Μια εξέλιξη με ιδιαίτερη βαρύτητα για τον ρόλο της χώρας στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου συνιστά η έλευση της Chevron στον ελληνικό διαγωνισμό για έρευνες υδρογονανθράκων.
Η παρουσία ενός ενεργειακού κολοσσού στα εγχώρια κοιτάσματα, που έχει ήδη στο ενεργητικό του κορυφαία έργα φυσικού αερίου όπως το Λεβιάθαν στο Ισραήλ και το Zohr στην Αίγυπτο, προσδίδει στη χώρα νέα ώθηση στα σχέδια για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες, τόσο οικονομική όσο και πρωτίστως γεωπολιτική.
Τα τέσσερα θαλάσσια «οικόπεδα» νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου ξεπερνούν τα 46.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποτελώντας μια τεράστια περιοχή προς διερεύνηση, με σημαντικές πιθανότητες εντοπισμού κοιτασμάτων που θα μπορούσαν να αποκτήσουν εμπορικό χαρακτήρα.
Η διαδικασία παραχώρησης των τεσσάρων θαλάσσιων οικοπέδων νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου (Νότια Κρήτη 1 και 2, Νότια Πελοπόννησος, Α2), μπαίνει στην τελική ευθεία με την κυβέρνηση να επιδιώκει την ολοκλήρωση των σχετικών συμβάσεων με την κοινοπραξία Chevron – HelleniQ Energy μέχρι το τέλος του έτους.
Τη δέσμευση αυτή έχει αναλάβει προσωπικά ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, ο οποίος από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του τον περασμένο Μάρτιο, έθεσε τις έρευνες υδρογονανθράκων στην κορυφή της ατζέντας του. Μάλιστα, μετέβη στο Χιούστον των ΗΠΑ, όπου παρουσίασε στην ηγεσία της Chevron αλλά και στην αμερικανική κυβέρνηση τους λόγους που καθιστούν την ελληνική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο κομβικής σημασίας.
Τα επόμενα βήματα και το χρονοδιάγραμμα
Σήμερα, συνεδριάζει η Επιτροπή Αξιολόγησης της ΕΔΕΥΕΠ για να εξετάσει τον φάκελο της κοινοπραξίας. Η διαδικασία προβλέπει περίοδο 60 ημερών για την αξιολόγηση και άλλες 60 ημέρες για τις διαπραγματεύσεις της σύμβασης. Ακολουθεί ο έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο και, τελικά, η κύρωση από τη Βουλή.
Η κυβέρνηση, ωστόσο, επιδιώκει να συμπτύξει τα χρονοδιαγράμματα ώστε η Chevron και η HelleniQ Energy να μπορέσουν να ξεκινήσουν την επεξεργασία δεδομένων στις αρχές του 2026. Στο μεσοδιάστημα οι δύο εταιρείες θα πρέπει να καταλήξουν και στα ποσοστά συμμετοχής τους.
Η χώρα καλείται να επιταχύνει διαδικασίες και να περιορίσει τη γραφειοκρατία, ώστε να μην επαναληφθούν καθυστερήσεις του παρελθόντος που «πάγωσαν» επενδυτικά σχέδια. Σημαντικό ζήτημα παραμένει και η επιλογή λιμανιού που θα λειτουργήσει ως επιχειρησιακή βάση για τις έρευνες.
Το χρονοδιάγραμμα είναι σαφές:
- Τέλος 2025: ολοκλήρωση κύρωσης των συμβάσεων από τη Βουλή.
- Αρχές 2026: εκκίνηση ανάλυσης δεδομένων.
- Περίπου 7 χρόνια ερευνών σε τρεις φάσεις.
- Πρώτες πιθανές γεωτρήσεις γύρω στο 2030
Μέχρι τότε, η Ελλάδα θα έχει μπροστά της μια κρίσιμη δεκαετία για να αποδείξει ότι μπορεί να στηρίξει έμπρακτα την ενεργειακή της στρατηγική, όχι μόνο σε γεωπολιτικό αλλά και σε οικονομικό επίπεδο.
