Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, ο κατά κόσμον Αχμέντ αλ Σαράα που ηγούνταν των τζιχαντιστικών δυνάμεων εναντίον του στενού συμμάχου της Μόσχας Μπασάρ αλ Άσαντ, αντιμετωπίζεται πλέον από τον Βλαντιμίρ Πούτιν ως ο νόμιμος ηγέτης της Συρίας. Έγινε δεκτός εντός της εβδομάδας με κάθε επισημότητα στο Κρεμλίνο, το οποίο στη θέση της παλαιάς εχθρότητας προτίμησε αυτό που οι αναλυτές χαρακτηρίζουν «στρατηγικό ρεαλισμό».
Ουσιαστικά, η επίσκεψη του Αλ Σαράα σηματοδότησε την αρχή μιας εποχής συναλλαγών στις συρο-ρωσικές σχέσεις στη μετά Άσαντ εποχή: Η Ρωσία εδραιώνει τη στρατιωτική της επιρροή ευρύτερα στη Μεσόγειο, η Συρία κερδίζει διεθνή αναγνώριση και οι δύο χώρες επιδιώκουν να επανατοποθετηθούν εν μέσω μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών ισορροπιών και επαναπροσδιορισμού ζωνών επιρροής στη ρευστότητα της Μέσης Ανατολής.
Η Μόσχα μετακινείται από την υποστήριξη ενός καθεστώτος στην καλλιέργεια θεσμικών δεσμών με μια νέα κυβέρνηση. Αυτή η αλλαγή αντανακλά μια ευρύτερη ρωσική στρατηγική για την αντικατάσταση των σχέσεων εξάρτησης με μία διπλωματία συναλλαγών. Διατυπωμένο αλλιώς, πρόκειται για μετάβαση από την προστασία σε εταιρική σχέση. Μια τέτοια προσαρμογή επιτρέπει στη Μόσχα να διατηρήσει την επιρροή της, την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγούνται πρωτοβουλιών στη Γάζα και σε σχέση με το Ιράν συνεπικουρούμενες από αραβικές χώρες.
Η δέσμευση του Αλ Σαράα να τηρήσει τις προηγούμενες συμφωνίες με τη Μόσχα εξασφαλίζει ότι η Ρωσία θα διατηρήσει την πρόσβαση στις βάσεις στη Μεσόγειο, τη ναυτική βάση στο Ταρτούς και την αεροπορική βάση του Χμεϊμίμ, διατηρώντας έτσι το μοναδικό στρατιωτικό της ορμητήριο εκτός των εδαφών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό εξασφαλίζει τη στρατηγική θέση της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο και πρόσβαση στη Βόρεια Αφρική και την Ερυθρά Θάλασσα, σε μια εποχή που οι δυτικές δυνάμεις παραμένουν απρόθυμες να αναλάβουν στρατιωτική δράση στην περιοχή.
Η Ρωσία διαθέτει επίσης στρατεύματα στο αεροδρόμιο του Καμισλί, το οποίο βρίσκεται στα βορειοανατολικά της χώρας, στα σύνορα με το Ιράκ και την Τουρκία. Η παρουσία της εκεί, σε μία ζώνη που κυριαρχούν οι δυνάμεις των Κούρδων, δίνει στη Μόσχα έναν μοχλό άσκησης επιρροής με «όχημα» το Κουρδικό, στο οποίο εμπλέκονται ενεργά οι ΗΠΑ και η Τουρκία.
Η ενεργειακή συνεργασία βρέθηκε επίσης στην ημερήσια διάταξη της συνάντησης της 15ης Οκτωβρίου στη Μόσχα. Ρώσοι και Σύροι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι συζήτησαν την πιθανή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων πετρελαϊκών έργων στη Συρία. «Οι ρωσικές εταιρείες δραστηριοποιούνται εδώ και καιρό στα πετρελαϊκά πεδία της Συρίας. Υπάρχουν πεδία που πρέπει να αναπτυχθούν, πεδία που έχουν κλείσει και πεδία που θα ανοίξουν σύντομα», δήλωσε ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός, Αλεξάντερ Νόβακ. Πλούσιες πετρελαϊκές πηγές βρίσκονται στα ανατολικά της χώρας, τον έλεγχο των οποίων οι κουρδικές Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις δεσμεύτηκαν να μεταβιβάσουν στην κεντρική κυβέρνηση της Δαμασκού.
Οι Ρώσοι εποφθαλμιούν επίσης και τα έργα αποκατάστασης του σιδηροδρομικού δικτύου της Σύριας, ένας τομέας που έχει ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον να αναλάβει και η Τουρκία.
«Διατηρούμε στενές σχέσεις με τον συριακό λαό και επιδιώκουμε να αναπτύξουμε σχέσεις με τη Δαμασκό», δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν. «Οι σχέσεις μας με τη Συρία διαρκούν πάνω από 80 χρόνια και δεν βασίστηκαν ποτέ σε όρους ή στενά συμφέροντα, αλλά στο αμοιβαίο όφελος και τα συμφέροντα του συριακού λαού» ανέφερε ο Ρώσος πρόεδρος.
