Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ακολουθήσει μια δυναμική εξωτερική πολιτική και έχουν διαμορφώσει τη δική τους σφαίρα επιρροής στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, μια στρατηγική που βρέθηκε στο προσκήνιο έπειτα από μια σπάνια στρατιωτική κλιμάκωση με τη Σαουδική Αραβία στην Υεμένη αυτή την εβδομάδα.
Σύμφωνα με το Reuters, το Άμπου Ντάμπι έχει αξιοποιήσει συμμαχίες με κράτη ή πληρεξούσιες δυνάμεις, στρατιωτικές επεμβάσεις και οικονομική στήριξη, κυρίως για να αντιμετωπίσει αυτό που θεωρεί αποσταθεροποιητική απειλή του πολιτικού Ισλάμ, και ειδικότερα ομάδων που συνδέονται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Ανώτεροι αξιωματούχοι των Εμιράτων έχουν περιγράψει τη στρατηγική αυτή ως ενίσχυση των κρατών-εθνών απέναντι στους εξτρεμιστές. Ωστόσο, ειδικοί του ΟΗΕ και δυτικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η προσέγγιση αυτή έχει κατά καιρούς τροφοδοτήσει συγκρούσεις – κατηγορία που τα ΗΑΕ απορρίπτουν – ενώ επικριτές σημειώνουν ότι ενισχύει αυταρχικούς ηγέτες.
Ακολουθούν λεπτομέρειες για την εμπλοκή των ΗΑΕ σε βασικές χώρες:
Υεμένη
Τα ΗΑΕ ανακοίνωσαν την απόσυρση των στρατευμάτων τους από την Υεμένη το 2019, ωστόσο διατήρησαν την επιρροή τους μέσω του Νότιου Μεταβατικού Συμβουλίου (STC), ενός αποσχιστικού κινήματος που εκπαίδευσαν και εξόπλισαν.
Θεωρούν το STC ανάχωμα απέναντι στο κόμμα Ισλάχ, βασική συνιστώσα της κυβέρνησης της Υεμένης που υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία και την οποία τα ΗΑΕ αντιμετωπίζουν ως παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, καθώς και εταίρο για τη διασφάλιση της θαλάσσιας πρόσβασης.
Αίγυπτος
Το Άμπου Ντάμπι αποτελεί τον σημαντικότερο οικονομικό υποστηρικτή του Καΐρου από το 2013, όταν ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι ηγήθηκε της στρατιωτικής ανατροπής της κυβέρνησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, θεωρώντας μια κοσμική Αίγυπτο ως ανάχωμα σε μια ισλαμιστική αναβίωση.
Το 2024, το κρατικό επενδυτικό ταμείο ADQ των Εμιράτων υπέγραψε συμφωνία ύψους 35 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη μιας προνομιακής περιοχής στις ακτές της Μεσογείου στην Αίγυπτο, προσφέροντας κρίσιμη εισροή σκληρού νομίσματος σε μια περίοδο έντονης οικονομικής πίεσης για το Κάιρο.
Η κοινή δυσπιστία απέναντι στη Μουσουλμανική Αδελφότητα αποτελεί τον πυρήνα της πολιτικής τους συμμαχίας, που περιλάμβανε και τον συντονισμό στο μποϊκοτάζ του Κατάρ το 2017, καθώς και την αντίθεση στην τουρκική επιρροή στη Λιβύη.
Το κυβερνών κόμμα AKP της Τουρκίας διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Σουδάν
Επιτηρητές κυρώσεων του ΟΗΕ έχουν κάνει λόγο για αξιόπιστες καταγγελίες ότι τα ΗΑΕ παρείχαν στρατιωτική στήριξη στις παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) του Σουδάν, υπό τον Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο (Χεμέντι), στον εμφύλιο πόλεμο εναντίον του σουδανικού στρατού.
Αναλυτές εκτιμούν ότι τα ΗΑΕ δυσπιστούν απέναντι στον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων του Σουδάν, στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν, λόγω της παρουσίας ισλαμιστών στις τάξεις του από το καθεστώς του πρώην ισχυρού άνδρα Ομάρ αλ-Μπασίρ, και βλέπουν τον Χεμέντι – πρώην εταίρο στην Υεμένη – ως αντίβαρο.
Οι RSF έχουν κατηγορηθεί, μεταξύ άλλων από τις ΗΠΑ και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και μαζικές δολοφονίες με εθνοτικά κίνητρα στο Νταρφούρ.
Τα ΗΑΕ αρνούνται κατηγορηματικά ότι προμήθευσαν όπλα στις RSF, υποστηρίζοντας σε επιστολές τους προς τον ΟΗΕ ότι οι καταγγελίες στερούνται αποδείξεων και τονίζοντας ότι ο ρόλος τους είναι αποκλειστικά ανθρωπιστικός.
