Με φόντο το οριακό σημείο που έχει φτάσει η συζήτηση για το καλώδιο Κρήτης–Κύπρου πραγματοποιείται σήμερα, 16 Οκτωβρίου, η πολυαναμενόμενη τηλεδιάσκεψη ανάμεσα στον Ευρωπαίο Επίτροπο Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν και τους υπουργούς Ενέργειας της Ελλάδας και της Κύπρου, Γιώργο Παπαναστασίου και Σταύρο Παπασταύρου.
Η συνάντηση αναμένεται να αποτελέσει κρίσιμη δοκιμασία για τη συνέχιση του έργου, εν μέσω ανοιχτών τεχνικών, ρυθμιστικών και πολιτικών εκκρεμοτήτων.
Παρά τις διαβεβαιώσεις για «σύμπνοια» και «κοινό βηματισμό» μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου, η εικόνα που διαμορφώνεται δείχνει περισσότερο αποκλίνουσες στρατηγικές παρά συντονισμένες κινήσεις.
Από τη Λευκωσία εξακολουθούν να εκπέμπονται αντικρουόμενα μηνύματα, με τον υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό να τηρεί ιδιαίτερα επιφυλακτική στάση και να καθυστερεί την εκταμίευση των συμφωνημένων κονδυλίων, την ώρα που ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου επιμένει δημόσια στη δέσμευση υπέρ του έργου, αποδίδοντας τα εμπόδια σε «γεωπολιτικούς κινδύνους».
Ρυθμιστικά αγκάθια και αμφιθυμία
Στην Αθήνα, η ανησυχία εντείνεται καθώς, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, δεν έχει υπάρξει καμία ουσιαστική πρόοδος σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών Ελλάδας και Κύπρου (ΡΑΑΕΥ – ΡΑΕΚ) και του ΑΔΜΗΕ.
Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι, πέραν της πρόσφατης μεταβίβασης των αδειών διαχείρισης του έργου στον ΑΔΜΗΕ, δεν έχουν κλείσει τα υπόλοιπα «ανοιχτά κεφάλαια» που παρακωλύουν την εξέλιξή του.
Οι βασικές εκκρεμότητες παραμένουν και είναι οι εξής:
- Η αναγνώριση των επενδυτικών δαπανών του ΑΔΜΗΕ, ύψους περίπου 250 εκατ. ευρώ, από τα οποία η ΡΑΕΚ έχει εγκρίνει μόλις 82 εκατ.
- Η καταβολή των 25 εκατ. ευρώ που αποτελούν το ετήσιο εγκεκριμένο έσοδο του έργου για το 2025 – ποσό που παραμένει «παγωμένο» στο κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών.
- Η έγκριση του λειτουργικού κόστους (opex) για το επόμενο έτος, που απαιτεί κοινή απόφαση των δύο ρυθμιστικών αρχών και ακόμη δεν έχει υπογραφεί.
- Η εκκρεμής αποζημίωση των 19 εκατ. ευρώ που οφείλει να καλυφθεί λόγω καθυστερήσεων των ερευνητικών εργασιών της Nexans.
Όπως επισημαίνεται, τα ζητήματα αυτά δεν είναι απλώς τεχνικής φύσεως αλλά καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και την πολιτική στάση της Κύπρου απέναντι στο έργο.
Συντονιστική σύσκεψη στην Αθήνα
Μόλις ένα 24ωρο μετά τη σημερινή συνάντηση με την Κομισιόν, η Αθήνα θα φιλοξενήσει αύριο Παρασκευή ευρεία συντονιστική σύσκεψη στο Υπουργείο Ενέργειας με τη συμμετοχή του υφυπουργού Νίκου Τσάφου, του ΑΔΜΗΕ και των δύο ρυθμιστικών αρχών. Στόχος είναι η αποτύπωση όλων των αδειοδοτικών και θεσμικών εκκρεμοτήτων, ώστε να διαμορφωθεί ένα επικαιροποιημένο χρονοδιάγραμμα.
Ωστόσο, κυβερνητικές πηγές παραδέχονται ότι η απουσία σταθερής στάσης από την Κύπρο δυσχεραίνει τον συντονισμό και επιτείνει την αβεβαιότητα.
Αλλαγές στη Nexans και νέο κύμα αβεβαιότητας
Προσθήκη ανησυχίας προκαλεί και η πρόσφατη αλλαγή ηγεσίας στη γαλλική Nexans, την εταιρεία που έχει αναλάβει την κατασκευή του υποθαλάσσιου καλωδίου, με σύμβαση 1,4 δισ. ευρώ.
Η αποχώρηση του CEO Christopher Guérin και η αντικατάστασή του από τον Julien Hueber έχει προκαλέσει αναταράξεις στις αγορές και ερωτήματα για την πορεία του έργου, με τους αναλυτές να εκτιμούν ότι η νέα διοίκηση ενδέχεται να επιβάλει πιο αυστηρή εποπτεία σε χρονοδιαγράμματα και κόστη.
Το Great Sea Interconnector εξακολουθεί να αποτελεί κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και τη σταδιακή ένταξη της Κύπρου στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού. Παρ’ όλα αυτά, η έλλειψη σαφούς πολιτικής βούλησης και η καθυστέρηση στις αποφάσεις απειλούν να μετατρέψουν το έργο-σύμβολο σε σημείο τριβής μεταξύ δύο στενών συμμάχων.
Η σημερινή συνάντηση με την Κομισιόν αναμένεται να δείξει εάν υπάρχει ακόμη περιθώριο για επανεκκίνηση συνεργασίας ή αν το καλώδιο Κρήτης–Κύπρου θα παραμείνει «βραχυκυκλωμένο».
Το έργο, που έχει λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 657 εκατ. ευρώ – ένα από τα μεγαλύτερα ποσά που έχει εγκρίνει ποτέ η ΕΕ για ενεργειακή διασύνδεση – βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση από τις υπηρεσίες της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Μια ενδεχόμενη καθυστέρηση ή ακύρωση θα εξέθετε όχι μόνο τις κυβερνήσεις Αθήνας και Λευκωσίας, αλλά και τις ίδιες τις ευρωπαϊκές αρχές που το έχουν χαρακτηρίσει έργο στρατηγικής σημασίας.