Το Middle East Monitor υπενθυμίζει σε άρθρο του ότι η νέα ηγεσία της Συρίας αντιμετώπισε μια πρώιμη διπλωματική δοκιμασία, όταν ουκρανική αντιπροσωπεία -με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών Αντρέι Σιμπίχα- επισκέφθηκε τη Δαμασκό λίγο μετά την ανατροπή του Άσαντ. Η επίσκεψη θεωρήθηκε ευρέως ως μια προσπάθεια να πεισθούν οι νέες αρχές να αποστασιοποιηθούν από τη Μόσχα, μεσούντος του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Ωστόσο, η απάντηση της Δαμασκού ήταν μετρημένη, μεταφέροντας ότι ενώ χαιρετίζει τον εποικοδομητικό διάλογο με όλες τις χώρες, δεν θα εμπλακεί σε διεθνείς αντιπαλότητες ούτε θα γίνει πιόνι σε γεωπολιτικές διαμάχες.
Ο «μετα-τζιχανστιστής» Αχμέντ αλ Σαράα επιχειρεί να εδραιώσει την εξουσία του με μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, ακολουθώντας πιθανώς και τις συμβουλές της Τουρκίας που πρεσβεύει αυτή τη λογική, για να εξισορροπήσει αφ’ ενός τις πιέσεις των Αμερικανών, που παρεμβαίνουν με μοχλό πίεσης τους Κούρδους, και αφ‘ ετέρου τη στρατιωτική διείσδυση στον Νότο του Ισραήλ, που στέκεται στο πλευρό των Δρούζων στη νότια Συρία. Η διατήρηση σχέσεων συνεργασίας με τη Ρωσία αποτελεί μέρος αυτής της στρατηγικής.
Υπό το καθεστώς Άσαντ, οι ρωσικές δυνάμεις συμμετείχαν σε περιπολίες των νότιων συνόρων της Συρίας κατά μήκος των Υψιπέδων του Γκολάν. Διπλωματικές πηγές έθεσαν το ενδεχόμενο επιστροφής της Ρωσίας σε αυτόν τον ρόλο, προκειμένου να αμβλυνθούν οι εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και της νέας κυβέρνησης, το Κρεμλίνο ωστόσο επισήμως αρνήθηκε ότι το θέμα συζητήθηκε στη συνάντηση των δύο προέδρων.
Σε αντάλλαγμα για την παραμονή των ρωσικών βάσεων στη Συρία, ο Αλ Σαράα ζητά από τη Μόσχα να μην εξοπλίσει θύλακες του ανατραπέντος καθεστώτος του άλλοτε συμμάχου της Άσαντ και στήριξη για την ανασυγκρότηση του νέου συριακού στρατού. Σύμφωνα με συριακές πηγές, ζητά επίσης την παράδοση του Μπασάρ αλ Άσαντ που έχει βρει καταφύγιο στη Ρωσία, αλλά η Μόσχα δεν φαίνεται διατεθειμένη να το δεχτεί.
Η προσέγγιση πάντως με τη Ρωσία φαίνεται ότι αποτέλεσε ένα ακόμη πεδίο διχασμού για την ήδη διαιρεμένη από τον εμφύλιο πόλεμο Συρία. Οι υποστηρικτές του Αλ Σαράα χαιρέτισαν την κίνησή του ως «ρεαλιστική πολιτική για την επιβίωση», ενώ οι αντίπαλοί του καταδίκασαν τη συνεργασία με ένα κράτος που το κατηγορούν για την καταστροφή που προκάλεσε στη χώρα.
Η παρουσία πάντως της Ρωσίας στη Συρία φαίνεται να εξυπηρετεί πολλαπλώς και τρίτους δρώντες.
Ειδικότερα, η Τουρκία υπολογίζει ότι η παρουσία της Ρωσίας στη Συρία μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά έναντι της αμερικανικής παρουσίας, η οποία σύμφωνα με την Άγκυρα ενθαρρύνει τις κουρδικές φιλοδοξίες για αυτονομία. Στο παρελθόν ρωσικές και τουρκικές δυνάμεις πραγματοποιούσαν κοινές περιπολίες σε περιοχές που είχαν απομακρυνθεί οι κουρδικές δυνάμεις κοντά στα σύνορα της Τουρκίας. Υπήρχε δηλαδή μία βάση συνεργασίας Άγκυρας-Μόσχας στο πεδίο της Συρίας, παρά την υποστήριξη που παρείχαν οι δύο πλευρές σε αντιμαχόμενες μεταξύ τους παρατάξεις του εμφυλίου πολέμου στη χώρα.
Για το δε Ισραήλ η παρουσία των Ρωσών είχε λειτουργήσει στο παρελθόν ως ένας μηχανισμός αποφυγής ανεξέλεγκτων κλιμακώσεων και ήταν ευρέως γνωστό ότι υπήρχαν μεταξύ τους δίαυλοι επικοινωνίας.
Στο ίδιο μοτίβο, όπως με τη Μόσχα, έχει κινηθεί ο Αλ Σαράα και με αραβικές χώρες που είχαν δεσμούς με το καθεστώς Άσαντ, όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος. Αντίστοιχα, για τον Πούτιν το επίδικο δεν είναι το πρόσωπο και η ιδεολογία του προσώπου που ηγείται του καθεστώτος στη Δαμασκό, αλλά να διατηρήσει τα προγεφυρώματά του στην περιοχή.
