Το 2025 έχει αναδειχθεί σε μια χρονιά – ορόσημο για τον χρυσό, με τις τιμές του να καταγράφουν 39 διαδοχικά ιστορικά ρεκόρ, ξεπερνώντας οριακά ακόμα και τα $3.973 ανά ουγκιά στα προθεσμιακά συμβόλαια Gold (GVZ5). Εάν ανατρέξουμε στο παρελθόν θα δούμε ότι την τιμή του χρυσού την προσδιόριζε αφενός η ζήτηση από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών από όλον τον κόσμο και αφετέρου η ζήτηση από την πλευρά των κατασκευαστών κοσμημάτων και εμπόρων νομισμάτων κυρίως από τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η παραδοσιακή αγορά χρυσών κοσμημάτων και νομισμάτων από τους ιδιώτες έχει υποχωρήσει αισθητά. Διότι η άνοδος της τιμής του χρυσού έχει απογειώσει τις τελικές τιμές στις προθήκες των κοσμηματοπωλείων. Με αποτέλεσμα την υποχώρηση της ζήτησης. Αντίθετα, η αγορά φυσικού χρυσού υπό την μορφή ράβδων στις προαναφερθείσες αγορές παραμένει σταθερή, καθώς αποτελεί ένα σύμβολο δύναμης και ένα ισχυρό «status symbol» των συγκεκριμένων κοινωνιών.
Η εκρηκτική άνοδος κατά τη διάρκεια της τελευταίας διετίας οφείλεται κυρίως στην αναζωπύρωση της ζήτησης για διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETF), τον λεγόμενο και «χάρτινο χρυσό» από ιδιώτες επενδυτές και στη σταθερή και ανεπηρέαστη από τις τιμές, ζήτηση φυσικού χρυσού από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών. Η υπερβολική και αδιάλειπτη ζήτηση και από τις δυο πλευρές, έχει αποκτήσει έναν επιθετικό χαρακτήρα του σπάνια έχει συναντηθεί, στο κατά τα λοιπά «βαρετό» περιουσιακό στοιχείο.
Οι ιδιώτες επενδυτές και τα ETFs χρυσού
Η ζήτηση για ETFs χρυσού έχει εκτοξευθεί το 2025, κατατάσσοντας τη χρονιά αυτή μεταξύ των ισχυρότερων, από την εισαγωγή αυτών των προϊόντων. Tα ETFs χρυσού, τα γνωστά Exchange Traded Funds, τα οποία είναι Αμοιβαία Κεφάλαια των οποίων τα μερίδια διαπραγματεύονται εύκολα στα χρηματιστήρια σαν τις μετοχές, επενδύουν σε φυσικό χρυσό, σε μετοχές εταιρειών που ασχολούνται με την εξόρυξη, την επεξεργασία και το εμπόριο χρυσού ή ακόμα και σε παράγωγα χρηματιστηριακά προϊόντα όπως είναι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, futures, ή swaps, που παρακολουθούν τις τιμές του χρυσού.
Τα υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία (AUM / Assets under Management) στα ETF χρυσού είναι πλέον 70% υψηλότερα από τα επίπεδα του 2020 αποτιμημένα σε δολάριο ΗΠΑ. Αντικατοπτρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την έντονη παρουσία των ιδιωτών επενδυτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Deutsche Bank η ζήτηση για ETF ασκεί «50% ισχυρότερη επιρροή στις τιμές του χρυσού» μέσα στο 2025, συγκριτικά με την περίοδο από το 2021 μέχρι τις αρχές του 2024, όταν οι επενδυτές μείωναν τις θέσεις τους, με τις κεντρικές τράπεζες να παραμένουν μοναδικοί σταθεροί αγοραστές.
Γιατί οι Κεντρικές Τράπεζες επιμένουν στον χρυσό;
Οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να αποτελούν τον πυλώνα στήριξης για τον χρυσό, προσθέτοντας 400 – 500 τόνους ετησίως, στα αποθεματικά τους. Μια τάση που παραμένει σταθερή από το 2021, ακόμη και στις σημερινές υψηλές πραγματικές τιμές. Εστιάζοντας στον όγκο που επιθυμούν να αποκτήσουν και όχι στις τιμές. Η Deutsche Bank χαρακτηρίζει αυτήν τη ζήτηση ως «ανεπηρέαστη από την τιμή», καθώς οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν χρυσό για στρατηγικούς λόγους, όπως είναι η διαφοροποίηση αποθεματικών τους και η προστασία από νομισματικούς κινδύνους. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού αναφέρει ότι οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως, προσέθεσαν στα χαρτοφυλάκια τους μέσα στο 2024, περισσότερους από 480 τόνους, με τις Κεντρικές Τράπεζες της Κίνας, της Ινδίας και της Τουρκίας να καταλαμβάνουν τις τρεις πρώτες θέσεις. Μάλιστα μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025, η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας αύξησε τα αποθέματά της κατά 29 τόνους.
