Η Γερμανία έχει χαρακτηριστεί τα τελευταία δύο χρόνια ως ο «μεγάλος ασθενής» της ευρωπαϊκής οικονομίας, ρίχνοντας «βαριά τη σκιά» της στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, έχοντας παρουσιάσει δύο συνεχιζόμενα έτη οικονομικής συρρίκνωσης (2023 και 2024).
Η εν λόγω συρρίκνωση της γερμανικής οικονομίας μεταφράζεται τεχνικά από αρκετούς αναλυτές και οικονομολόγους ως πορεία προς την ύφεση, κάτι με ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για την βιομηχανική«ατμομηχανή» και ισχυρότερη οικονομική δύναμη της ΕΕ προς τις άλλες χώρες της Ένωσης και γενικότερα την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Για το 2025, η κυβέρνηση του Φρίντριχ Μερτς προβλέπει πως το τρέχον έτος θα «κλείσει» με ανάπτυξη της τάξης του 0,2% (έναντι της συρρίκνωσης της οικονομίας κατά περίπου 0,3% το 2023 και κατά 0,2% το 2024). Για το 2026 το Βερολίνο εκτιμά πως το ΑΕΠ θα «τρέξει» με ρυθμό 1,3%,.
Η επενδυτική τράπεζα Berenberg πρόβλεψε μέσα στον Οκτώβριο ανάπτυξη 0,2% για το 2025 και 0,8% για το 2026 (έναντι ανάπτυξης 0,3% και 1,1% αντίστοιχα, στις προηγούμενες εκτιμήσεις της).
Από την πλευρά του, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει πως η γερμανική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 0,2% για φέτος και με ρυθμό 0,9% το 2026.
Ιδιαίτερα για το 2025, οι προβλέψεις για οριακή ανάπτυξη αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ώστε η Γερμανία να εμφανίσει στασιμότητα για τρίτη συνεχόμενη χρονιά
Game changer (;) οι δημόσιες δαπάνες
Ωστόσο, σε αντίθεση με τις προηγούμενες χρονιές πλέον η Γερμανία διαθέτει κάτι που μπορεί να δράσει ως οικονομικός επιταχυντής (κυρίως σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο).
Ο λόγος για το πακέτο των 500 δισ. ευρώ που έχει στη διάθεση του ο καγκελάριος Μερτς, τροποποιώντας τον συνταγματικό κανόνα της χώρας για το δημόσιο χρέος, ώστε να τονώσει τις επενδύσεις στον αμυντικό κλάδο και στις υποδομές της Γερμανίας.
Οι επενδύσεις είναι προγραμματισμένες με «ορίζοντα» 12 ετών με σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών (από το 2% του γερμανικού ΑΕΠ στο 3,5% μέχρι το 2029).Παράλληλα, οι κρατικές δαπάνες αναμένεται να φτάσουν το 2,2% του ΑΕΠ μέχρι το 2027.
Υπό το πρίσμα των συγκεκριμένων αυξήσεων, πρόσφατα η Goldman Sachs αναθεώρησε τις εκτιμήσεις της για την πορεία της γερμανικής οικονομίας. Ο αμερικανικός οίκος πλέον αναμένει πως το μεγαλύτερο ΑΕΠ της Ευρώπης θα «τρέξει» με ρυθμό 0,3% για το 2025 και μα ρυθμό 1,4% για το 2026 (πάνω από τις εκτιμήσεις του Βερολίνου και του ΔΝΤ).
Το μήνυμα για τις μεταρρυθμίσεις
Δεδομένου ότι αυτή η ανάπτυξη θα βασιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό σε κρατικές δαπάνες και όχι σε ιδιωτικές επενδύσεις, η Goldman Sachs υπογραμμίζει πως το Βερολίνο θα κληθεί να υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις που θα έχουν σημαντικό πολιτικό κόστος. Παράδειγμα είναι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, για την οποία ο Μερτς έχει δεσμευτεί πως θα παρουσιάσει τις αναλυτικές προτάσεις μέχρι το τέλος του 2025.
