Η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, σύμφωνα με πληροφορίες, φέρνει στην Αθήνα συστάσεις για τον περιορισμό του κινεζικού και φιλορωσικού ελέγχου στα ελληνικά λιμάνια. Το ενδιαφέρον είναι πως οι σύμμαχοί μας, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, ζητούν σήμερα αυτά που εμείς τούς επισημαίναμε εδώ και δεκαπέντε χρόνια.
Τότε που σχεδιαζόταν η ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, οι ελληνικές κυβερνήσεις απευθύνθηκαν σε συμμάχους και εταίρους, προειδοποιώντας για τη στρατηγική γεωπολιτική σημασία των υποδομών αυτών, που βρίσκονται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων. Η απάντηση; «Οι αγορές αποφασίζουν. Αν ενδιαφέρονται οι ιδιώτες, ας επενδύσουν. Δεν μπορούμε να τους το υποδείξουμε εμείς».
Σήμερα, το αφήγημα έχει αλλάξει. Η γεωπολιτική προηγείται των αγορών. Αυτό όμως έχει τίμημα: υψηλότερο κόστος λειτουργίας, λιγότερα κέρδη, αυξημένες τιμές για βιομηχανία και καταναλωτές.
Η Ελλάδα, όπως και οι ΗΠΑ και η ΕΕ, είναι κράτος δικαίου. Οι παραχωρήσεις των λιμανιών έγιναν με διεθνείς συμφωνίες. Η παραβίασή τους συνεπάγεται κόστος και πολιτική φθορά. Ακόμη κι αν οι σύμμαχοι προθυμοποιηθούν να καλύψουν μέρος του οικονομικού κόστους, οι συνέπειες παραμένουν: μια χώρα που αναιρεί τις δεσμεύσεις της δεν θεωρείται αξιόπιστη για επενδύσεις.
Πριν δέκα χρόνια, οι εταίροι μας δεν έβλεπαν πρόβλημα στην Κίνα και τις φθηνές εισαγωγές της. Σήμερα, στρέφονται προς την Ινδία — κι εμείς καλούμαστε να προσαρμόσουμε τα λιμάνια μας στον νέο ινδοευρωπαϊκό διάδρομο. Μια στροφή που μπορεί να χρειαστεί χρόνια. Κι αν σε δέκα χρόνια η Ινδία αναδειχθεί σε «νέα απειλή», θα ξαναρχίσει το ίδιο παιχνίδι;
Η ελληνική πλευρά οφείλει να διαπραγματευτεί σθεναρά τα ανταλλάγματα. Βεβαίως, η άλλη πλευρά έχει ισχυρά χαρτιά — το σημαντικότερο: την τουρκική απειλή.
Φανταστείτε, για παράδειγμα, τον απρόβλεπτο πρόεδρο να δηλώνει:
«Οι Έλληνες είναι καλά παιδιά — έχω γνωρίσει πολλούς όταν επισκέπτονται το καζίνο μου. Τους συμπαθώ. Αλλά τα λιμάνια τους λειτουργούσαν καλύτερα επί 400 χρόνια τουρκοκρατίας. Ίσως, ήταν καλύτερα έτσι…»
Κάποιοι θα σπεύσουν να εκθειάσουν την «ωμή αλλά αποτελεσματική» διπλωματία. Ίσως, προσφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη. Μακροπρόθεσμα όμως, όποιος εκβιάζει διαρκώς τους φίλους του, καταλήγει μόνος.
Οι συσχετισμοί ισχύος δεν ευνοούν τους μικρούς και αδύναμους. Ναι, να απαιτήσουμε ανταλλάγματα. Αλλά χωρίς την ψευδαίσθηση ότι θα τα εξασφαλίσουμε εύκολα ή χωρίς κόστος.
«Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν», λοιπόν — αλλά με προσοχή.
Η φράση «Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν» αναφέρεται σε ιερείς που απαιτούσαν προκαταβολικά την αμοιβή για ιδιωτικές ιεροτελεστίες — αγιασμούς, βαφτίσεις, μνημόσυνα. Δηλαδή, «πρώτα τα λεφτά, μετά η ευλογία».
Μήνυμα 1: Θα ήταν αποτελεσματική μια συμμαχία ΕΕ Τουρκίας;
Καλησπέρα Κώστα,
Σχετικά με το σημερινό σου άρθρο, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να θέσει μερικές λογικές ανησυχίες στο τραπέζι, πολιτισμένα και χωρίς φανφάρες και υπερβολές. Βασικά θεωρώ ότι έχει χρέος να το πράξει. Θα έπρεπε, για παράδειγμα, να καταθέσει τον προβληματισμό σχετικά με την αξιοπιστία της Τουρκίας ως εταίρος (πόσω μάλλον ως σύμμαχος). Διότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι η Τουρκία είναι εχθρική χώρα (με έναν εχθρό ίσως να τα βρεις κάπως). Το πρόβλημα είναι πως η Τουρκία λειτουργεί τυχοδιωκτικά με αποτέλεσμα να είναι πλήρως αναξιόπιστη.
Ένας άλλος εύλογος - σχετικός - προβληματισμός είναι κατά πόσον η Τουρκία δεν παίζει διπλό παιχνίδι έχοντας ήδη κάνει συνεννοήσεις με τον Πούτιν. Απίθανο; Μάλλον το πλέον πιθανό. Δεν είναι συνετό να έχεις στις τάξεις σου κάποιον που υποψιάζεσαι ότι σχεδιάζει να σε προδώσει στον εχθρό. Ακόμα και να μην σε προδώσει όμως, είναι απίθανο να σε στηρίξει στην πράξη.
Αλλά έστω πως δεν υπάρχουν τέτοια σχέδια. Καταλαβαίνω τη λογική ότι μια συμμαχία με την Τουρκία θεωρητικώς θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για την Ρωσία. Όμως αυτό θα ήταν αποτελεσματικό εφόσον ο Πούτιν θεωρούσε ότι η Τουρκία - εμπράκτως - θα συμμετείχε στρατιωτικά, ως σύμμαχος της Ευρώπης, εναντίον του. Η αλεπού της Ρωσικής στέπας όμως δεν είναι και τόσο χαζή για να θεωρήσει πιθανό κάτι τέτοιο. Συνεπώς, κατά την ταπεινή μου άποψη, η συμμαχία της ΕΕ με την Τουρκία (ακόμα και αν υλοποιηθεί) δεν θα επηρεάσει τα σχέδια της Ρωσίας.
Αυτός είναι ο λόγος που θα διαφωνήσω με το σημερινό σου άρθρο. Είναι υποχρέωσή μας να χτυπάμε το καμπανάκι του κινδύνου και να θέτουμε προβληματισμούς στο τραπέζι, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο χώρας, όταν βλέπουμε πως το πλοίο κατευθύνεται σε παγόβουνο. Όσο δυσάρεστους και αν μας κάνει αυτό. Ακόμα και εάν δεν εισακουστούμε. Οι συνετές συμβουλές δεν πάνε ποτέ χαμένες, ακόμα και όταν δεν ακολουθούνται. Στη χειρότερη, αργότερα κάποιοι θα θυμηθούν και θα πουν «οι Έλληνες μας είχαν προειδοποιήσει για αυτό». Αυτό, μακροπρόθεσμα, σου προσθέτει αξιοπιστία στα μάτια των άλλων.
Φιλικά,
Αλέξανδρος Αγγελής
