Σε χρονιά-ορόσημο εξελίσσεται το 2025 για τις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, με το φαινόμενο των μηδενικών και αρνητικών τιμών να καθίσταται πλέον σχεδόν καθημερινότητα.
Η εξέλιξη αυτή, που σχετίζεται άμεσα με τη ραγδαία διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τη μετατόπιση του ενεργειακού μείγματος, αναδεικνύει μια νέα πραγματικότητα: την ανάγκη για ευελιξία στην παραγωγή και κατανάλωση ρεύματος, ως παράγοντα επιβίωσης αλλά και κερδοφορίας για τις ενεργειακές εταιρείες.
Ρεκόρ αρνητικών τιμών – Πρωταθλήτρια η Σουηδία
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της εξειδικευμένης συμβουλευτικής εταιρείας Pexapark, το πρώτο εξάμηνο του 2025 κατέγραψε ραγδαία αύξηση στον αριθμό των ωρών όπου οι χονδρικές τιμές ρεύματος κινήθηκαν στο μηδέν ή και κάτω από αυτό. Η Σουηδία ανέδειξε χαρακτηριστικά την τάση, σημειώνοντας 1.635 ώρες αρνητικών τιμών, ενώ συνολικά στην Ευρώπη έχει ήδη καταγραφεί το 67% των αρνητικών ωρών που είχαν παρατηρηθεί σε όλο το 2024 – και μάλιστα μέσα σε μόλις έξι μήνες.
Εντυπωσιακή είναι και η πορεία άλλων χωρών: η Νορβηγία έχει φτάσει στο 90%, η Δανία στο 87% και η Ισπανία στο 86% των αρνητικών ωρών του προηγούμενου έτους. Η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο συνεχίζουν να παρουσιάζουν αρνητικές τιμές, διατηρώντας σταθερή εικόνα σε σχέση με πέρυσι.
Το φαινόμενο εξηγείται κυρίως από την υπερπροσφορά φθηνής ενέργειας – κατά βάση από φωτοβολταϊκά και αιολικά – σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, ενώ ο κορεσμός στα δίκτυα μεταφοράς και η ανεπαρκής αποθήκευση επιδεινώνουν την κατάσταση.
Η «ευελιξία» γίνεται λέξη-κλειδί
Σε αυτό το ασταθές περιβάλλον τιμών, η ευελιξία των ενεργειακών μονάδων μετατρέπεται σε καθοριστικό πλεονέκτημα. Όπως επισημαίνει η Pexapark, οι εταιρείες που διαθέτουν τεχνολογικά μέσα αποθήκευσης, υβριδικά έργα ή δυνατότητα άμεσης προσαρμογής στις αγορές εξισορρόπησης, έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν οικονομικά τη διακύμανση των τιμών, την ώρα που λιγότερο ευέλικτοι παραγωγοί καταγράφουν ζημίες.
Η στρατηγική αυτή αλλάζει ήδη τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται τα επενδυτικά σχέδια αλλά και η εμπορική πολιτική των ενεργειακών εταιρειών.
Πίεση και αναδιάταξη στα μακροχρόνια συμβόλαια (PPAs)
Παράλληλα, η μεταβλητότητα στις τιμές και η αυξανόμενη αβεβαιότητα επηρεάζουν αρνητικά την αγορά των μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας ενέργειας, τα γνωστά PPAs (Power Purchase Agreements). Οι επιχειρηματικοί πελάτες εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν δεσμεύσεις σε premium τιμές, αναζητώντας πιο ρεαλιστικές και ευέλικτες συμφωνίες.
Τα στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2025 δείχνουν καθαρή πτώση: έκλεισαν 124 συμβάσεις συνολικής ισχύος 6,08 GW, σημειώνοντας μείωση 31% στον αριθμό και 26% στον όγκο σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2024. Ωστόσο, το μέσο μέγεθος ανά σύμβαση αυξήθηκε κατά 5%, αγγίζοντας τα 48,2 MW, ένδειξη μιας τάσης για μεγαλύτερης κλίμακας έργα ανά σύμβαση.
Οι τεχνολογίες και οι αγορές που ξεχωρίζουν
Στην κατανομή των συμφωνιών, τα φωτοβολταϊκά διατηρούν την πρωτοκαθεδρία με 73 PPAs και 4,2 GW ισχύος, ακολουθούμενα από τις χερσαίες ανεμογεννήτριες (32 συμβάσεις – 1,4 GW), τα υβριδικά έργα (9 συμβάσεις – 290 MW) και τις υπεράκτιες ανεμογεννήτριες (4 συμβάσεις – 134 MW).
Η γεωγραφική κατανομή δείχνει άνισες επιδόσεις: η Γερμανία και η Γαλλία κατέγραψαν καθαρές μειώσεις, ιδιαίτερα στα φωτοβολταϊκά PPA, ενώ η Ιταλία και η Ισπανία εμφανίζονται σε τροχιά ανάκαμψης, με αύξηση τόσο στον αριθμό όσο και στο μέγεθος των συμφωνιών.
Σε φάση μετάβασης η αγορά
Η συνολική εικόνα αποτυπώνει μια αγορά που μπαίνει σε φάση επαναπροσδιορισμού. Η πίεση στις τιμές, η τεχνολογική πρόοδος αλλά και η ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία αναγκάζουν τις ενεργειακές εταιρείες να επαναξιολογήσουν τις στρατηγικές τους.
Η μετάβαση αυτή δεν αφορά μόνο την παραγωγή και την τιμολόγηση, αλλά επεκτείνεται και στον σχεδιασμό των επιχειρηματικών μοντέλων. Όσοι καταφέρουν να προσαρμοστούν γρήγορα, επενδύοντας σε καινοτομία, ευελιξία και τεχνική αρτιότητα, θα είναι αυτοί που θα διαμορφώσουν τους όρους του «νέου παιχνιδιού» στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά.
