Παρά τις διθυραμβικές ιαχές ένθεν κακείθεν του Αιγαίου για την «επιτυχία» της συνάντησης Τραμπ - Ερντογάν, η συγκομιδή της Άγκυρας μοιάζει μάλλον φτωχή.
Για την ακρίβεια, η Τουρκία ακούμπησε μερικές δεκάδες δισ. στις ΗΠΑ για να εισπράξει κολακείες, θαυμαστικά και υποσχέσεις.
Ο Αμερικανός πρόεδρος μας έχει συνηθίσει σε αλλοπρόσαλλες και θυμικές αποφάσεις (βλ. Ουκρανικό), αλλά αυτή τη φορά οι απαιτήσεις που πρόβαλε δημόσια προς τον Ερντογάν προκειμένου να του επιτρέψει να αγοράσει F-35 ή έστω F-16, ήταν σαφείς και βαρύτατες.
Ο Τραμπ, πριν καν καθίσει στο τραπέζι, ξεκαθάρισε στους δημοσιογράφους ότι για την άρση του εμπάργκο δεν φτάνει η απόσυρση των S-400. Ζήτησε, επιπλέον, η Τουρκία να περιορίσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία.
Με αυτή τη δήλωση, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέβασε τον πήχη σε ανυπέρβλητα ύψη. Η απομάκρυνση των S-400 θα ήταν το «μικρότερο κακό» για τον Σουλτάνο: μερικά δισ. χαμένα και ένα «τσαλάκωμα» στο εσωτερικό προφίλ. Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ θα έδιναν Patriot, η Τουρκία θα επέστρεφε στο πρόγραμμα των F-35 και θα αποκτούσε πρόσβαση σε δυτική αμυντική τεχνολογία. Ένα deal συντριπτικά υπέρ της Άγκυρας.
Όμως η απαίτηση ενεργειακής απεξάρτησης αλλάζει τα δεδομένα. Οι ανταποκριτές στην Τουρκία περιόρισαν τις συνέπειες στην άνοδο του κόστους θέρμανσης για τα ήδη εξαντλημένα οικονομικά νοικοκυριά της γείτονος.
Η Τουρκία καλύπτει ~40-45% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία (Blue Stream, TurkStream), ενώ η Μόσχα παραμένει βασικός προμηθευτής πετρελαίου και πυρηνικής τεχνολογίας (Akkuyu). Αν μειώσει τις ρωσικές εισαγωγές, θα χρειαστεί LNG από ΗΠΑ και Κατάρ ή περισσότερο αέριο από Αζερμπαϊτζάν, Ιράν και - δυνητικά - Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό σημαίνει ακριβότερη ενέργεια, μεγαλύτερη μεταβλητότητα τιμών και «premium» γεωπολιτικής ανασφάλειας.
Η εισαγωγή φθηνής ρωσικής ενέργειας υπήρξε θεμέλιο της τουρκικής βιομηχανικής ανάπτυξης. Η στέρησή της θα συμπιέσει περιθώρια κερδοφορίας σε κλάδους όπως χάλυβας, τσιμέντο, πετροχημικά, θα διευρύνει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και θα αποσταθεροποιήσει την ήδη καταρρακωμένη λίρα. Επιπλέον, η Τουρκία εξαρτάται από ρωσικές εισαγωγές και σε σιτηρά ή μεταλλεύματα, κρίσιμα για αγροδιατροφή και αμυντική βιομηχανία.
Το ενεργειακό κόστος θα εκτοξευθεί, την ώρα που η Άγκυρα έχει δεσμευθεί σε πυρηνικά έργα με ρωσική τεχνολογία, τα οποία βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Η απαίτηση Τραμπ, ουσιαστικά, στοχεύει και εκεί.
Αντίβαρο θα μπορούσε να είναι η επανένταξη στα F-35, με βιομηχανικά οφέλη για την τουρκική αεροναυπηγική και εξαγωγική αμυντική τεχνολογία. Όμως το ισοζύγιο δεν βγαίνει:
Βραχυπρόθεσμα (1–5 έτη): Η Τουρκία θα έχανε πολλαπλάσια σε ενέργεια και βιομηχανία απ’ όσα θα κέρδιζε από τα F-35.
Μεσομακροπρόθεσμα (5–15 έτη): Μόνο αν οι ΗΠΑ συνδυάσουν τα F-35 με ενεργειακές λύσεις (LNG συμβόλαια, στήριξη Ανατολικής Μεσογείου, επενδύσεις) μπορεί να αλλάξει η εικόνα.
Η Τουρκία δεν μπορεί να θυσιάσει τη ρωσική ενέργεια για τα F-35. Τουλάχιστον όχι σήμερα. Βραχυπρόθεσμα, το κόστος είναι καταστροφικό, ενώ τα οφέλη - αν υπάρξουν - θα φανούν μετά το 2035, αν βέβαια έχει αντέξει μέχρι τότε η οικονομία της.
Με άλλα λόγια, το «δώρο» του Τραμπ στον Ερντογάν είναι σαν εκείνο το δώρο της πεθεράς: ένα ωραιότατο σετ πιάτων που, για να το βάλεις στο σπίτι, πρέπει πρώτα να κατεδαφίσεις την κουζίνα.
Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω όσους μιλάνε για ελληνική ναυάγιο στη Νέα Υόρκη. Τα δεδομένα είναι αποκαλυπτικά για το ποιος ναυάγησε...
📬🖊️ Επιστολές αναγνωστών
Συνάντηση Ερντογάν Τραμπ
Κύριε Στούπα,
Ο κος Ερντογάν προτίθεται να αγοράσει 250 Boeing από την Αμερική. Ταυτόχρονα θέλει να συμμετέχει και στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE.
Δεν θα έπρεπε να του ζητήσει η Ε.Ε. να αγοράσει τουλάχιστον τα μισά από την AIRBUS ?
Με εκτίμηση,
Θεόδωρος Τσιμπόγλου
Λογιστής.