Τσαντ
Τα ΗΑΕ έχουν ενισχύσει τους δεσμούς ασφάλειας και οικονομίας με τον μεταβατικό πρόεδρο του Τσαντ, Μαχαμάτ Ιντρίς Ντεμπί, υπογράφοντας στρατιωτική συμφωνία συνεργασίας το 2023 και προμηθεύοντας θωρακισμένα οχήματα στο κράτος του Σαχέλ, το οποίο θεωρούν ανάχωμα απέναντι σε ισλαμιστικές εξεγέρσεις.
Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στο απομακρυσμένο αεροδρόμιο Αμτζαράς, κοντά στα σύνορα με το Σουδάν, όπου, σύμφωνα με το Reuters, παρατηρήθηκε αύξηση πτήσεων φορτίου.
Ενώ τα ΗΑΕ δηλώνουν ότι λειτουργούν εκεί νοσοκομείο εκστρατείας και παρέχουν βοήθεια σε Σουδανούς πρόσφυγες, επιτηρητές κυρώσεων του ΟΗΕ και δυτικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι ο αεροδιάδρομος χρησιμοποιείται ως βασικός κόμβος εφοδιασμού όπλων προς τις RSF. Τα ΗΑΕ απορρίπτουν τις κατηγορίες.
Λιβύη
Τα ΗΑΕ υπήρξαν ο βασικός ξένος υποστηρικτής του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, παρέχοντας αεροπορική υποστήριξη και εξοπλισμό στον αυτοαποκαλούμενο Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) κατά την επίθεση του 2019 στην Τρίπολη, σύμφωνα με ειδικούς του ΟΗΕ.
Η παρέμβαση στόχευε στην ανατροπή της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Τρίπολης, στην οποία συμμετείχαν παρατάξεις συνδεδεμένες με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και η οποία υποστηριζόταν στρατιωτικά από την Τουρκία.
Παρότι ο εμφύλιος βρίσκεται σε εύθραυστη στασιμότητα, τα ΗΑΕ παραμένουν βασικός παράγοντας ισχύος, διατηρώντας στενές σχέσεις με τις ανατολικές παρατάξεις και την οικογένεια Χαφτάρ, ενώ παράλληλα συμμετέχουν σε διπλωματικές προσπάθειες για τη διαμόρφωση κυβέρνησης απαλλαγμένης από «εξτρεμιστικές πολιτοφυλακές», όπως τις χαρακτηρίζουν. Ωστόσο, ο συνασπισμός του Χαφτάρ περιλαμβάνει και σκληροπυρηνικές σαλαφιστικές ομάδες.
Ισραήλ
Το 2020, τα ΗΑΕ έσπασαν δεκαετίες αραβικής συναίνεσης εξομαλύνοντας τις σχέσεις τους με το Ισραήλ στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ – κίνηση που η Σαουδική Αραβία έχει αρνηθεί να ακολουθήσει χωρίς προοπτική παλαιστινιακού κράτους.
Η συμφωνία παγίωσε μια στρατηγική σύγκλιση απέναντι σε κοινούς αντιπάλους, κυρίως το Ιράν και τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Χαμάς.
Παρότι ο πόλεμος στη Γάζα έχει περιορίσει τη δημόσια εμπλοκή, το Άμπου Ντάμπι έχει διατηρήσει τις διπλωματικές σχέσεις, θεωρώντας τες κρίσιμο μοχλό περιφερειακής επιρροής και μοναδικό δίαυλο προς την Ουάσιγκτον.
Σομαλιλάνδη
Τα ΗΑΕ έχουν καλλιεργήσει βαθιούς οικονομικούς και αμυντικούς δεσμούς με την αυτοανακηρυχθείσα Δημοκρατία της Σομαλιλάνδης, καθώς συχνά θεωρούν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Σομαλίας στο Μογκαντίσου υπερβολικά κοντά στο Κατάρ και την Τουρκία.
Κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής αυτής αποτελεί η επένδυση ύψους 442 εκατ. δολαρίων της DP World για την ανάπτυξη και διαχείριση του λιμανιού της Μπερμπέρα, δημιουργώντας μια στρατηγική εναλλακτική του Τζιμπουτί στον Κόλπο του Άντεν.
Το 2017, το κοινοβούλιο της Σομαλιλάνδης ενέκρινε την κατασκευή στρατιωτικής βάσης των ΗΑΕ στην Μπερμπέρα. Αν και η βάση στη συνέχεια χαρακτηρίστηκε για πολιτική χρήση, τα ΗΑΕ συνεχίζουν να εκπαιδεύουν τις δυνάμεις ασφαλείας της Σομαλιλάνδης και να διατηρούν παρουσία επιπέδου προξενείου στη Χαργκέισα.
Την περασμένη εβδομάδα, το Ισραήλ έγινε η πρώτη χώρα που αναγνώρισε επίσημα την ανεξαρτησία της Σομαλιλάνδης, μια διπλωματική εξέλιξη που, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Axios επικαλούμενο Ισραηλινούς αξιωματούχους, διευκολύνθηκε από το Άμπου Ντάμπι.
