Η γεωπολιτική δυναμική της Μέσης Ανατολής βρίσκεται σε φάση ταχύρρυθμου και πολυεπίπεδου μετασχηματισμού. Δύο έτη μετά την πολύνεκρη επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ, γεγονός που συγκλόνισε τη διεθνή κοινότητα λόγω της έκτασης και της βιαιότητάς του, η περιφερειακή αρχιτεκτονική ισχύος εμφανίζει ριζικές ανακατατάξεις.
Ο αποκαλούμενος «ιρανικός άξονας» έχει υποστεί καίρια πλήγματα, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο τελεί υπό επιχειρησιακή και ηγετική απορρύθμιση, το Ισραήλ έχει ενισχύσει τη στρατηγική του παρουσία στα συριακά εδάφη, ενώ το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα έχει υποστεί τόσο καίρια πλήγματα που φαίνεται να μην αποτελεί πλέον απειλή.
Συγχρόνως, το μέλλον της Λωρίδας της Γάζας τίθεται εκ νέου επί τάπητος, με τη συζήτηση να μετατοπίζεται σταδιακά στην επόμενη μέρα, απουσία της Χαμάς, σε μια περιοχή ωστόσο που έχει καταστεί ανθρωπιστικό ναρκοπέδιο, κυριολεκτικά.
Η ερώτηση περί του τι πέτυχε η Χαμάς με την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου δεν μπορεί πλέον να αποσιωπάται, ούτε να επισκιάζεται από τους πρόθυμους συνηγόρους της βίας στη Δύση.
Στον απόηχο της σφαγής αμάχων, ορισμένοι υπερόπτες διανοούμενοι και ακτιβιστές εξακολουθούν να υιοθετούν τον ρόλο απολογητών της τρομοκρατίας, προσδίδοντας σε μια μαζική τρομοκρατική ενέργεια τον παραπλανητικό χαρακτήρα της «αντίστασης».
Πρόκειται για μια βαθιά ανήθικη στάση που, πίσω από τον μεταποικιακό ρητορικό μανδύα, συγκαλύπτει το πιο ωμό πρόσωπο του ολοκληρωτισμού.
Η Χαμάς, υπό το πρόσχημα της απελευθέρωσης, δεν προώθησε την παλαιστινιακή υπόθεση, αλλά την υπονόμευσε δραματικά, ούτε εθνικά ερείσματα κατέκτησε, ούτε στρατηγική ισχύ απέκτησε, αντ' αυτών, εγκλώβισε τον πληθυσμό της Γάζας στον φαύλο κύκλο του πολέμου, κατέστησε τον παλαιστινιακό λαό όμηρο των επιλογών της, και προσέφερε στο Ισραήλ την ιστορική ευκαιρία να αποκαταστήσει την αρχιτεκτονική ασφάλειας της περιοχής.
Η συνειδητή επιλογή της Χαμάς να ταυτιστεί με την αρχή της ωμής βίας συνιστά όχι απλώς στρατηγικό σφάλμα, αλλά απόδειξη του βαθιά αντιανθρωπιστικού πυρήνα της ιδεολογίας της. Και όσοι στη Δύση επιμένουν να την εξιδανικεύουν, απλώς ανακυκλώνουν τη γεωπολιτική αφέλεια ως πολιτικό δηλητήριο.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίο να αναγνωριστεί η συμβολή των αμερικανικών πρωτοβουλιών, ιδίως κατά τη διάρκεια των δύο προεδρικών θητειών του Τράμπ, ο οποίος μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ και ενός ευρύτερου στρατηγικού πλαισίου εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ αραβικών κρατών και του Ισραήλ, συνέβαλε στην εγκαθίδρυση τετελεσμένων που μετέβαλαν ουσιαστικά τον διπλωματικό χάρτη της περιοχής προς το καλύτερο.
Ενώ οι προσεγγίσεις του συχνά επικρίθηκαν για έλλειψη συμβατικής ευαισθησίας, τα αποτελέσματά τους υποδηλώνουν ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η πραγματιστική πολιτική υπερβαίνει τη ρητορική των καλών προθέσεων.
Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή δεν συνεπάγεται τον επίλογο του πολέμου στη Γάζα. Αντιθέτως, εισερχόμαστε σε μία ιδιαίτερα εύθραυστη και επικίνδυνη φάση, όπου το διακύβευμα δεν είναι μόνο η ανασυγκρότηση, αλλά και η θεσμική αποκατάσταση, η πολιτική διαδοχή και η ανθρωπιστική αποσυμπίεση. Κανένα γεωπολιτικό αποτέλεσμα δεν μπορεί να θεωρηθεί διατηρήσιμο, αν δεν συνοδευτεί από την προοπτική μιας βιώσιμης ειρήνης.
*Η Μαίρη Αποστολίδη είναι νομικός
