Οι ημέρες της «αυτοσυγκράτησης» στην οποία προέτρεψε η προεδρία Τραμπ το Ισραήλ για να «σηκώσουν» οι Ηνωμένες Πολιτείες τις επιχειρήσεις εναντίον των Χούθι της Υεμένης έχουν παρέλθει, μετά την πυραυλική επίθεση στο διεθνές αεροδρόμιο «Μπεν Γκουριόν», η οποία και κατέδειξε το μέγεθος της απειλής που συνιστούν οι δορυφόροι της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν -η οποία κατά άλλα διαπραγματεύεται με την Ουάσινγκτον την ανάσχεση του πυρηνικού της προγράμματος. Η ισραηλινή κυβέρνηση διαμηνύει ότι θα απαντήσει σκληρά στους Χούθι και «στον χρόνο και τόπο της επιλογής» της στο ίδιο το Ιράν.
Σειρήνες, φόβος και σύγχυση, έξι ελαφρά τραυματίες, ταξιδιώτες στα καταφύγια και προσωρινή διακοπή πτήσεων, στήλες καπνού και ένας κρατήρας δεκάδων μέτρων κοντά στον χώρο στάθμευσης του τερματικού σταθμού 3 του διεθνούς αερολιμένα. Στις 9.35 της Κυριακής, πρώτη εργάσιμη ημέρα στο Ισραήλ, για πρώτη φορά μετά την 7η Οκτωβρίου και την έναρξη του πολέμου στη Γάζα βαλλιστικός πύραυλος των Χούθι έπεσε εντός της περιμέτρου του «Μπεν Γκουριόν», εκ των πλέον ευαίσθητων εγκαταστάσεων του Ισραήλ, δίχως να καταστεί δυνατή η αναχαίτισή του από το σύστημα αεράμυνας Arrow του Ισραήλ και το εξίσου προηγμένο αμερικανικό αντιπυραυλικό σύστημα THAAD.
Συνολικά 422 εισερχόμενες και εξερχόμενες πτήσεις ήταν προγραμματισμένες για χθες στο διεθνές αεροδρόμιο κοντά στην πόλη του Τελ Αβίβ. H λειτουργία του αεροδρομίου αποκαταστάθηκε περί μία ώρα αργότερα, ωστόσο αρκετοί διεθνείς αερομεταφορείς, περιλαμβανομένων Lufthansa, Swiss, Austrian Airlines, Brussels Airlines, and Eurowings, ακύρωσαν τις προγραμματισμένες πτήσεις τους στο Ισραήλ τουλάχιστον έως την 6η Μαΐου.
Η πρώτη αντίδραση ήλθε διά στόματος του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας, Ισραέλ Κατς, ο οποίος προειδοποίησε με σκληρά αντίποινα -«όποιος μας επιτίθεται, θα του επιτεθούμε επτά φορές ισχυρότερα», δήλωσε. Έπειτα από τηλεφωνικές επικοινωνίες με ανώτατα στελέχη της κυβέρνησής του, ο πρωθυπουργός Μπεναμίν Νετανιάχου δήλωσε πως το Ισραήλ έχει δράσει εναντίον των Χούθι στο παρελθόν και θα δράσει και στο μέλλον, καταδεικνύοντας πως η απάντηση θα είναι ισχυρή και κλιμακωτή. Οι επιθέσεις των Χούθι εκπορεύονται από το Ιράν και το Ισραήλ θα απαντήσει στους «Ιρανούς τρομοκράτες και αφέντες» των σιιτών ανταρτών σε «τόπο και χρόνο της επιλογής του», δηλώνει ο Νετανιάχου, με την Τεχεράνη στο γνωστό μοτίβο να προειδοποιεί ότι θα ανταποδώσει.
Στη χθεσινοβραδυνή σύσκεψη τού Συμβουλίου Άμυνας και Ασφάλειας επρόκειτο να τεθεί επί τάπητος η μορφή των ισραηλινών αντιποίνων έναντι των σιιτών που ελέγχουν την Υεμένη. Η σύσκεψη ήταν εκ των προτέρων προγραμματισμένη με αντικείμενο την επικείμενη επέκταση των χερσαίων επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας. Εν μέσω πλήρους αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις για την αναβίωση της εκεχειρίας και για να ασκήσει πίεση στη Χαμάς για την απελευθέρωση των ομήρων, η κυβέρνηση προχωρά στην επιστράτευση δεκάδων χιλιάδων εφέδρων και ήδη ο στρατός έχει αρχίσει να στέλνει τις ειδοποιήσεις κατάταξης στους εφέδρους που θα αντικαταστήσουν τους εν ενεργεία στρατιώτες στο Ισραήλ και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη, ώστε να αποδεσμευτούν δυνάμεις για να μετατεθούν στη Γάζα, σύμφωνα με πληροφορίες των ισραηλινών μέσων τις οποίες ο ισραηλινός στρατός ούτε επιβεβαιώνει, ούτε διαψεύδει.
