πρόκειται να ληφθούν άμεσες αποφάσεις, αλλά μπορεί να τεθούν οι βάσεις για σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και εποπτείας των χρηματιστηριακών αγορών. Τη σύσκεψη θα απασχολήσουν κυρίως η συμπεριφορά των επενδυτών, ιδιωτών και θεσμικών, ο τρόπος λειτουργίας των χρηματιστηριακών εταιρειών (με έμφαση στις πλατφόρμες μηδενικής προμήθειας) και ο τρόπος λειτουργίας των χρηματιστηρίων και ειδικότερα της εκκαθάρισης των συναλλαγών.
Σε σχέση με την συμπεριφορά των ιδιωτών επενδυτών, αυτό που προβληματίζει τις αρχές είναι ο τρόπος με τον οποίον «συντονίστηκαν» μεταξύ τους με την βοήθεια των κοινωνικών δικτύων και η ευκολία με την οποία προχώρησαν σε μαζικές αγορές μετοχών με χρήση δανεικών χρημάτων (margin trading) και δικαιωμάτων προαίρεσης πάνω σε μετοχές (options).
Η συμπεριφορά των θεσμικών επενδυτών, ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνουμε και τα hedge funds, που δημιουργεί προβληματισμό, έχει να κάνει κυρίως με τις μαζικές πωλήσεις μετοχών τις οποίες δανείζονται (short selling) από άλλους επενδυτές. Αυτό που ενοχλεί είναι το γεγονός πως σε κάποιες περιπτώσεις οι μετοχές που έχουν πουληθεί με την μέθοδο αυτή είναι πάρα πολλές, συγκρίσιμες με τον συνολικό αριθμό των μετοχών μίας εισηγμένης εταιρείας.
Η ανησυχία σε σχέση με τις χρηματιστηριακές εταιρείες, ιδίως αυτές που δουλεύουν κυρίως σαν εφαρμογές κινητού τηλεφώνου και χρεώνουν μηδενικές προμήθειες συναλλαγών εστιάζεται κυρίως σε δύο σημεία: α) στην ευκολία με την οποία οι πελάτες των εταιρειών μπορούν να αγοράζουν μετοχές χρησιμοποιώντας δανεικά χρήματα (τα οποία τους παρέχει η ίδια η χρηματιστηριακή εταιρεία) και να συναλλάσσονται σε παράγωγα προϊόντα (κυρίως options). Αυτή η μεγάλη ευκολία αυξάνει σημαντικά το ρίσκο για τους επενδυτές, οι οποίοι πολύ συχνά δεν αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που αναλαμβάνουν.
Και β) στην πολύ συνηθισμένη πρακτική που έχει γίνει γνωστή ως order flow payment και από την οποία προέρχονται τα περισσότερα έσοδα αυτών των εταιρειών και ιδίως των νεότερων όπως η, γνωστή σε όλους πλέον, Robinhood. Η πρακτική αυτή έχει ως εξής: Η χρηματιστηριακή εταιρεία δεν στέλνει τις εντολές των πελατών της απ’ ευθείας στο χρηματιστήριο, αλλά τις «περνά» μέσα από κάποια άλλη (συνήθως μεγαλύτερη) εταιρεία, εισπράττοντας γι’ αυτό μία αμοιβή. Με τον τρόπο αυτό η εταιρεία που χρεώνει μηδενικές (ή ελάχιστες) προμήθειες αποκτά ένα σημαντικό έσοδο ενώ η άλλη πληρώνει και αποκτά μία καλύτερη εικόνα της τάσης της αγοράς αφού έχει την δυνατότητα «να ρίξει μια ματιά» στις εντολές για κάποια δέκατα του δευτερολέπτου. Αρκετά παράξενη πρακτική αλλά καθόλα νόμιμη, μέχρι τώρα τουλάχιστον.
