Τις χαμηλότερες τιμές των τελευταίων 18 μηνών σημειώνει αυτές τις ημέρες το φυσικό αέριο στην ηλεκτρονική πλατφόρμα TTF, το βασικό σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή αγορά, με την αγορά να εκτιμά πως, τουλάχιστον προς το παρόν, έχει διαμορφωθεί ένα νέο επίπεδο στήριξης γύρω από τα 30 €/MWh.
Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια συγκυρία αυξημένης διπλωματικής κινητικότητας γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αναζωπυρώνοντας τις συζητήσεις για το πώς θα διαμορφωθεί ο ενεργειακός χάρτης τον φετινό χειμώνα.
Ειδικότερα, η τιμή στο TTF κινήθηκε χθες στα €29,41 ανά μεγαβατώρα και αποτελεί ουσιαστικά το νέο χαμηλό έτους, αλλά και χαμηλό 18μήνου συνολικά, με τις τιμές να έχουν πλέον υποχωρήσει συνεχόμενα κάτω από το ψυχολογικό όριο των 30 €/MWh για πρώτη φορά από τα μέσα του 2024.
Μόνο τον τελευταίο μήνα, η τιμή στο TTF έχει μειωθεί κατά περίπου 6%, ενώ σε ετήσια βάση η πτώση ξεπερνά το 35%. Η 52-εβδομαδιαία διακύμανση των τιμών κινείται σε εύρος από περίπου 29 έως 59 €/MWh, αποτυπώνοντας την έντονη μεταβλητότητα που χαρακτήρισε την αγορά.
Γιατί υποχωρούν οι τιμές
Πίσω από αυτή την αποκλιμάκωση δεν βρίσκεται μόνο το «κλίμα» γύρω από πιθανές συνομιλίες για την Ουκρανία. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι ενισχυμένες εισροές LNG προς την Ευρώπη, οι σταθερές ροές από τη Νορβηγία, αλλά και ο σχετικά ήπιος καιρός, με τις μετεωρολογικές προβλέψεις να δείχνουν θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά επίπεδα στις αρχές Δεκεμβρίου. Όσο η ήπειρος καταναλώνει λιγότερη ενέργεια για θέρμανση, οι πιέσεις στις αποθήκες και στις τιμές παραμένουν πιο ελεγχόμενες.
Παρά τη σημαντική διόρθωση, όμως, η νέα κανονικότητα παραμένει σαφώς ακριβότερη από την προ κρίσης εποχή. Τον Νοέμβριο του 2019 το TTF κινούνταν αρκετά κάτω από τα 20 ευρώ/MWh. Η ανοδική τάση ξεκίνησε την άνοιξη του 2021, μαζί με τη σταδιακή επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας μετά τα lockdowns, και κορυφώθηκε με το ιστορικό ράλι του Αυγούστου 2022, όταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία παρέσυρε τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας σε πρωτόγνωρη αστάθεια.
Το 2025 ως χρονιά έντονων διακυμάνσεων
Το 2025 εξελίχθηκε σε έτος με μεγάλες «αναταράξεις» για το φυσικό αέριο. Τον Φεβρουάριο, ένα μείγμα χαμηλών θερμοκρασιών, περιορισμένης παραγωγής από ΑΠΕ και ανησυχιών για τα αποθέματα πυροδότησε άλμα σχεδόν 30% μέσα σε έναν μήνα στις ευρωπαϊκές τιμές.
Στη συνέχεια, την άνοιξη και το καλοκαίρι, η υποχώρηση της ζήτησης και οι ισχυρές ροές LNG προς την Ευρώπη οδήγησαν σε κύμα διόρθωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μία μόνο συνεδρίαση τον Απρίλιο το TTF κατέγραψε πτώση σχεδόν 8%.
Το φθινόπωρο, παρά τα κατά τόπους «κρύα διαλείμματα», η γενική τάση παρέμεινε καθοδική. Οι τιμές υποχώρησαν σταδιακά από τη ζώνη των 40–50 €/MWh για να φτάσουν στα σημερινά επίπεδα κάτω από τα 30 €/MWh. Η εικόνα αυτή δείχνει μια αγορά που απομακρύνεται από τη λογική της διαρκούς έκτακτης ανάγκης που κυριάρχησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, χωρίς όμως να εξαλείφονται οι κίνδυνοι που συνδέονται με την εξάρτηση από εισαγωγές και τη γεωπολιτική αβεβαιότητα.
