Το πρωί της Δευτέρας, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απέπεμψε τον υπουργό Μεταφορών, Ρόμαν Σταρόβοιτ. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ο Σταρόβοιτ βρέθηκε νεκρός. Το σώμα του εντοπίστηκε σε πάρκο στα περίχωρα της Μόσχας, με τραύμα από πυροβολισμό στο κεφάλι. Δίπλα του φέρεται να βρέθηκε ένα πιστόλι.
Οι ρωσικές αρχές ανακοίνωσαν ότι αντιμετωπίζουν την υπόθεση ως αυτοκτονία.
Η είδηση προκάλεσε σοκ, ακόμη και στον ρωσικό Τύπο. Η εφημερίδα Moskovsky Komsomolets χαρακτήρισε την αυτοκτονία του πρώην υπουργού «σχεδόν μοναδικό περιστατικό στη ρωσική ιστορία», σημειώνοντας ότι λίγες μόλις ώρες πριν είχε αποπεμφθεί με εντολή του προέδρου.
Πράγματι, αναφέρει σε δημοσίευμα του το BBC, για να βρει κανείς ανάλογο προηγούμενο, πρέπει να ανατρέξει πάνω από τρεις δεκαετίες πίσω – πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Τον Αύγουστο του 1991, μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος των σκληροπυρηνικών κομμουνιστών, ο Σοβιετικός υπουργός Εσωτερικών Μπορίς Πούγκο, ένας από τους ηγέτες του πραξικοπήματος, αυτοκτόνησε.
Το Κρεμλίνο απέφυγε να σχολιάσει εκτενώς τον θάνατο του Σταρόβοιτ. Όταν ρωτήθηκε σε τηλεδιάσκεψη πόσο σοκαρισμένος ήταν από το γεγονός ότι ένας υπουργός βρέθηκε νεκρός λίγες ώρες μετά την αποπομπή του, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απάντησε:
«Οι κανονικοί άνθρωποι δεν μπορεί παρά να σοκαριστούν. Φυσικά, σοκαριστήκαμε κι εμείς. Είναι έργο των ερευνητών να απαντήσουν στα ερωτήματα. Προς το παρόν, το μόνο που μπορεί να γίνει είναι εικασίες - κάτι που αφορά κυρίως τα μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς σχολιαστές, όχι εμάς.»
Ο ρωσικός Τύπος, ωστόσο, δεν δίστασε να κάνει συνδέσεις και υποθέσεις. Πολλά μέσα ανέφεραν ότι τα αίτια του θανάτου του πρώην υπουργού ενδέχεται να σχετίζονται με την περίοδο που διετέλεσε κυβερνήτης της περιοχής Κουρσκ, η οποία συνορεύει με την Ουκρανία. Πριν διοριστεί στο υπουργείο Μεταφορών, τον Μάιο του 2024, ο Σταρόβοιτ ήταν κυβερνήτης της Κουρσκ για περισσότερο από πέντε χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του - και με τη χρηματοδότηση του κράτους - είχε δρομολογήσει την κατασκευή αμυντικών οχυρώσεων στα σύνορα. Ωστόσο, οι κατασκευές αποδείχθηκαν ανεπαρκείς και ουκρανικά στρατεύματα κατόρθωσαν να εισβάλουν στην περιοχή και να καταλάβουν εδάφη.
Έκτοτε, ο διάδοχός του, Αλεξέι Σμιρνόφ, και ο πρώην αναπληρωτής του, Αλεξέι Ντέντοφ, έχουν συλληφθεί και κατηγορούνται για απάτη μεγάλης κλίμακας σε σχέση με τα έργα οχύρωσης. Όπως ανέφερε η οικονομική εφημερίδα Kommersant, ο Σταρόβοιτ ενδεχομένως επρόκειτο να βρεθεί και ο ίδιος στο επίκεντρο της έρευνας, ως ένας από τους βασικούς κατηγορούμενους.
