Τη στιγμή που ο Ρώσος πρόεδρος μιλούσε τηλεφωνικά επί δύο ώρες με τον Ντόναλντ Τραμπ, οι πιέσεις για άμεση και άνευ όρων εκεχειρία 30 ημερών είχαν ενταθεί. Ο Πούτιν όμως, απαθής, επέστρεφε στο σημείο μηδέν: στη δική του εκδοχή για το τι πραγματικά προκάλεσε τον πόλεμο, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN.
Λίγες ώρες νωρίτερα, είχαν ακουστεί πέντε άλλες, εξίσου εντυπωσιακές λέξεις που πιθανόν αντήχησαν στο μυαλό του Πούτιν:
«Δεν είναι δικός μας πόλεμος», δήλωσε ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς.
Ο Βανς υπονόησε ξανά το ενδεχόμενο πλήρους απεμπλοκής των ΗΠΑ από την υπόθεση της Ουκρανίας - τόσο διπλωματικά όσο και χρηματοδοτικά. Αυτό είναι ακριβώς το αποτέλεσμα που ονειρεύεται η Μόσχα. Και, όπως φαίνεται, δεν χρειάζεται καν να κάνει κάτι για να το πετύχει: αρκεί να συνεχίσει.
Ο Τραμπ, μόλις τελείωσε η συνομιλία με τον Πούτιν, φαινόταν ήδη να κάνει πίσω. Πέντε ημέρες νωρίτερα, παρουσιαζόταν ως ο ενδιάμεσος ειρηνοποιός, έτοιμος να στήσει μια συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι στην Τουρκία. Όμως τη Δευτέρα, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία, δήλωσε πως «Ουκρανία και Ρωσία πρέπει να μιλήσουν απευθείας - μόνο αυτοί μπορούν».
Πρότεινε ακόμα και το Βατικανό ως πιθανό μεσολαβητή. Οι ΗΠΑ δεν έχουν αποχωρήσει τελείως, αλλά αρχίζουν να μιλούν σαν κάποιος άλλος πρέπει να αναλάβει το τιμόνι.
Οι τελευταίες δέκα ημέρες ήταν υπενθύμιση πόσο λίγο χρειάζεται ο Πούτιν τις ΗΠΑ - ή τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Ανεπηρέαστος, και αφού δέχτηκε το τηλεφώνημα του Τραμπ σε μια μουσική σχολή στην ακτή του Σότσι, ο επικεφαλής του Κρεμλίνου επέστρεψε στο αρχικό του αφήγημα για έναν πόλεμο... που προκλήθηκε από την πολύ γρήγορη επέκταση του ΝΑΤΟ.
Εδώ και σχεδόν τρία χρόνια, η ρωσική κρατική προπαγάνδα έχει πείσει το κοινό της ότι η Μόσχα πολεμά όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά ολόκληρο το ΝΑΤΟ. Η εκλογή Τραμπ άνοιξε ένα μικρό παράθυρο: μια ελπίδα για χαλάρωση των κυρώσεων και διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.
Οι απώλειες για τον ρωσικό λαό είναι αστρονομικές. Αν η ηγεσία αποτύχει να παρουσιάσει ουσιαστικά κέρδη, η θέση της απειλείται. Δεν μπορούν να φανούν ότι έχασαν αυτό τον πόλεμο.
Όσο για τις ΗΠΑ, η επιρροή τους είναι πλέον περιορισμένη. Ναι, ο Τραμπ θα μπορούσε να σφίξει κι άλλο τις κυρώσεις - ακόμη και να επιβάλει «δευτερογενείς κυρώσεις» σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Αλλά αυτό θα προκαλούσε νέα ρήγματα με παγκόσμιες δυνάμεις που η Ουάσιγκτον μόλις ξαναπλησίασε. Αντίθετα, αν επέλεγε να χαλαρώσει τις κυρώσεις, για να προσελκύσει τη Μόσχα σε διαπραγματεύσεις, θα εξόργιζε τους Ευρωπαίους συμμάχους.
Η Ουκρανία το 2025 αποτελεί μια ζοφερή προοπτική. Αλλά η κεντρική θέση της ευρωπαϊκής πολιτικής αποτελεί την καλύτερη επιλογή σε έναν κόσμο φρικτών επιλογών: Η Μόσχα θα μπορούσε να αναγκαστεί να υποβαθμίσει τους στόχους της μόνο αν έβλεπε μπροστά της ένα σαφώς ενωμένο ΝΑΤΟ.
Η οικονομία της, το ανθρώπινο δυναμικό ή ο εξοπλισμός της θα έπρεπε να καταρρεύσουν - μόνο ένα από αυτά χρειάζεται να συμβεί για να καταρρεύσει η πολεμική μηχανή. Τα πράγματα είναι ζοφερά, αλλά η Ευρώπη δεν έχει πολλές επιλογές. Η Ουκρανία όμως δεν έχει καμία απολύτως επιλογή.
Ο Τραμπ αισθάνθηκε ότι έχει μια επιλογή. Το επιχειρηματικό του πνεύμα δεν βλέπει καμία αξία σε μια μακροπρόθεσμη επένδυση σε μια σύγκρουση με έναν εχθρό με τον οποίο θα προτιμούσες να τα έχεις καλά. Δεν υπάρχει καμία συμφωνία που να μπορεί να γίνει εδώ.
