Το Νεπάλ, μικρή χώρα 30 εκατομμυρίων κατοίκων σφηνωμένη ανάμεσα στην Ινδία και την Κίνα, ζει μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας του. Η απαγόρευση πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, X, YouTube…) από την κυβέρνηση στις 4 Σεπτεμβρίου λειτούργησε σαν σπίθα σε πυριτιδαποθήκη: χιλιάδες νέοι ξεχύθηκαν στους δρόμους, κατηγορώντας την εξουσία για λογοκρισία και διαφθορά. Η βίαιη καταστολή άφησε πίσω της τουλάχιστον 25 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.
Κομμουνισμός και διαφθορά
Το Νεπάλ κυβερνάται εδώ και χρόνια από τους κομμουνιστές. Υποσχέθηκαν κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, όμως κατέληξαν να αναπαράγουν ένα σύστημα πελατειακών σχέσεων και σκανδάλων. Ο πρωθυπουργός Χάτζα Πρασάντ Σαρμά Όλι, ηγετικό στέλεχος του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος Νεπάλ, κατηγορήθηκε ότι οικοδόμησε ένα δίκτυο εξουσίας βυθισμένο στη διαφθορά. Στις 9 Σεπτεμβρίου υπέβαλε την παραίτησή του έπειτα από μαζικές αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις.
Η νεολαία, που ζει με μισθούς πείνας και αναγκάζεται συχνά να μεταναστεύσει, δεν αντέχει άλλο να βλέπει τα «παιδιά του συστήματος» να επιδεικνύουν πλούτο και πολυτέλεια. Το hashtag «NepoKid» έγινε το έμβλημα μιας γενιάς που δεν δέχεται να ζήσει στη σκιά της φαυλοκρατίας.
Η κοινωνική οργή ενάντια στην εξουσία δεν έμεινε στις πλατείες. Μετατράπηκε σε βία. Το Κοινοβούλιο τυλίχθηκε στις φλόγες, ενώ η σύζυγος ενός πρώην αξιωματούχου κάηκε ζωντανή όταν το σπίτι της πυρπολήθηκε και δεν κατάφερε να διαφύγει. Την ίδια ώρα, ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών, Μπαράτ Παουντέλ, λιντσαρίστηκε με αγριότητα από εξαγριωμένο πλήθος. Οι διαδηλωτές τον έσυραν ημίγυμνο στους δρόμους, ξεσπώντας πάνω του την οργή μιας κοινωνίας που έβλεπε τους ηγέτες της να πλουτίζουν σε βάρος της.
Η γεωπολιτική σκιά της Κίνας και της Ινδίας
Η κρίση του Νεπάλ δεν είναι μόνο εσωτερική. Η χώρα βρίσκεται σε ένα λεπτό γεωπολιτικό σταυροδρόμι. Η Ινδία, παραδοσιακός σύμμαχος και οικονομικός εταίρος, παρακολουθεί με ανησυχία τις αναταραχές που απειλούν τη σταθερότητα στα βόρεια σύνορά της. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα επιχειρεί εδώ και χρόνια να εδραιώσει την επιρροή της μέσω επενδύσεων και έργων υποδομής. Η αποσταθεροποίηση δίνει στο Πεκίνο την ευκαιρία να ενισχύσει την παρουσία του, ενώ για το Νέο Δελχί συνιστά έναν σοβαρό κίνδυνο απώλειας επιρροής. Το Νεπάλ μετατρέπεται έτσι σε πεδίο αντιπαράθεσης δύο γιγάντων, τη στιγμή που το ίδιο παλεύει να βρει πολιτική ισορροπία.
Το μέλλον αβέβαιο
Η παραίτηση του Όλι δεν έφερε εκτόνωση. Ο στρατός περιπολεί στους δρόμους, ενώ οι νέοι συνεχίζουν να απαιτούν αλλαγή. Η κρίση φανερώνει πως η νεολαία δεν αρκείται σε κενές υποσχέσεις και ότι το αίτημα για Δημοκρατία και διαφάνεια είναι πλέον αδιαπραγμάτευτο. Αν η πολιτική τάξη δεν απαντήσει με ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, το Νεπάλ κινδυνεύει να μείνει εγκλωβισμένο ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις και σε ένα εσωτερικό χάος χωρίς τέλος.
* Ο Αναστάσιος Καράμπαμπας είναι Ιστορικός-Πολιτικός αναλυτής
