Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Την ώρα που η κυβέρνηση κάνει λόγο για έναν ενάρετο κύκλο επενδύσεων και ανάπτυξης οι αγορές έχουν ήδη προετοιμάσει το έδαφος για την εκκίνηση ενός κύκλου αναβαθμίσεων της πιστοληπτικής ικανότητας και αποκατάστασης της επενδυτικής εμπιστοσύνης με… προορισμό την επιστροφή της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα μέσα στο 2020. Μέχρι τότε, ενδέχεται να έχουν σημειωθεί αρκετές σημαντικές εξελίξεις για την ελληνική οικονομία που θα επιταχύνουν τη σύγκλιση της Ελλάδας με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Αν και οι οίκοι έχουν τον δικό τους… τρόπο σκέψης, οι αγορές δείχνουν να έχουν προεξοφλήσει ότι σήμερα το βράδυ η Fitch θα δώσει ένα θετικό «χρησμό» για την Ελλάδα, αναβαθμίζοντας ενδεχομένως το outlook σε «θετικό» από «ουδέτερο». Αυτό τυπικά σημαίνει ότι αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες αναβάθμισης του ελληνικού αξιόχρεου μέσα στους επόμενους 12-18 μήνες. Στην ουσία, ωστόσο, η κίνηση της Fitch θα βάλει το ελληνικό δημόσιο στον προθάλαμο της αναβάθμισης και ταυτόχρονα θα επιταχύνει τη βελτίωση του κλίματος.
Ο δείκτης οικονομικού κλίματος βελτιώνεται στην Ελλάδα με ιλιγγιώδη ρυθμό ξεπερνώντας το μέσο όρο της Ευρωζώνης, η καταναλωτική εμπιστοσύνη εκτινάσσεται σε υψηλό 12 ετών και η πλήρης άρση των capital controls στο προσεχές διάστημά αναμένεται να δώσει ακόμη μία αφορμή για την αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου. Πάντως, θα πρέπει να τονιστεί ότι ανώτεροι τραπεζικοί παράγοντες επισημαίνουν την ανάγκη εφαρμογής μίας συστημικής λύσης για τα «κόκκινα» δάνεια, καθώς χωρίς τη μεταφορά των NPEs από τους τραπεζικούς ισολογισμούς η «επενδυτική βαθμίδα» θα παραμείνει μακρινό όνειρο.
Με το ρυθμό που επιδεινώνονται οι οικονομικές συνθήκες στην Ευρώπη η επανέναρξη του QE τον ερχόμενο Οκτώβριο αποτελεί το βασικό σενάριο των αναλυτών και σε πρώτη φάση η Ελλάδα θα ωφεληθεί από τα «απόνερα» του προγράμματος. Οι αποδόσεις των ομολόγων της Ευρωζώνης θα υποχωρήσουν περαιτέρω και οι μόνοι τίτλοι στη ζώνη του ευρώ με ικανοποιητικά επιτόκια θα είναι οι ελληνικοί, η διαθεσιμότητα των οποίων είναι περιορισμένη. Αποτέλεσμα θα είναι να συνεχιστεί η μείωση του κόστους δανεισμού χαμηλότερα από το ιστορικό ρεκόρ του 1,93%, περνώντας σταδιακά σε ολόκληρη την οικονομία.
Στο ίδιο πλαίσιο, η Ελλάδα θα κληθεί να διαχειριστεί το θέμα της ζήτησης, ενώ εκκρεμεί η αύξηση του ορίου διακράτησης κρατικών τίτλων από τις ελληνικές τράπεζες που «κλείδωσε» στις αρχές του 2015. Όλες αυτές οι εξελίξεις διαμορφώνουν μία νέα κατάσταση στη σχέση Ελλάδας-αγορών. Στο καλό σενάριο τα ελληνικά ομόλογα θα αρχίσουν να «συμπεριφέρονται» σαν να είναι επιλέξιμα για το QE και η αναβάθμιση των οίκων θα καταστεί διαδικαστικό θέμα. Αν δεν υπάρξει κάποια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη, τότε ο οίκος θα μας αναβαθμίσει τον ερχόμενο Ιανουάριο είτε σε «ΒΒ», είτε σε «ΒΒ+».
Η μονή ή διπλή αναβάθμιση θα εξαρτηθεί σε συντριπτικό βαθμό από τα νομοσχέδια που θα περάσει η κυβέρνηση και πάνω απ' όλα από τα αποτελέσματα που θα φέρει έως τα μέσα Ιανουαρίου. Για να φέρει την Ελλάδα ένα ή δύο σκαλιά μακριά από την «επενδυτική βαθμίδα», η Fitch θέλει να αξιολογήσει το πρώτο εξάμηνο του κυβερνητικού έργου, καθώς εκτιμάται ότι σε αυτό το διάστημα θα φανεί αν η χώρα έχει αλλάξει πραγματικά κατεύθυνση. Η Fitch έχει προαναγγείλει ότι στη σημερινή ανακοίνωση θα ενσωματώσει τον εκτιμώμενο αντίκτυπο από τα μέτρα που έχει ήδη ανακοινώσει η κυβέρνηση, κάνοντας λόγο για ανάγκη διεύρυνσης της φορολογικής βάσης.
Αυτό που ζητάει ο οίκος για να μας δώσει το εισιτήριο για την κατηγορία αξιολόγησης που θα αυξήσει σημαντικά τις ροές επενδυτικών κεφαλαίων προς την Ελλάδα, είναι σε πρώτη φάση να αποδειχθεί ότι οι μεταρρυθμίσεις «που δυνητικά ενισχύουν την ανάπτυξη» - - όπως έλεγε στην έκθεση που δημοσίευσε μετά τις εκλογές - όχι μόνο θα εφαρμοστούν αλλά θα έχουν και το αναμενόμενο αποτέλεσμα, θα δώσουν δηλαδή ώθηση στο ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Θέλει, επίσης, να εξακριβώσει αν η κυβέρνηση μπορεί να εξισορροπήσει τη δημοσιονομική πολιτική, ήτοι να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ πλεονασμάτων και ελάφρυνσης των βαρών για τους πολίτες.
Το γεγονός ότι η Fitch αξιολογεί την Ελλάδα μία βαθμίδα υψηλότερα από την Moody' s και την S&P συνεπάγεται ότι η αναβάθμιση του outlook θα… πιέσει τη Moody' s να πράξει αναλόγως αργότερα μέσα στο μήνα, ενώ θα καταστήσει ακόμη πιο πιθανή την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του ελληνικού δημοσίου από την S&P τον ερχόμενο Οκτώβριο. Το… έργο της S&P θα είναι πιο εύκολο διότι αφενός διατηρεί «θετικό» outlook για την Ελλάδα και αφετέρου έως την Παρασκευή 25 Οκτωβρίου θα έχει προχωρήσει το κυβερνητικό έργο και θα έχει κατατεθεί το προσχέδιο του προϋπολογισμού.