Τρεις «χειμώνες» στο τραπέζι του ENTSOG
Σε αυτό το περιβάλλον, ο ENTSOG, η ευρωπαϊκή ένωση των διαχειριστών συστημάτων φυσικού αερίου, έχει καταρτίσει τρία βασικά σενάρια για την πορεία του εφοδιασμού και των τιμών τους επόμενους μήνες.
Στο πρώτο σενάριο, το λεγόμενο «Reference Winter», ο χειμώνας εξελίσσεται κανονικά ή και σχετικά ήπια. Σε αυτή την περίπτωση, το ευρωπαϊκό σύστημα εμφανίζεται ικανό να καλύψει πλήρως τη ζήτηση, με τα επίπεδα αποθήκευσης να διατηρούνται πάνω από το 30% στο τέλος της περιόδου και, εφόσον συνεχιστεί η υψηλή διαθεσιμότητα LNG, να μπορούν ακόμη και να προσεγγίσουν το 41%. Ακόμη και στις ημέρες αιχμής, δεν προβλέπεται ουσιαστικό έλλειμμα προσφοράς.
Το δεύτερο σενάριο, «Cold Winter», περιγράφει έναν βαρύ, επίμονα ψυχρό χειμώνα. Εκεί οι ισορροπίες γίνονται πιο λεπτές. Για να παραμείνει το σύστημα ασφαλές, απαιτείται μείωση της ζήτησης μεταξύ 3% και 9%. Τα αποθέματα ενδέχεται να υποχωρήσουν κοντά στα στρατηγικά επίπεδα (περίπου 11%), ιδιαίτερα αν η ροή LNG είναι περιορισμένη. Για να διατηρηθεί ένας πιο άνετο «μαξιλάρι» της τάξης του 30%, θα χρειάζονταν πρόσθετες εισαγωγές LNG 330–500 TWh ή αντίστοιχη πρόσθετη εξοικονόμηση. Σε περίπτωση πλήρους απουσίας ρωσικού αερίου μέσω αγωγών, οι ανάγκες αυξάνονται περαιτέρω, ενώ ο ENTSOG προειδοποιεί ότι υπό ακραίες συνθήκες σημειώνονται πιέσεις στις ροές από τη Δύση προς την Ανατολή, με ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να κινδυνεύουν με περιορισμούς.
Το τρίτο, πιο «σκληρό» σενάριο αφορά διαταραχές στην ασφάλεια εφοδιασμού, για παράδειγμα πλήρη διακοπή εισαγωγών από την Αλγερία ή απώλεια μιας μεγάλης υπεράκτιας υποδομής που τροφοδοτεί την Κεντρική Ευρώπη, σε συνθήκες μηδενικών ροών ρωσικού αερίου μέσω αγωγών. Ακόμη και με φυσιολογικές θερμοκρασίες, για να διατηρηθούν τα αποθέματα πάνω από το 30% απαιτούνται επιπλέον 111–215 TWh LNG. Αν δε αυτό συνδυαστεί με ψυχρό χειμώνα, η εξίσωση περιλαμβάνει και υποχρεωτικές παρεμβάσεις στη ζήτηση, ενώ οι φυσικοί περιορισμοί του δικτύου καθιστούν πιο δύσκολη την επαρκή τροφοδοσία της Ανατολικής Ευρώπης.
Ρυθμιστικές παρεμβάσεις και σήματα «ομαλοποίησης»
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην κορύφωση της κρίσης, η ΕΕ είχε υιοθετήσει μηχανισμό ανώτατου ορίου στις τιμές του φυσικού αερίου. Ωστόσο, ο μηχανισμός αυτός δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ στην πράξη και η ισχύς του έληξε στις αρχές του 2025, ένδειξη ότι οι Βρυξέλλες θεωρούν πως οι αγορές έχουν σε μεγάλο βαθμό εξομαλυνθεί.
Παράλληλα, διατηρείται ο στόχος πληρότητας 90% για τις αποθήκες, αλλά με πιο ευέλικτο πλαίσιο. Τα κράτη-μέλη μπορούν να πετυχαίνουν το 90% οποιαδήποτε στιγμή μεταξύ 1ης Οκτωβρίου και 1ης Δεκεμβρίου, ενώ σε δύσκολες συνθήκες επιτρέπεται απόκλιση έως και 10 ποσοστιαίες μονάδες. Η προσέγγιση αυτή αφήνει μεγαλύτερο περιθώριο διαχείρισης, χωρίς να θυσιάζεται η ασφάλεια εφοδιασμού.