Η επιμονή των κεντρικών τραπεζών στον χρυσό συνδέεται με γεωπολιτικές και οικονομικές αβεβαιότητες, όπως είναι οι εμπορικές εντάσεις, οι κυρώσεις και η αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης απέναντι στο δολάριο ΗΠΑ, ως κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα. Οι αναδυόμενες οικονομίες, ιδιαίτερα στην Ασία, χρησιμοποιούν τον χρυσό για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο, ενώ οι συνεχιζόμενες αγορές λειτουργούν τουλάχιστον ως σταθεροποιητικός παράγοντας διαρκούς ενδιαφέροντος για τις τιμές. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο χρυσός αποτελεί πλέον το 10% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεματικών, που βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και δεκαετίες. Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί το 2026, με τις κεντρικές τράπεζες να προγραμματίζουν περαιτέρω αγορές και τις εκτιμήσεις των αναλυτών να ανεβάζουν αυτό το 10%, στο 20% με 30% τα επόμενα έτη.
Οι μαζικές εισροές στα ETFs και οι κίνδυνοι
Οι μαζικές εισροές κεφαλαίων στα ETF χρυσού συνδέονται με την παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα, τις γεωπολιτικές εντάσεις, τις αστρονομικές αποτιμήσεις άλλων περιουσιακών στοιχείων και επενδυτικών εργαλείων καθώς και με τις προσδοκίες για περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Οι ιδιώτες επενδυτές, αναζητώντας ασφαλή καταφύγια, στρέφονται στον χρυσό ως μέσο προστασίας από τον πληθωρισμό και τη συνέχιση νομισματική αποδυνάμωση του δολαρίου. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού (World Gold Council), οι εισροές στα ETFs χρυσού μόνο τον Σεπτέμβριο του 2025, ξεπέρασαν τα $1,4 δισ. Η αυξημένη προσβασιμότητα των ETFs, σε συνδυασμό με την ευκολία διαπραγμάτευσης των μεριδίων τους, έχει προσελκύσει τόσο τους θεσμικούς, όσο και τους ιδιώτες επενδυτές, ενισχύοντας τη δυναμική των τιμών.
Παρά την άκρατη αισιοδοξία, η αυξανόμενη βαρύτητα των εισροών ETFs στην ζήτηση για φυσικό χρυσό, μεγαλώνει το ρίσκο και τον κίνδυνο. Το ενδεχόμενο μιας επιβράδυνσης ή αντιστροφής αυτών των ροών θα μπορούσε να πυροδοτήσει πτώση στις τιμές. Με βάση τα μαθηματικά μοντέλα της Granger Causality Analysis του νομπελίστα οικονομολόγου Clive Granger, είναι οι αλλαγές στις τιμές του χρυσού που προκαλούν τις εισροές κεφαλαίων προς τα ETFs και όχι το αντίστροφο. Αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές τείνουν να επενδύουν σε ETFs χρυσού, όταν οι τιμές του χρυσού ανεβαίνουν. Αντί οι εισροές στα ETFs να οδηγούν σε αύξηση των τιμών του χρυσού, όπως συμβαίνει στις μετοχές. Όπου το «φρέσκο χρήμα» αναζητά διέξοδο σε μετοχές, ανεβάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις τιμές τους.
Για να μην αισθανόμαστε πως όλα όσα συμβαίνουν στον χρυσό, δεν μας αφορούν εδώ στην Ελλάδα, θα αναφερθούμε και σε κάποια ETFs που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενδεχομένως μια επενδυτική είσοδο τον χρυσό, για τους απομονωμένους εγχώριους επενδυτές. Αφού η επένδυση σε χρυσό στη χώρα μας πραγματοποιείται μόνο μέσω της Τραπέζης της Ελλάδος. Με τους πωλητές να έχουν τα πάνω χέρι. Αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ από την αρχή του έτους οι Έλληνες έχουν αγοράσει μόλις 5.399 χρυσές λίρες και έχουν ρευστοποιήσει 32.002 χρυσές λίρες.
Σχετικά ETFs για ένα ταξίδι στον χρυσό είναι, το SPDR Gold Shares (GLD) και το iShares Gold Trust (IAU) που επενδύουν σε φυσικό χρυσό, το VanEck Vectors Gold Miners ETF (GDX) και τοGlobal X Gold Explorers ETF (GOEX) που επενδύουν σε εταιρείες έρευνας και εξόρυξης χρυσού και το UBS ETRACS CMCI Gold Total Return ETN (UBG) που επενδύει σε παράγωγα προϊόντα με βάση τον χρυσό.
