Δυνάμεις του συριακού στρατού εισήλθαν στην επαρχία Σουέιντα της νότιας Συρίας στο πλαίσιο εκεχειρίας που ανακοινώθηκε νωρίτερα το Σάββατο από τον ειδικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Πολιτειών, πρέσβη Τόμας Μπάρακ.
Συγκεκριμένα, σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, ο Μπάρακ ανακοίνωσε ότι επετεύχθη συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ του Σύρου προέδρου, Άχμαντ Αλ-Σάρα, και του Ισραηλινού Πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, προκειμένου να τεθεί τέλος στις πολύνεκρες συγκρούσεις των τελευταίων ημερών στη Σουέιντα μεταξύ Δρούζων, ένοπλων Βεδουίνων, Τζιχαντιστών και δυνάμεων του τακτικού συριακού στρατού, που πλαισιώθηκαν από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.
Ο Μπάρακ πρόσθεσε ότι η συμφωνία επιτεύχθηκε με τη διαμεσολάβηση της Ιορδανίας και της Τουρκίας, ενώ εξέφρασε την ελπίδα του ότι «Δρούζοι, Κούρδοι και Σουνίτες της χώρας θα καλλιεργήσουν μία κοινή εθνική συριακή ταυτότητα». Παράλληλα, συριακά ΜΜΕ αναφέρουν ότι «η τοπική ηγεσία των Δρούζων και φυλές των Βεδουίνων της περιοχής αποδέχθηκαν την εκεχειρία», ενώ η κρατική ισραηλινή τηλεόραση επιβεβαιώνει την παρουσία του συριακού στρατού στη Σουέιντα.
Δαμασκός: Ευθύνες σε Δρούζους και Ισραήλ
Με χαρακτηριστική καθυστέρηση άνω των πέντε ωρών από την ανάρτηση του Μπάρακ, το επίσημο συριακό πρακτορείο ειδήσεων SANA δημοσίευσε το μεσημέρι του Σαββάτου σχετική ανακοίνωση του προεδρικού μεγάρου ότι η κυβέρνηση της Δαμασκού κήρυξε εκεχειρία «σε όλη τη χώρα», καλώντας όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές σε αυτοσυγκράτηση, προκειμένου να διασφαλιστεί η ενότητα της Συρίας.
Στη συνέχεια, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα ο Σύρος πρόεδρος, αφού ευχαρίστησε για τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και άλλων αραβικών χωρών – που δεν κατονόμασε – δήλωσε ότι ο τακτικός στρατός απέδειξε πως είναι σε θέση να επιβάλει την τάξη, τονίζοντας ότι η επαρχία Σουέιντα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της συριακής επικράτειας. Παράλληλα, επέρριψε ευθύνες σε «μερίδα Δρούζων» της περιοχής και στο Ισραήλ για προσπάθεια υπονόμευσης της σταθερότητας της Συρίας.
Από την άλλη πλευρά, στο Ισραήλ επικρατεί σιγή, με το πρωθυπουργικό γραφείο στην Ιερουσαλήμ να μην έχει επιβεβαιώσει την ύπαρξη συμφωνίας για εκεχειρία.
Ωστόσο, η μόνη επίσημη αντίδραση προήλθε από τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών, Γκιντεόν Σάαρ, ο οποίος, σχολιάζοντας το διάγγελμα του Σύρου Προέδρου, τον κατηγόρησε ότι οι Δρούζοι φέρονται ως θύτες, ενώ στην πραγματικότητα ήταν εκείνοι που δέχθηκαν επίθεση από Βεδουίνους και Τζιχαντιστές, υποστηριζόμενοι από το συριακό καθεστώς.
