Σε νέα φάση ωρίμανσης φαίνεται να μπαίνει φέτος το οικοσύστημα των ΑΠΕ και της αποθήκευσης με τις νέες αιτήσεις για άδειες να έχουν υποχωρήσει αισθητά, μετά τον καταιγισμό της προηγούμενης πενταετίας που ακολούθησε την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας.
Οι παλαιότερες «ουρές» παραμένουν μεγάλες, αλλά η ένταση των νέων καταθέσεων φαίνεται να επανέρχεται σε πιο ρεαλιστικούς ρυθμούς.
Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι η στροφή της αγοράς φωτοβολταϊκών προς μεγάλα πάρκα, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη στασιμότητα στην αυτοπαραγωγή και αυτοκατανάλωση, αφήνει εμφανές αποτύπωμα στην απασχόληση.
Πηγές του κλάδου εκτιμούν ότι στο τέλος του 2025 οι θέσεις εργασίας θα είναι περίπου 2.000 λιγότερες σε σχέση με πέρυσι, όταν ο κλάδος κατέγραψε 26.750 ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης (12.160 άμεσες και 14.590 έμμεσες/συνεπαγόμενες). Τα τελικά μεγέθη θα αποτυπωθούν στο ετήσιο δελτίο του ΣΕΦ για το 2025, ωστόσο η τάση θεωρείται ήδη σαφής.
Το νέο τέμπο των αιτήσεων
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, οι νέες αιτήσεις κινούνται πλέον γύρω στο 1–2 GW ετησίως, όταν την προηγούμενη περίοδο οι επενδυτές δημιουργούσαν «κύμα» συνεχόμενων νέων καταθέσεων στον κλάδο.
Το αποτύπωμα εκείνης της περιόδου είναι εμφανές: περί τα 50 GW έργων έχουν ωριμάσει και περιμένουν όρους σύνδεσης, κρατώντας ψηλά το φορτίο για τους Διαχειριστές, ακόμη και αν η «γραμμή παραγωγής» νέων φακέλων έχει επιβραδύνει.
Αποθήκευση: Από την υπερθέρμανση στην αποφόρτιση
Η ίδια εικόνα «κόπωσης» αποτυπώνεται και στην αποθήκευση. Η ΡΑΑΕΥ έχει εκδώσει άδειες για μονάδες 60 GW και επιπλέον 20 GW σε έργα αντλησιοταμίευσης.
Παρότι το ενδιαφέρον υπήρξε εκρηκτικό, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται επενδυτική κόπωση, την ώρα που η ενσωμάτωση αποθηκευτικών μονάδων στο σύστημα υστερεί σε σχέση με τα έργα ΑΠΕ.
Η εικόνα στους όρους σύνδεσης
Στα φωτοβολταϊκά, η συνολική ισχύς με όρους προσφοράς σύνδεσης ανέρχεται σε 15,3 GW. Από αυτά, 10,3 GW αναζητούν ηλεκτρικό χώρο στον ΑΔΜΗΕ, 0,7 GW στον ΔΕΔΔΗΕ, ενώ τα αιολικά που διαθέτουν όρους φτάνουν τα 3,5 GW.
Τα στοιχεία αυτά δείχνουν μεν μια δυναμική, αλλά χωρίς επαρκή αποθήκευση και ευελιξία, το σύστημα δυσκολεύεται να απορροφήσει την πράσινη παραγωγή.
Περικοπές και συμμόρφωση τηλε-ελέγχου
Η υπερπαραγωγή σε περιόδους υψηλής ηλιοφάνειας και ανέμου οδηγεί ολοένα συχνότερα σε περικοπές παραγωγής για λόγους ασφάλειας.
Κλειδί για την πιο στοχευμένη διαχείριση είναι ο τηλε-έλεγχος/τηλεποπτεία των σταθμών, ωστόσο αρκετοί παραγωγοί - ιδίως αυτοί των φωτοβολταϊκών άνω του 1 MW που είναι συνδεδεμένα στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ - δεν έχουν συμμορφωθεί με την υποχρέωση εγκατάστασης εξοπλισμού set-point και δεν έχουν υποβάλει δήλωση συμμόρφωσης. Οι παραβάτες υπολογίζονται σε εκατοντάδες.
Στο 7ο Renewable & Storage Forum, ο διευθυντής Διεύθυνσης Πελατών του ΔΕΔΔΗΕ, Δημήτρης Τσαλέμης, περιέγραψε ότι η διαδικασία προειδοποιήσεων έχει τεθεί σε εφαρμογή και, όπου δεν υπάρχει ανταπόκριση, ενεργοποιείται κλιμακωτά το πλαίσιο:
- Επιστολή συμμόρφωσης
- Προσωρινή αποσύνδεση έως την έκδοση δήλωσης ετοιμότητας
- Οικονομικές κυρώσεις όπως προβλέπει η νομοθεσία.
Ήδη καταρτίζεται λίστα παραβατών που θα διαβιβαστεί στον ΔΑΠΕΕΠ για υπολογισμό και καταλογισμό προστίμων. Πρόκειται για την πρώτη «ουσιαστική» κίνηση επιβολής μετά από μήνες συστάσεων.
Ο ΔΕΔΔΗΕ αναφέρει ότι λειτουργούν πάνω από 3.800 σταθμοί με ενεργά συστήματα τηλεεποπτείας και τηλεελέγχου, συνολικής ισχύος άνω των 3.500 MW.
Η υπηρεσιακή εκτίμηση είναι πως η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη και βελτιώνεται, καθώς αυξάνεται η ορατότητα του Διαχειριστή στο χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ του δικτύου.
Τρία ανοιχτά μέτωπα για την επόμενη φάση
- Επιτάχυνση της αποθήκευσης: Χωρίς γρήγορη διασύνδεση και λειτουργία αποθηκευτικών μονάδων, οι περικοπές θα παραμείνουν συχνές.
- Καθολικός τηλε-έλεγχος: Η αυστηρή εφαρμογή των υποχρεώσεων (ιδίως για Φ/Β >1 MW) είναι προϋπόθεση για στοχευμένες παρεμβάσεις ισχύος και ομαλότερη λειτουργία.
- Επέκταση υποχρεώσεων: Στο τραπέζι βρίσκεται η προοπτική διεύρυνσης του μέτρου σε συστήματα αυτοκατανάλωσης >400 kW, ώστε να κλείσουν τα «τυφλά σημεία» ελέγχου.
Το μεγάλο στοίχημα
Η μετάβαση της αγοράς από την «ποσότητα» των αδειών στην ποιότητα της ενσωμάτωσης είναι το κεντρικό ζητούμενο της επόμενης διετίας. Με ένα pipeline 50 GW να περιμένει σειρά, 15,3 GW φωτοβολταϊκών και 3,5 GW αιολικών με όρους, και ένα «βουνό» 80 GW αδειοδοτημένης αποθήκευσης, το ελληνικό σύστημα καλείται να περάσει από τη θεωρία στην πράξη: περισσότερη ευελιξία, περισσότερη πειθαρχία, λιγότερες περικοπές.
Η υλοποίηση του πλαισίου συμμόρφωσης και η επιβολή κυρώσεων όπου απαιτείται δεν είναι το «τέλος» αλλά το εργαλείο για να σταθεί η καμπύλη παραγωγής εκεί που πρέπει και προς όφελος όλων των συμμετεχόντων — από τους επενδυτές μέχρι τον τελικό καταναλωτή.