Οι ρωσικές αρχές δεν έχουν επιβεβαιώσει κάτι τέτοιο. Αν όμως ο φόβος δίωξης ήταν αυτός που οδήγησε τον πρώην υπουργό στην αυτοκτονία, τΙ λέει αυτό για το σημερινό ρωσικό σύστημα εξουσίας, διερωτάται το BBC.
Η Νίνα Χρουστσόφβα, καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο The New School της Νέας Υόρκης που μίλησε το βρετανικό δίκτυο - και δισέγγονη του Νικήτα Χρουστσόφ - το θέτει ξεκάθαρα:
«Το πιο δραματικό στοιχείο σε αυτή την υπόθεση είναι ότι, εν μέσω της επανασταλινοποίησης που βιώνει η Ρωσία τα τελευταία χρόνια, ένας ανώτατος κυβερνητικός αξιωματούχος [αυτοκτονεί] επειδή δεν βλέπει άλλη διέξοδο από το σύστημα. Προφανώς φοβόταν ότι θα καταδικαζόταν σε δεκάδες χρόνια φυλάκισης και ότι η οικογένειά του θα υπέφερε.
Αυτόματα σκέφτηκα τον Σέργκο Ορτζονικίτζε - έναν από τους υπουργούς του Στάλιν - που αυτοκτόνησε το 1937 επειδή πίστευε πως δεν υπήρχε καμία έξοδος. Αν αρχίζεις να σκέφτεσαι το 1937 στο σημερινό πλαίσιο, τότε κάτι πάει πολύ λάθος.»
Παρότι ο θάνατος του Ρόμαν Σταρόβοιτ κυριάρχησε στον έντυπο Τύπο, η κρατική τηλεόραση τον αντιμετώπισε σχεδόν ως μη είδηση. Πιθανότατα επειδή το Κρεμλίνο αντιλαμβάνεται την ισχύ της τηλεόρασης στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης - και γι’ αυτό φροντίζει να ελέγχει προσεκτικά τα μηνύματά της.
Στο βασικό βραδινό δελτίο ειδήσεων της Δευτέρας στο κανάλι Russia-1, μεταδόθηκε ρεπορτάζ τεσσάρων λεπτών για τον διορισμό του υπηρεσιακού υπουργού Μεταφορών, Αντρέι Νικίτιν. Δεν έγινε καμία αναφορά στον προκάτοχό του - ούτε για την αποπομπή, ούτε για τον θάνατό του.
Μόλις 40 λεπτά αργότερα, λίγο πριν τη λήξη του δελτίου, ο παρουσιαστής αναφέρθηκε εν τάχει στον θάνατο του Σταρόβοιτ. Η αναφορά διήρκεσε μόλις 18 δευτερόλεπτα - χρόνος που αρκεί ώστε οι περισσότεροι τηλεθεατές να αγνοήσουν την πληροφορία ή να μην της δώσουν σημασία.
Για την πολιτική ελίτ, ωστόσο, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο. Για υπουργούς, περιφερειάρχες και κρατικούς αξιωματούχους που θέλουν να βρίσκονται εντός του πολιτικού συστήματος, ο θάνατος του Σταρόβοιτ λειτουργεί ως προειδοποίηση.
«Σε αντίθεση με παλαιότερα, που τέτοιες θέσεις εξασφάλιζαν πλούτο και άνοδο από την περιφέρεια στην κεντρική εξουσία, σήμερα αυτό δεν συνιστά πλέον σταδιοδρομία – τουλάχιστον όχι αν θέλεις να παραμείνεις ζωντανός», σχολιάζει η Χρουστσόφβα.
«Όχι μόνο δεν υπάρχει ανοδική κινητικότητα, αλλά ακόμη και η καθοδική μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.», πρόσθεσε.
Μια ωμή υπενθύμιση για τους κινδύνους που ενέχει η ρήξη με το σύστημα, σχολιάζει το BBC.