Η επίθεση των Χούθι στο αεροδρόμιο «Μπεν Γκουριόν» ως φαίνεται θα σηματοδοτήσει ταυτόχρονα και την επιστροφή του Ισραήλ στις επιχειρήσεις κατά των Χούθι και με αυξημένη ένταση. Το Ισραήλ είχε αποφύγει το τελευταίο διάστημα, εν μέρει λόγω αιτήματος από τον Ντόναλντ Τραμπ, να πλήξει στόχους στην Υεμένη -βρισκόταν σε συντονισμό με τις ΗΠΑ, άλλα «άφησε» στα αμερικανικά βομβαρδιστικά τις επιχειρήσεις. Αυτή η προσωρινή στροφή στην τακτική του Ισραήλ πλέον επανεξετάζεται και η απάντησή του προς τους πληρεξουσίους του ιρανικού καθεστώς προδιαγράφεται σφοδρή.
Επί διακυβέρνησης Μπάιντεν, το Ισραήλ έπληξε πέντε φορές στόχους των Χούθι στην Υεμένη από τον Ιούλιο του 2024, περιλαμβανομένου σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας και λιμένων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με δύο αεροπλανοφόρα στην περιοχή, έχουν διεξάγει από τις 15 Μαρτίου πολύ πιο εκτεταμένες επιχειρήσεις στην Υεμένη για την απομάκρυνση της απειλής επιθέσεων κατά του Ισραήλ και τη διασφάλιση της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα. Μέσω των στενών Μπαμπ ελ Μαντέμπ και της Ερυθράς Θάλασσας, οι πληρεξούσιοι του Ιράν διαταράσσουν το παγκόσμιο εμπόριο, αμφισβητώντας ασύμμετρα τη θαλάσσια δύναμη των ΗΠΑ στην περιοχή. Από την έναρξή τους, το κόστος των αμερικανικών επιχειρήσεων είχε αγγίξει 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε μόλις τρεις εβδομάδες, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης βομβαρδιστικών B-2 Stealth και της χρήσης οπλισμού υψηλής τεχνολογίας.
Οι ίδιοι οι Χούθι ανέλαβαν την ευθύνη για την επίθεση στο αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ επιχαίροντας -μαζί με τη Χαμάς- για την «επιτυχία» τους και υποστηρίζοντας ότι ο πύραυλος που χρησιμοποιήθηκε ήταν υπερηχητικός. Επί τρεις συνεχείς ημέρες είχαν ηχήσει οι αντιαεροπορικές σειρήνες στο Ισραήλ πριν από τη χθεσινή εκτόξευση πυραύλου με στόχο το «Μπεν Γκουριόν» που έχει εγείρει προβληματισμό ως προς το γιατί δεν κατέστη δυνατή η αναχαίτιση από τα συστήματα αεράμυνας και διεξάγεται σχετική έρευνα για τις παραμέτρους που οδήγησαν στην αστοχία, όπως έχουν ανακοινώσει οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF).
Το κορυφαίο σύστημα αεράμυνας Arrow του Ισραήλ, το οποίο είναι σε θέση να πλήττει στόχους ψηλά στην ατμόσφαιρα ή πέρα από την ατμόσφαιρα, είχε αποτρέψει μέχρι σήμερα τη συντριπτική πλειονότητα των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς προς την ισραηλινή επικράτεια. Τον περασμένο Οκτώβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν επίσης στο Ισραήλ ένα από τα ισχυρότερα αμερικανικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, το σύστημα THAAD, για να συνδράμουν στην απόκρουση επιθέσεων από το Ιράν και τους δορυφόρους του. Οι Χούθι ισχυρίζονται ότι οι υπερηχητικοί πύραυλοί τους διαθέτουν τεχνολογία stealth, εμβέλεια 2.150 χιλιομέτρων, υψηλή ικανότητα ελιγμών και μπορούν να αναπτύξουν ταχύτητα έως και 16 Mach.
Ο Αμίρ Μπαρ Σαλόμ, αμυντικός αναλυτής στο ραδιόφωνο του ισραηλινού στρατού, δήλωσε ότι ο πύραυλος έδειξε τόσο τεράστια ακρίβεια όσο και ικανότητα να διαπεράσει την αεράμυνα του Ισραήλ. «Ήταν πολύ ακριβείς [σ.σ. οι Χούθι], και το να είσαι πολύ ακριβής αν εκτοξεύεις [σ.σ. πύραυλο] από 2.000 χιλιόμετρα, είναι αξιοσημείωτο. Και πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη αυτή την απειλή. Πρέπει να ελέγξουμε αν πρόκειται για δικό μας λάθος ή αν έχουμε ένα νέο είδος απειλής», επισήμανε προσθέτοντας ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι σε σχέση με το περιστατικό που πρέπει να αναλυθούν.
