Η Κίνα ενισχύει δραστικά τον έλεγχο των σπάνιων γαιών στην Ευρώπη, μετατρέποντας την κυριαρχία της στην αλυσίδα εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών σε στρατηγικό όπλο, αναφέρει το Politico.
Τον Οκτώβριο, το Πεκίνο επέβαλε αυστηρούς ελέγχους στις εξαγωγές μαγνητών σπάνιων γαιών και των σχετικών πρώτων υλών, κλιμακώνοντας τη διαμάχη με τις ΗΠΑ και απειλώντας τις ευρωπαϊκές αλυσίδες παραγωγής.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποίησε ότι μια κρίση στην προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών βρίσκεται πλέον «στο κατώφλι μας» και τόνισε την ανάγκη για ταχύτερη και αξιόπιστη προμήθεια τόσο εντός Ευρώπης όσο και από αξιόπιστους εταίρους.
Η ΕΕ, εξαρτώμενη σχεδόν πλήρως από την Κίνα για σπάνιες γαίες και μόνιμους μαγνήτες, βρίσκεται υπό πίεση. Ο Μάρος Σέφτσοβιτς σημείωσε ότι η ΕΕ δεν επιδιώκει κλιμάκωση, αλλά η κατάσταση απαιτεί άμεση διπλωματική παρέμβαση.
Συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη με την Κίνα και τις χώρες της G7 για συντονισμένη αντίδραση, αλλά η εξάρτηση της ΕΕ από την κινεζική παραγωγή παραμένει καθολική: η Κίνα παράγει το 61% των σπάνιων γαιών και το 92% της διύλισης, ενώ παρέχει το 99% των σχετικών προμηθειών της ΕΕ.
Η στρατηγική του Πεκίνου περιλαμβάνει όχι μόνο μονοπώλιο στην παραγωγή αλλά και νομική υποδομή για ελέγχους εξαγωγών, καθιστώντας δύσκολη την αντίδραση της ΕΕ. Οι περιορισμοί πλήττουν ιδιαίτερα τον αμυντικό τομέα, καθώς οι ελλείψεις σε κρίσιμες πρώτες ύλες θα μπορούσαν να διακόψουν την παραγωγή όπλων και την υποστήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Κίνα χρησιμοποιεί στοιχεία όπως το σκάνδιο, το ύττριο και το δυσπρόσιο για να ανταποδώσει στις αμερικανικές κυρώσεις, ενώ η ΕΕ διαθέτει περιορισμένα εργαλεία αντίδρασης, όπως το Μέσο Κατά του Καταναγκασμού (ACI), που λειτουργεί κυρίως αποτρεπτικά.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί μέτρα διαφοροποίησης της προμήθειας, ενισχύοντας την εγχώρια εξόρυξη, δημιουργώντας νέα αποθέματα και συνάπτοντας διεθνείς συνεργασίες, αλλά η υλοποίηση είναι αργή και αντιμετωπίζει χρηματοδοτικά και διαρθρωτικά εμπόδια.
Παρά την κατηγοριοποίηση περίπου 60 ορυχείων και διυλιστηρίων ως «στρατηγικά έργα», η βιομηχανία ζητά ειδική χρηματοδότηση και αντιμετώπιση υψηλού κόστους ενέργειας και διοικητικών βαρών, προκειμένου να μειωθεί το ανταγωνιστικό μειονέκτημα της Ευρώπης έναντι των παγκόσμιων ανταγωνιστών.
Φον ντερ Λάιεν: Η ΕΕ εντείνει τις προσπάθειες μείωσης της εξάρτησης
Η ΕΕ αναπτύσσει νέο σχέδιο για να περιορίσει την εξάρτησή της από κινεζικές κρίσιμες πρώτες ύλες, δήλωσε το Σάββατο η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επικρίνοντας το Πεκίνο για τους αυξανόμενους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών.
Η ΕΕ προσπαθεί εδώ και χρόνια να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα για ορυκτά απαραίτητα στη μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια, την άμυνα και την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων.
Η φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι η Ένωση θα επιδιώξει να επιταχύνει τις στρατηγικές εταιρικές σχέσεις για πρώτες ύλες με χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Χιλή, η Γροιλανδία, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και η Ουκρανία.
Το σχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης ενισχυμένες προσπάθειες για ανακύκλωση κρίσιμων πρώτων υλών από προϊόντα που πωλούνται στην Ευρώπη.
«Στόχος είναι να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές κρίσιμων πρώτων υλών βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες μας», δήλωσε σε συνέδριο στο Βερολίνο.
Το σχέδιο, με την ονομασία RESourceEU, θα ακολουθεί το πρότυπο του REPowerEU, που υιοθετήθηκε μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022 για τη μείωση της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή πρότεινε την επένδυση 225 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη διαφοροποίηση των οδών εφοδιασμού ενέργειας, την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών, τη βελτίωση των διασυνδέσεων των δικτύων σε ολόκληρη την Ένωση και την ενίσχυση της αγοράς υδρογόνου της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέτρων.
Στόχος του RESourceEU «είναι να διασφαλίσει την πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές κρίσιμων πρώτων υλών βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα για την ευρωπαϊκή μας βιομηχανία», εξήγησε η φον ντερ Λάιεν. «Ξεκινά με την κυκλική οικονομία· όχι για περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά για να αξιοποιηθούν οι κρίσιμες πρώτες ύλες που περιέχονται ήδη στα προϊόντα που πωλούνται στην Ευρώπη», πρόσθεσε.
«Θα επικεντρωθούμε σε όλα, από τις κοινές αγορές έως τη δημιουργία αποθεμάτων. Θα ενισχύσουμε τις επενδύσεις σε στρατηγικά έργα παραγωγής και επεξεργασίας κρίσιμων πρώτων υλών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης», συμπλήρωσε.
Στις 9 Οκτωβρίου, η Κίνα επέβαλε νέους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και υλικών μπαταριών.
Οι δυτικές κυβερνήσεις και αναλυτές θεωρούν τα μέτρα αυτά μέρος της αντίδρασης του Πεκίνου στους εμπορικούς δασμούς που έχουν επιβάλει οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι οι περιορισμοί αυτοί είχαν σοβαρό αντίκτυπο και στην Ευρώπη, ιδίως σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η άμυνα, η αεροδιαστημική, τα τσιπ Τεχνητής Νοημοσύνης και τα κέντρα δεδομένων.
«Αν λάβουμε υπόψη ότι πάνω από το 90% της κατανάλωσής μας σε μαγνήτες σπάνιων γαιών προέρχεται από εισαγωγές από την Κίνα, αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους για την Ευρώπη και τους πιο στρατηγικούς βιομηχανικούς της τομείς», είπε.
«Βραχυπρόθεσμα επικεντρωνόμαστε στην εξεύρεση λύσεων με τους Κινέζους εταίρους μας. Ωστόσο, είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που διαθέτουμε, αν χρειαστεί», πρόσθεσε.