Υπάρχει συμφωνία Συρίας-Ισραήλ;
Πάντως, ενδεικτική των συγκεχυμένων πληροφοριών περί ύπαρξης συμφωνίας εκεχειρίας ή μη, αποτελεί αναφορά της κρατικής ισραηλινής τηλεόρασης, που επικαλείται κυβερνητικές πηγές στην Ιερουσαλήμ, ότι ήδη από την Παρασκευή «το Ισραήλ επέτρεψε στον συριακό στρατό να εισέλθει στη Σουέιντα» για να επιβάλει την τάξη. Από την άλλη, παραμένει άγνωστο τόσο το περιεχόμενο των όρων της συμφωνίας (εάν υπάρχει) ως επίσης και η διάρκειά της.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι η εβραϊκή αργία του Σαββάτου που τερματίζεται με την δύση του ηλίου, προσδίδει στην ισραηλινή πλευρά μία χρήσιμη πίστωση χρόνου, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πράγματι επανήλθε η ηρεμία στην επαρχία Σουέιντα – παρότι υπάρχουν αναφορές από συριακά μέσα ότι οι μεμονωμένες συγκρούσεις μεταξύ Δρούζων και Βεδουίνων σε κάποιες περιοχές της νότιας Συρίας δεν έχουν σταματήσει ακόμα.
Συρία: Το παρασκήνιο των ισραηλινών επιθέσεων
Παράλληλα, στη δημοσιότητα έρχονται οι λεπτομέρειες σχετικά με το παρασκήνιο των ισραηλινών επιθέσεων στη Συρία από ρεπορτάζ του Reuters, σύμφωνα με το οποίο η Δαμασκός αντιλήφθηκε ότι έχει την έγκριση των ΗΠΑ και του Τελ Αβίβ για να στείλει τις δυνάμεις της στην επαρχία Σουέιντα.
Συγκεκριμένα, η συριακή κυβέρνηση παρερμήνευσε την αντίδραση του Ισραήλ στην ανάπτυξη στρατευμάτων της στον νότο της χώρας αυτή την εβδομάδα, ενθαρρυμένη από τα μηνύματα των ΗΠΑ ότι η Συρία πρέπει να διοικείται ως ενιαίο, συγκεντρωτικό κράτος, δήλωσαν στο Reuters οκτώ πηγές με γνώση της κατάστασης.
Το Ισραήλ εξαπέλυσε πλήγματα σε συριακά στρατεύματα και στη Δαμασκό την Τετάρτη, σε μια κλιμάκωση που αιφνιδίασε την ηγεσία της χώρας, η οποία καθοδηγείται από ισλαμιστές, ανέφεραν οι πηγές. Οι επιθέσεις ακολούθησαν κατηγορίες ότι κυβερνητικές δυνάμεις σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους στη δρούζικη πόλη Σουέιντα.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές – που περιλαμβάνουν Σύρους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους, δύο διπλωμάτες και περιφερειακές πηγές ασφαλείας – η Δαμασκός πίστευε ότι είχε το «πράσινο φως» τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από το Ισραήλ για να αποστείλει στρατεύματα στον νότο, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις του Ισραήλ ότι κάτι τέτοιο δεν είναι αποδεκτό.
Η πεποίθηση αυτή βασίστηκε, κατά τις πηγές, σε δημόσιες και ιδιωτικές δηλώσεις του Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου για τη Συρία, Τόμας Μπάρακ, καθώς και σε αρχικές συνομιλίες ασφαλείας με το Ισραήλ.
Ο Μπάρακ έχει εκφραστεί υπέρ της κεντρικής διοίκησης της Συρίας ως «ενιαίο κράτος» χωρίς αυτόνομες περιοχές.
Η συριακή αντίληψη για τα αμερικανικά και ισραηλινά μηνύματα όσον αφορά την ανάπτυξη στρατευμάτων στον νότο δεν είχε αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα.
Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνήθηκε να σχολιάσει τις ιδιωτικές διπλωματικές επαφές, αλλά τόνισε ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την εδαφική ενότητα της Συρίας.
«Το συριακό κράτος έχει την υποχρέωση να προστατεύει όλους τους Σύρους, συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων», δήλωσε, καλώντας την κυβέρνηση να λογοδοτήσει για τις πράξεις βίας.
Ανώτερος αξιωματούχος του συριακού υπουργείου Εξωτερικών αρνήθηκε ότι τα σχόλια του Μπάρακ επηρέασαν την απόφαση για την αποστολή στρατευμάτων, λέγοντας στο Reuters ότι η απόφαση ελήφθη «με αποκλειστικά εθνικά κριτήρια» και με στόχο «να σταματήσει η αιματοχυσία, να προστατευθούν οι πολίτες και να αποτραπεί η περαιτέρω κλιμάκωση της εμφύλιας σύγκρουσης».