Το Ιράν αναπτύσσει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που μπορούν να ελιχθούν για να αποφύγουν την αεράμυνα, δήλωσε ο ίδιος, αν και παραμένει ασαφές αν αυτή η προηγμένη τεχνολογία έχει μεταφερθεί στους Χούθι.
Η διαφαινόμενη πρόθεση των ΗΠΑ να περιλάβουν και τον έλεγχο του βαλλιστικού προγράμματος στη διαπραγμάτευση που έχει εκκινήσει η προεδρία Τραμπ με την Τεχεράνη πιθανώς είναι ο βασικός λόγος πίσω από τους αόριστους «τεχνικούς λόγους» που επικαλέστηκε η ιρανική πλευρά για την ακύρωση της προγραμματισμένης για το Σάββατο τέταρτης συνάντησης μεταξύ των δύο πλευρών όσον αφορά τη σφράγιση μίας νέας συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Δεδηλωμένη πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ είναι λύση μέσω διαπραγμάτευσης, ωστόσο ταυτόχρονα έχει καταστήσει ξεκάθαρο πως στο Ιράν δεν θα επιτραπεί η απόκτηση πυρηνικού όπλου και αν γι’ αυτό χρειαστεί αμερικανική επέμβαση, αυτή θα συμβεί από κοινού ή μη με το Ισραήλ.
Οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις Ουάσινγκτον και Τεχεράνης σηματοδοτούν την πιο σημαντική διπλωματική εμπλοκή στο θέμα αυτό μετά την αποχώρηση το 2018 των Ηνωμένων Πολιτειών από τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Από τον Απρίλιο έχουν διεξαχθεί δύο γύροι συνομιλιών στο Μουσκάτ του Ομάν και ένας στη Ρώμη, ενώ ο τέταρτος γύρος στη Ρώμη αναβλήθηκε, επισήμως για «τεχνικούς λόγους», χωρίς να είναι ακόμη γνωστή η τύχη των διαπραγματεύσεων στη συνέχεια.
Σήμερα το Ιράν έχει κατορθώσει να εμπλουτίζει ουράνιο καθαρότητας έως 60%, πολύ πάνω από το όριο του 3,67% της συμφωνίας του 2015 και κοντά σε επίπεδα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις αποβλέπουν σε ένα πλαίσιο πιο αυστηρό από την προηγούμενη συμφωνία επί Ομπάμα, χωρίς όμως να διαφέρει ριζικά. Μεταξύ των διαφορών είναι η επέκταση της διάρκειας της συμφωνίας στα 25 έτη, αυστηροποίηση των ελέγχων και της επαλήθευσης καθώς και επέκταση των αποκαλούμενων ρητρών λήξης ισχύος που παγώνουν, αλλά δεν καταργούν εντελώς πτυχές του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Το Ισραήλ απορρίπτει οποιονδήποτε συμβιβασμό με το Ιράν, υποστηρίζοντας την πλήρη διάλυση της πυρηνικής υποδομής της Τεχεράνης. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θεωρεί ακόμη και μια αυστηρή συμφωνία ανεπαρκή, υποστηρίζοντας ότι θα νομιμοποιούσε το καθεστώς του Ιράν και θα ενίσχυε τους περιφερειακούς πληρεξουσίους του. Διατηρεί επίσης στο τραπέζι το ενδεχόμενο στρατιωτικών πληγμάτων κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων που θα καθυστερούσαν το πρόγραμμα του Ιράν κατά μήνες ή χρόνια. Η πρόσφατη αποδυνάμωση της αεροπορικής άμυνας του Ιράν έχει δώσει εξάλλου τροφή σε συζητήσεις σχετικά με τον χρόνο ανάλογων πληγμάτων.
Ήδη στην ισραηλινή πολιτική σκηνή ακούγονται φωνές για άμεσα αντίποινα στους πάτρονες των Χούθι. Ο Μπένι Γκαντς, πρώην αρχηγός επιτελείου, πρώην υπουργός Άμυνας και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στη διευρυμένη κυβέρνηση που συγκροτήθηκε μετά την 7η Οκτωβρίου και νυν επικεφαλής κεντρώου αντιπολιτευόμενου κόμματος, καλεί σε δράση κατά του Ιράν. «Δεν πρόκειται για την Υεμένη. Πρόκειται για το Ιράν. Το Ιράν είναι αυτό που εκτοξεύει βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον του κράτους του Ισραήλ και πρέπει να επωμιστεί την ευθύνη» δήλωσε μετά τη χθεσινή επίθεση στο διεθνές αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ.