Παράλληλα, η Goldman Sachs κάνει λόγο για 5 σημαντικές δυσκολίες που θα συνεχίσει να αντιμετωπίσει η Γερμανία, παρά την αύξηση των κρατικών δαπανών:
Εξάρτηση από το εμπόριο
Ως μια από τις περισσότερο «ανοιχτές» οικονομίες του κόσμου, η χώρα είναι ευάλωτη σε «σοκ» όπως αυτά που προκύπτουν από τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.
Οικονομία «παλαιάς κοπής»
Η Γερμανία συνεχίζει να στηρίζεται σε κλάδους όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και να μην έχει σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογικούς τομείς (Τεχνητή Νοημοσύνη, βιοτεχνολογία, κ.α.)
Ενεργειακό κόστος
Παρά το γεγονός ότι οι ενεργειακές τιμές στη Γερμανία έχουν υποχωρήσει από τα ρεκόρ που καταγράφηκαν το 2022 με την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις κυρώσεις προς τη Μόσχα, παραμένουν σημαντικά υψηλότερες σε σχέσεις με τους ανταγωνιστές στην παγκόσμια οικονομική «σκακιέρα» όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα.
Εργατικό δυναμικό
Το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας είναι «γερασμένο», με την Goldman Sachs να υποστηρίζει πως η «στοχευμένη μετανάστευση εργαζομένων από άλλες χώρες είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό της έλλειψης εργατικού δυναμικού στη Γερμανία».
Πολιτικά προβλήματα
Μια σειρά γραφειοκρατικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει η Γερμανία θα μπορούσαν να επιλυθούν με το να καταστεί η λειτουργία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης περισσότερο φιλική προς τις επιχειρήσει και να ενοποιηθούν οι διαφορετικοί κανόνες που ισχύουν στα κρατίδια της Γερμανίας.
Η ανησυχία για το ΑfD
Η μείωση της γραφειοκρατίας και η επίλυση των πολιτικών ζητημάτων προς όφελος των επενδύσεων, ωστόσο, δεν είναι κάτι απλό και εύκολο να τερματιστεί.
Η Berenberg σημείωσε πως παρά τη μικρή -σε διάρκεια- θητείας της κυβέρνησης συνασπισμού υπό τον Μερτς, έχουν ήδη καταγραφεί διάφορες δημόσιες αντιπαραθέσεις μεταξύ των συντηρητικών (CDU/CSU) του καγκελάριου και των σοσιαλδημοκρατών του SPD.
Κύριο πεδίο τριβής αποτελούν οι αναφορές για αλλαγές στο συνταξιοδοτικό της Γερμανίας καθώς και οι αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο τα κόμματα συμφωνούν και ομονοούν σε κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής (όπως τα επίπεδα στήριξης που πρέπει να παρέχει το Βερολίνο στην Ουκρανία για τον πόλεμο με τη Ρωσία).
Αυτή η αβεβαιότητα αποτυπώνεται και στις έρευνες του ινστιτούτου GfK για τον καταναλωτικό κλίμα στη Γερμανία, που αναμένεται να παρουσιάσει επιδείνωση το 2026 σε σχέση με φέτος.
Τα παραπάνω έρχονται εν μέσω της συνεχιζόμενης ανοδικής δυναμικής που έχει το ακροδεξιό «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD). Από το 20,8% που είχε λάβει στις ομοσπονδιακές εκλογές του Φεβρουαρίου, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στο κόμμα ποσοστό 26%, πάνω από το 25% των CDU/CSU.
Αντί επιλόγου, η προτροπή της Berenberg στο Βερολίνο είναι η εξής:
«Προκείμενου οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις να νιώσουν την ασφάλεια που χρειάζονται ώστε να δαπανήσουν περισσότερα, ο κυβερνητικός συνασπισμός χρειάζεται να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις και να εργαστεί περισσότερο ομαλά, να παρουσιάσει αποτελέσματα αντί να επιδίδεται σε άγριους διαπληκτισμούς».