Η Δαμασκός έστειλε στρατεύματα και άρματα μάχης στην επαρχία Σουέιντα τη Δευτέρα για να καταστείλει συγκρούσεις μεταξύ βεδουίνικων φυλών και ένοπλων φατριών της Δρούζικης κοινότητας – μιας μειονότητας που ακολουθεί θρησκεία με ρίζες στο Ισλάμ και έχει παρουσία σε Συρία, Λίβανο και Ισραήλ.
Σύμφωνα με συριακές πηγές, οι κυβερνητικές δυνάμεις δέχθηκαν πυρά από πολιτοφυλακές των Δρούζων κατά την είσοδό τους στην πόλη.
Οι επόμενες πράξεις βίας που αποδόθηκαν στους Σύρους στρατιώτες – περιλαμβανομένων εκτελέσεων επί τόπου και ταπεινωτικής μεταχείρισης Δρούζων πολιτών – προκάλεσαν ισραηλινά πλήγματα κατά των συριακών δυνάμεων ασφαλείας, του υπουργείου Άμυνας στη Δαμασκό και της περιοχής γύρω από το προεδρικό μέγαρο, σύμφωνα με δύο πηγές, περιλαμβανομένου ανώτερου αξιωματούχου από χώρα του Κόλπου.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ επενέβη για να αποτρέψει τη διείσδυση των συριακών στρατευμάτων στον νότο της χώρας – περιοχή την οποία το Ισραήλ έχει δηλώσει δημοσίως ότι θεωρεί αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη – και για να τηρήσει τη μακρόχρονη δέσμευσή του για την προστασία των Δρούζων.
Περιγράφοντας τη νέα ηγεσία της Συρίας ως «μεταμφιεσμένους τζιχαντιστές», το Ισραήλ έχει δεσμευθεί να προστατεύσει την τοπική Δρούζικη κοινότητα από επιθέσεις, ανταποκρινόμενο και σε εκκλήσεις της δικής του Δρούζικης μειονότητας, της οποίας μέλη έχουν επανειλημμένα περάσει τα σύνορα με τη Συρία για να υποστηρίξουν τους ομοθρήσκους τους.
Με τη σειρά του, ο Σύρος ηγέτης Αχμέτ αλ-Σάραα δεσμεύτηκε να λογοδοτήσουν όσοι ευθύνονται για παραβιάσεις κατά των Δρούζων. Κατηγόρησε «παράνομες ομάδες» που επιδιώκουν την όξυνση της έντασης για τα εγκλήματα κατά αμάχων, χωρίς να διευκρινίσει αν εμπλέκονται κυβερνητικές δυνάμεις.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι διεθνείς δρώντες επενέβησαν γρήγορα ώστε να επιτευχθεί εκεχειρία μέχρι το βράδυ της Τετάρτης. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο χαρακτήρισε την αναζωπύρωση «παρεξήγηση» μεταξύ Ισραήλ και Συρίας.
Σύρος και δυτικός αξιωματούχος με γνώση της υπόθεσης δήλωσαν ότι η Δαμασκός πίστευε πως οι συνομιλίες με το Ισραήλ μόλις την περασμένη εβδομάδα στο Μπακού είχαν καταλήξει σε μια κατανόηση σχετικά με την ανάπτυξη στρατευμάτων στον νότο για την επαναφορά του κυβερνητικού ελέγχου στη Σουέιντα.
Το Ισραήλ δήλωσε την Παρασκευή ότι συμφώνησε να επιτρέψει περιορισμένη πρόσβαση των συριακών δυνάμεων στη Σουέιντα για τις επόμενες δύο ημέρες.
Λίγο μετά, η Συρία ανακοίνωσε ότι θα αναπτύξει δύναμη με στόχο τον τερματισμό των διακοινοτικών συγκρούσεων, που συνεχίστηκαν και το πρωί του Σαββάτου.
