Ένα τριπλό «ανάχωμα» απέναντι στις ανατιμήσεις που αναμένεται να προκαλέσει ο νέος φόρος άνθρακα από το 2027 χτίζει η κυβέρνηση με ενεργειακές παρεμβάσεις σε κτίρια και μεταφορές.
Το πακέτο στήριξης περιλαμβάνει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ύψους 4,8 δισ. ευρώ και αναμένεται να λειτουργήσει σαν «ασπίδα» προστασίας απέναντι στις επιπτώσεις που θα προκαλέσει η εφαρμογή της νέας έκδοσης του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ 2), ιδιαίτερα για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Σημειώνεται ότι σημαντική επιβάρυνση αναμένεται λόγω της χρήσης ορυκτών καυσίμων στη θέρμανση, αλλά και στις μεταφορές, στην καύση βενζίνης και ντίζελ.
Ήδη ο κλάδος προειδοποιεί ότι το κόστος των δικαιωμάτων θα ενσωματωθεί στην τελική τιμή των καυσίμων οδηγώντας σε σημαντικές αυξήσεις για τους τελικούς καταναλωτές, με τις εκτιμήσεις για το επιπλέον κόστος να μεταφράζεται σε 800 εκατ. ευρώ ετησίως. Βάσει πηγών της αγοράς, η αύξηση στη βενζίνη αναμένεται να φτάσει περί τα 102 ευρώ το κυβικό μέτρο, τα 113 ευρώ το diesel κίνησης και τα 140 ευρώ για το μαζούτ.
Με στόχο τον περιορισμό αυτών των επιβαρύνσεων, τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο της χώρας, το οποίο επιχειρεί να στηρίξει τόσο τα νοικοκυριά όσο και τις μικρές επιχειρήσεις, τόσο στις μεταφορές όσο και στον κτιριακό τομέα, ενώ προβλέπεται και η άμεση εισοδηματική στήριξη των ευάλωτων.
Το Ταμείο θα χρηματοδοτεί στοχευμένες παρεμβάσεις, όπως επίδομα θέρμανσης για όσους χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, δωρεάν πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης και αντικατάσταση ενεργοβόρων συσκευών. Παράλληλα, διευρύνονται τα κριτήρια χαρακτηρισμού ενός νοικοκυριού ως ευάλωτου, ώστε να καλυφθούν και περιπτώσεις όπως οι κάτοικοι νησιωτικών ή πληγεισών περιοχών, οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι πολύτεκνοι.
Στο επίκεντρο οι κατοικίες και οι μεταφορές
Το 60–65% του συνολικού προϋπολογισμού, δηλαδή περίπου 2 δισ. ευρώ, κατευθύνεται στον κτιριακό τομέα, δίνοντας έμφαση στην ενεργειακή αναβάθμιση παλαιών κατοικιών. Περισσότερο από το 55% των σπιτιών έχουν χτιστεί πριν το 1980, χωρίς θερμομόνωση, ενώ 4 στα 10 νοικοκυριά διαμένουν σε ενεργειακά ανεπαρκείς κατοικίες.
Το σχέδιο προβλέπει:
- Παροχή κινήτρων για ενεργειακές παρεμβάσεις σε ευάλωτα νοικοκυριά (π.χ. μόνωση, κουφώματα, αντλίες θερμότητας, ηλιακοί θερμοσίφωνες, φωτοβολταϊκά).
- Επανεκκίνηση του θεσμού της κοινωνικής κατοικίας με την ανάπτυξη 1.000 νέων κατοικιών για ευάλωτες ομάδες.
- Δημιουργία μητρώου δικαιούχων ενεργειακής στήριξης, ώστε η βοήθεια να κατευθύνεται στοχευμένα.
Στροφή στις «πράσινες» μετακινήσεις
Έως και 30% του προϋπολογισμού αφορά τον τομέα των μεταφορών. Στο πλαίσιο αυτό:
- Προβλέπεται η αντικατάσταση του γερασμένου στόλου λεωφορείων.
- Περίπου 10.000 νοικοκυριά θα επωφεληθούν από πρόγραμμα μίσθωσης ηλεκτρικών οχημάτων.
- Πολύ μικρές επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα απόκτησης ή μίσθωσης επαγγελματικών οχημάτων χαμηλών/μηδενικών εκπομπών (ηλεκτρικά ΙΧ, σκούτερ, βαν, ποδήλατα).
Σε κοινωνικό επίπεδο, προβλέπονται επενδυτικές δράσεις με στόχο την ενίσχυση της προσβασιμότητας:
Επιδότηση ηλεκτρικών αμαξιδίων και εξοπλισμού για μετατροπή χειροκίνητων σε ηλεκτρικά για άτομα με κινητικές αναπηρίες.
Αναβάθμιση στόλου ταξί για την εξυπηρέτηση ΑμεΑ.
Κάλυψη αναγκών μεταφοράς μαθητών με αναπηρία σε Ειδικά Σχολεία.
Παράλληλα, ενισχύεται η εισοδηματική στήριξη μέσω επιδομάτων στέγασης και θέρμανσης, ειδικά για νοικοκυριά που εξαρτώνται από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
Η κυβέρνηση προσδοκά ότι το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, περιορίζοντας τις επιπτώσεις της νέας κλιματικής νομοθεσίας σε όσους πλήττονται περισσότερο. Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν την εξειδίκευση των χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε οι ενισχύσεις να φτάσουν εγκαίρως στους δικαιούχους.