Ο Πούτιν δεν αγοράζει τίποτα, αντιθέτως επιδιώκει να κατακτήσει και να πάρει. Ο Τραμπ δεν έχει τίποτα να πουλήσει, εκτός από την υποστήριξη των ΗΠΑ προς τους παραδοσιακούς συμμάχους τους. Δεν υπάρχει περίπτωση ο Πούτιν και ο Τραμπ να κερδίσουν και οι δύο και να διατηρήσουν το κύρος τους.
Η Ρωσία φαίνεται ικανοποιημένη από την τηλεφωνική συνομιλία
Όπως πάντα, παραμένει μυστήριο η πλήρης έκταση της συνομιλίας μεταξύ του Τραμπ και του Πούτιν, στον οποίο ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει συχνά δείξει μεγάλη υποχωρητικότητα.
Οι εξωτερικοί παρατηρητές γνωρίζουν μόνο όσα το Κρεμλίνο και ο Λευκός Οίκος επιθυμούν να δημοσιοποιήσουν σχετικά με τη συζήτηση. Ωστόσο, Ρώσοι αξιωματούχοι έδωσαν ορισμένες ενδιαφέρουσες ενδείξεις για το κλίμα της τηλεφωνικής επικοινωνίας.
«Θα σας πω ότι συνομιλίες τέτοιας διάρκειας είναι σπάνιες όταν κανένας από τους δύο προέδρους δεν ήθελε να τερματίσει τη συζήτηση και να κλείσει τη γραμμή», δήλωσε τη Δευτέρα ο βοηθός του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία στους επικριτές του Τραμπ, οι οποίοι τον θεωρούν εύκολο «θύμα» του Πούτιν.
Πριν από τη συνομιλία, η επικοινωνία της Δευτέρας έμοιαζε να σηματοδοτεί μια καμπή στην έως τώρα άκαρπη προσπάθεια των ΗΠΑ να τερματίσουν τον πόλεμο. Ο Τραμπ είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στο Fox News κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή ότι «ήρθε η ώρα να δράσουμε», δημιουργώντας προσδοκίες ότι θα ασκούσε σκληρή πίεση στον Πούτιν.
Την Κυριακή, ο απεσταλμένος του προέδρου, Στιβ Γουίτκοφ, δήλωσε στο ABC News ότι «ο πρόεδρος έχει μια προσωπικότητα μοναδική», προσθέτοντας ότι «πρέπει να μιλήσει με τον Πρόεδρο Πούτιν, κάτι που θα ξεμπλοκάρει την κατάσταση και θα μας φέρει εκεί που πρέπει να φτάσουμε. Πιστεύω ότι θα είναι μια πολύ επιτυχημένη συνομιλία».
Ωστόσο, ο Τραμπ δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα που διαθέτουν οι ΗΠΑ - όπως την αυστηροποίηση των κυρώσεων στη Ρωσία ή την αποστολή περισσότερων όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία.
Ερωτηθείς από δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο γιατί δεν θα επιβάλει νέες κυρώσεις, ο Τραμπ απάντησε: «Επειδή πιστεύω ότι υπάρχει πιθανότητα να πετύχουμε κάτι, και αν το κάνεις, μπορεί να το χειροτερέψεις πολύ». Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι «ίσως έρθει η στιγμή που αυτό θα συμβεί».
Χωρίς όμως να θέτει συγκεκριμένα χρονικά όρια, η απειλή του Τραμπ δεν έχει ισχύ. Φαίνεται περισσότερο ως μια φράση που στοχεύει στο να μειώσει την πίεση προς το πρόσωπό του παρά να τραβήξει την προσοχή του Πούτιν.
Παράλληλα, ο Τραμπ επανέλαβε τις θέσεις του για το υψηλό κόστος του πολέμου στην Ουκρανία, τονίζοντας ότι δεν σκοπεύει να ακολουθήσει την πολιτική στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο, την οποία έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση Μπάιντεν, επισημαίνοντας ότι χωρίς αυτή τη βοήθεια η Ουκρανία θα έχει σοβαρές δυσκολίες στην απώθηση των ρωσικών δυνάμεων. «Έχουμε δώσει τεράστια ποσά... είναι ντροπή», δήλωσε ο πρόεδρος.
Πούτιν και Τραμπ «παίζουν το παιχνίδι»
«Πιστεύω ότι ο Πούτιν θέλει να το τελειώσει… αν πίστευα ότι ο Πρόεδρος Πούτιν δεν ήθελε να το τελειώσει, δεν θα μιλούσα καν γι’ αυτό», δήλωσε ο Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο.
Η σύγκρουση έχει καταστρέψει την οικονομία της Ρωσίας και έχει στοιχίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες νέους Ρώσους. Ωστόσο, στην επίσημη ανακοίνωση της Μόσχας, ο Πούτιν τόνισε ότι για να τελειώσει ο πόλεμος πρέπει να αντιμετωπιστούν οι «βαθύτερες αιτίες» του.
Αυτό περιλαμβάνει αβάσιμες ισχυρισμούς ότι η Ουκρανία πρέπει να «αποναζιστεί» (δηλαδή ότι ο Ζελένσκι και η δημοκρατική διακυβέρνηση πρέπει να ανατραπούν) και να επιβληθούν αυστηροί περιορισμοί στην κυριαρχία, το πολιτικό σύστημα και το δικαίωμα της Ουκρανίας να αποφασίζει το μέλλον της.
Σίγουρα, ο Πούτιν θέλει ειρήνη, αλλά μόνο με όρους που θα ήταν αδύνατο για την Ουκρανία να αποδεχτεί χωρίς να χάσει την ανεξαρτησία της.