Ο Τζόσουα Λάντις, επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα, δήλωσε ότι ο Σάραα φαίνεται να «παραέπαιξε τα χαρτιά του» νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα.
«Φαίνεται πως το στρατιωτικό του επιτελείο παρερμήνευσε τη στήριξη των ΗΠΑ. Παρερμήνευσε επίσης τη στάση του Ισραήλ στο θέμα του όρους Δρούζων (Jabal Druze στη Σουέιντα) έπειτα από τις συνομιλίες στο Μπακού», είπε.
«Το εξέλαβαν ως πράσινο φως»
Σύρος στρατιωτικός αξιωματούχος δήλωσε ότι από την αλληλογραφία με τις ΗΠΑ, η Δαμασκός κατάλαβε πως μπορούσε να αναπτύξει δυνάμεις χωρίς να παρέμβει το Ισραήλ.
Όπως είπε, οι Αμερικανοί δεν απάντησαν όταν ενημερώθηκαν για τα σχέδια ανάπτυξης, οδηγώντας την ηγεσία να πιστέψει ότι υπήρχε σιωπηρή έγκριση και πως «το Ισραήλ δεν θα αντιδρούσε».
Διπλωμάτης με έδρα τη Δαμασκό είπε ότι οι συριακές αρχές ήταν «υπερβολικά σίγουρες» για την επιχείρηση στη Σουέιντα, «βασιζόμενες σε αμερικανικά μηνύματα που τελικά δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα».
Ο Αμερικανός απεσταλμένος Μπάρακ έχει δηλώσει δημόσια και σε ιδιωτικές συναντήσεις στη Δαμασκό ότι η Συρία πρέπει να παραμείνει «ένα κράτος», χωρίς αυτονομία για τις κοινότητες των Δρούζων, των Κούρδων ή των Αλαουιτών – μειονότητες που παραμένουν σε μεγάλο βαθμό καχύποπτες απέναντι στη νέα, ισλαμιστική ηγεσία.
Η καχυποψία αυτή έχει οδηγήσει Δρούζικες φατρίες και μια μεγάλη κουρδική δύναμη στη βορειοανατολική Συρία να αντιστέκονται στην ανάπτυξη του κυβερνητικού στρατού και να απαιτούν τα δικά τους στρατεύματα να ενταχθούν στον συριακό στρατό μόνο ως αυτόνομα σώματα που θα σταθμεύουν αποκλειστικά στις περιοχές τους.
Φόβοι για διάσπαση της Συρίας
Παράλληλα, ανώτερος αξιωματούχος χώρας του Κόλπου είπε ότι η Δαμασκός διέπραξε «μεγάλο λάθος» στην προσέγγισή της στη Σουέιντα, λέγοντας ότι τα στρατεύματα είχαν διαπράξει αγριότητες συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών και της ταπείνωσης των Δρούζων.
Η φύση της βίας έδωσε στο Ισραήλ την ευκαιρία να δράσει δυναμικά, δήλωσαν ο αξιωματούχος χώρας του Κόλπου και μια άλλη πηγή.
Το Συριακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, μια ανεξάρτητη ομάδα παρακολούθησης, δήλωσε χθες Παρασκευή ότι ο αριθμός των νεκρών από τις συγκρούσεις είχε ανέλθει σε τουλάχιστον 321 άτομα, μεταξύ των οποίων ιατρικό προσωπικό και γυναικόπαιδα, ενώ έκανε λόγο και για εκτελέσεις από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Περιφερειακή πηγή πληροφοριών είπε ότι ο ΑλΣάρα δεν είχε τον έλεγχο των γεγονότων στο πεδίο λόγω της έλλειψης πειθαρχίας στον στρατό και της εξάρτησής του από ένα συμπίλημα πολιτοφυλακών, συχνά με ισλαμιστικό υπόβαθρο.
Ωστόσο, αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών της Συρίας επέμεινε ότι η επιχείρηση των κυβερνητικών δυνάμεων στη Σουέιντα δεν αποσκοπούσε στην εκδίκηση ή την κλιμάκωση, αλλά στη διατήρηση της ειρήνης και της ενότητας της χώρας.