Ο ανταγωνισμός, η ExxonMobil και η επόμενη μέρα
Ενδεικτικό του ρόλου των Αμερικανών στην περιοχή είναι ότι και η ExxonMobil σε κοινοπραξία με την HELLENiQ ENERGY (70%-30%) έχει συμμετοχή στις έρευνες στα θαλάσσια οικόπεδα «Δυτικά της Κρήτης» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης»
Η συμμετοχή της Chevron στον ελληνικό διαγωνισμό για τις θαλάσσιες παραχωρήσεις σε Κρήτη και Πελοπόννησο, σε συνδυασμό με τη σταθερή παρουσία της ExxonMobil, αναδιατάσσει το τοπίο των ερευνών υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αθήνα επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει αυτή τη συγκυρία ώστε να ενισχύσει τη γεωπολιτική και ενεργειακή της θέση, την ώρα που ο ανταγωνισμός στην περιοχή κορυφώνεται.
Η ExxonMobil, αν και διατηρεί ισχυρό αποτύπωμα στην Ελλάδα μέσω της κοινοπραξίας με τη Helleniq Energy στα «Δυτικά» και «Νοτιοδυτικά Κρήτης», έχει μεταφέρει χρονικά τα δικά της σχέδια εξόρυξης, τοποθετώντας τα μετά το 2027. Παράλληλα, δίνει προτεραιότητα στις παραχωρήσεις της σε Αίγυπτο και Ισραήλ, υπογραμμίζοντας τη σκληρή μάχη που εξελίσσεται για τον έλεγχο ενεργειακών πόρων στην περιοχή.
Την ίδια στιγμή, η Λιβύη προσπαθεί να προσελκύσει κεφάλαια και να αυξήσει την παραγωγή της, με την TotalEnergies και άλλες διεθνείς εταιρείες να αναλαμβάνουν νέες πρωτοβουλίες. Η Αίγυπτος, από την πλευρά της, επενδύει δυναμικά τόσο σε νέες παραχωρήσεις όσο και σε υποδομές LNG, επιδιώκοντας να εδραιωθεί ως κεντρικός κόμβος φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σε περίπτωση που η Chevron αναλάβει τελικά τη διαχείριση των τεσσάρων νέων «μπλοκ», θα εξελιχθεί στη μεγαλύτερη δύναμη όσον αφορά την υπό εξερεύνηση έκταση στις ελληνικές θάλασσες. Στη δεύτερη θέση θα βρίσκεται η ExxonMobil, με 35.655 τετραγωνικά χιλιόμετρα μέσω της κοινοπραξίας στην Κρήτη.
Δεν λείπουν μάλιστα οι εκτιμήσεις πως η συνεργασία Chevron – Helleniq Energy θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές, όπως το «Μπλοκ 10» στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, όπου η Helleniq Energy έχει σήμερα το 100% της παραχώρησης και το οποίο γειτνιάζει με το «Α2» του τρέχοντος διαγωνισμού.
Το ενεργειακό στοίχημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Τα πιθανά έσοδα από κοιτάσματα που ενδέχεται να φτάσουν σε αξία δισεκατομμυρίων, έρχονται να προστεθούν στη στρατηγική διάσταση του ζητήματος. Για την Αθήνα, όμως, η ενεργός παρουσία αμερικανικών κολοσσών στις ελληνικές θάλασσες αποτελεί εργαλείο ενίσχυσης του διεθνούς της ρόλου σε μια περίοδο που Λιβύη και Αίγυπτος κινούνται με ταχύτητα.
Η Ελλάδα καλείται να ισορροπήσει σε ένα σύνθετο περιβάλλον ανταγωνισμού, αξιοποιώντας τη συμμετοχή κορυφαίων ενεργειακών παικτών ως «αντίβαρο» στην προσπάθεια να χαράξει έναν νέο ρόλο στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.