Όσον αφορά στον τρόπο λειτουργίας των χρηματιστηρίων, ο στόχος των αρχών θα είναι να μειώσουν τον συστημικό κίνδυνο, καθώς φάνηκε καθαρά πως η μεγάλη μεταβλητότητα που εμφανίστηκε τις προηγούμενες μέρες διατάραξε την ομαλή λειτουργία των αγορών. Ένα μέτρο που φαίνεται πως θα δρομολογηθεί, είναι η μείωση του χρόνου εκκαθάρισης των συναλλαγών από δύο μέρες σε μία, με απώτερο στόχο την εκκαθάριση εντός της ίδιας ημέρας. Η λογική εδώ είναι απλή: όσο πιο γρήγορα θα γίνει η εκκαθάριση, τόσο μικρότερο το ρίσκο αθέτησης των υποχρεώσεων εκ μέρους των συναλλασσόμενων και τόσο μικρότερη η πιθανότητα να απαιτηθούν πρόσθετα κεφάλαια, τα οποία θα κληθούν να καταβάλλουν οι χρηματιστηριακές εταιρείες.
Αυτό ακριβώς έγινε προ ημερών, καθώς το σύστημα εκκαθάρισης συναλλαγών (clearinghouse) το οποίο εγγυάται την τήρηση των υποχρεώσεων των αγοραστών και των πωλητών, απαίτησε από τις χρηματιστηριακές εταιρείες μεγάλα ποσά σαν πρόσθετη εγγύηση, όταν οι μεταβολές των τιμών των μετοχών αυξήθηκαν πάρα πολύ. Αυτό έφερε σε δύσκολη θέση πολλές εταιρείες, οι οποίες αναγκάστηκαν να επιβάλλουν περιορισμούς στις συναλλαγές των πελατών τους μέχρι να καταφέρουν να «μαζέψουν» τα απαιτούμενα κεφάλαια, με τελικό αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη αναταραχή.
Πέρα από την αλλαγή του χρόνου εκκαθάρισης, δεν είναι ξεκάθαρο τι άλλο θα «βάλουν μπροστά» οι αρχές. Πιθανώς να πάμε σε πιο αυστηρές προϋποθέσεις για την παροχή δανείων σε ιδιώτες επενδυτές, καθώς και για την αγορά options. Επίσης, θα πρέπει να περιμένουμε κάποιες αλλαγές στην λειτουργία του short selling, προφανώς προς το αυστηρότερο. Τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα όσον αφορά το θέμα της χειραγώγησης μετοχών μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, αφού η χειραγώγηση δεν θα είναι καθόλου εύκολο να στοιχειοθετηθεί και να αποδειχθεί, και είναι πολύ δύσκολο να περιοριστεί η ελευθερία του λόγου. Το πιθανότερο είναι να περιμένουμε την προσπάθεια της κυβέρνησης και του Κογκρέσου να μεταφέρουν στις εταιρείες των κοινωνικών δικτύων κάποια – έστω μικρή – ευθύνη για το τι λέγεται μέσα στα δίκτυα τους.
Το μεγάλο ερώτημα έχει να κάνει με το αν οι αρχές θα αποφασίσουν να «χτυπήσουν» το order flow payment. Αν γίνει κάτι τέτοιο, θα αποτελέσει πολύ μεγάλο πλήγμα για τις περισσότερες μικρού μεγέθους χρηματιστηριακές εταιρείες – πλατφόρμες, για τις οποίες τα έσοδα από αυτή την δραστηριότητα είναι απολύτως απαραίτητα για την επιβίωσή τους. Eιδικά στην περίπτωση της Robinhood, η οποία τις προηγούμενες μέρες υποχρεώθηκε να συγκεντρώσει 3,4 δις δολάρια μέσα σε τρεις μέρες, αυτό μπορεί να αλλάξει εντελώς τα σχέδιά της, και να καθυστερήσει σημαντικά την διαδικασία εισαγωγής των μετοχών της στα αμερικανικά χρηματιστήρια.
Παρά το αμφιλεγόμενο της πρακτικής, το order flow payment δεν θα είναι εύκολο να απαγορευθεί ή ακόμα και να περιοριστεί δραστικά. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως μέχρι να φανούν οι προθέσεις των εποπτικών αρχών ο Vlad Tenev (διευθύνων σύμβουλος της Robinhood) θα κοιμάται ήσυχος τα βράδια.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
