Σε μια επίσκεψη την οποία ανέμενε έξι ολόκληρα χρόνια, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν πέτυχε να πάρει όσα μπορούσε και όχι όσα θα ήθελε, από την επανεκκίνηση των σχέσεών του με τον Ντόναλντ Τραμπ, στην αφετηρία μιας προσπάθειας για αποκατάσταση των διαταραγμένων αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Ο Τούρκος ηγέτης, με την υποδοχή του στον Λευκό Οίκο, έδωσε τέλος σε μια πολύ επώδυνη για τον ίδιο εκκρεμότητα, καθώς μετά το εμπάργκο που του είχε επιβάλει ο Πρόεδρος Μπάιντεν στη διάρκεια της θητείας του, εννέα μήνες μετά την αλλαγή ενοίκου στον Λευκό Οίκο είχαν περάσει πολλοί ηγέτες από το Οβάλ Γραφείο, ενώ εκείνος που θέλει να προβάλλει ως ο πολυτιμότερος σύμμαχος και η πιο ισχυρή χώρα του ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ, έμενε χωρίς πρόσκληση.
Οι αντίπαλοί του στο εσωτερικό της Τουρκίας τον κατηγόρησαν ότι πρόσφερε, μέσω επίσημων και ανεπίσημων καναλιών, «γη και ύδωρ» στον Ντόναλντ Τραμπ προκειμένου να τον προσκαλέσει στην Ουάσιγκτον, αν και είναι γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν είχε κρύψει δημόσια, μάλιστα, τον θαυμασμό του και τη συμπάθειά του προς τον Τούρκο Πρόεδρο. Όμως ο Τραμπ παραμένει Τραμπ: ο σημερινός φίλος του είναι ο αυριανός εχθρός του και το κριτήριο για αυτό είναι είτε τα προσωπικά οικονομικά συμφέροντα είτε η αθέτηση υποσχέσεων και δεσμεύσεων που έχει καταγράψει για κάθε συνομιλητή του στο «μπλοκάκι» του.
Και πλέον, ο Τ. Ερντογάν, πέραν των κολακευτικών σχολίων του Ν. Τραμπ, βρίσκεται απλώς στο «μπλοκάκι» του Αμερικανού προέδρου, ο οποίος επανέλαβε τόσο ενώπιον του όσο και μετά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο ότι, και για τα F-35, περιμένει να κάνει πράγματα και η Τουρκία.
Ο Ν. Τραμπ προσέφερε απλόχερα τις καλές του κουβέντες για τον Τούρκο Πρόεδρο, μίλησε για τις προοπτικές των σχέσεων των δύο χωρών και, χαϊδεύοντας τα αυτιά της τουρκικής πλευράς, χαιρέτισε τις αγορές των F-16 και το ενδιαφέρον για τα F-35, λέγοντας ουσιαστικά ότι ο ίδιος θα μπορούσε να προωθήσει την άρση των κυρώσεων. Φυσικά, θα πρέπει να γίνουν πράγματα και από την Τουρκία, όπως είπε, και όλοι γνωρίζουν, ήδη από το 2019, ότι αυτό που είχε να κάνει η Τουρκία για να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35 είναι να ξεμπερδέψει με τους S-400.
Υπάρχει και ένα ακόμη πρόβλημα, το οποίο δεν ανέφερε ο Ν. Τραμπ, που δεν είναι άλλο από το βέτο που προβάλλει το Ισραήλ και το ισραηλινό λόμπι στην Ουάσιγκτον, θεωρώντας ότι η απόκτηση -μετά το Ισραήλ- και από άλλη χώρα, ειδικά από την ανταγωνιστική Τουρκία, των πιο σύγχρονων μαχητικών στην περιοχή της Μ. Ανατολής θα καταστήσει το Ισραήλ ευάλωτο και θα ανατρέψει εις βάρος του την ισορροπία δυνάμεων σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας του.
Πάντως, ο Τ. Ερντογάν θα έχει να «πουλήσει» στο εσωτερικό της χώρας του τα καλά λόγια του Ν. Τραμπ, τις υποσχέσεις για προώθηση των πωλήσεων των F-16 και F-35 και τους επαίνους για την «κατάκτηση της Συρίας μετά από 2000 χρόνια».
Θα πρέπει όμως να κάνει και τα «πράγματα» που ζητά ο Ν. Τραμπ. Ο παροπλισμός των S-400 δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, όχι μόνο λόγω της αντίδρασης της Ρωσίας, από την οποία είναι ακόμη εξαρτημένη ενεργειακά και οικονομικά η Άγκυρα, αλλά και για έναν ακόμη λόγο. Η απόφαση για την αγορά των S-400, που οδήγησε σε τόσο μεγάλες περιπέτειες την Τουρκία, ήταν προσωπική επιλογή του Τ. Ερντογάν, ο οποίος θεωρούσε ότι έτσι θα εκβίαζε τις ΗΠΑ. Ο εκβιασμός απέτυχε και βρέθηκε έτσι να αγωνιά τώρα για ένα θετικό νεύμα του Ν. Τραμπ για την άρση των κυρώσεων.
Αυτό βεβαίως δεν οδηγεί αυτομάτως στην είσοδο της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, καθώς απαιτείται η συγκατάθεση και του Κογκρέσου. Και ο Τούρκος ηγέτης δίνει και κει μία μάχη.
Όμως, για τον Τ. Ερντογάν, το «μπλοκάκι» του Ν. Τραμπ είχε ένα ακόμη σοβαρό κεφάλαιο: ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος είδε την Άγκυρα να σπεύδει να συνάπτει συμφωνίες για αγορές μεγάλων ποσοτήτων αμερικανικού LNG, δεν αρκείται σε αυτό. Επανέλαβε ότι θα πρέπει να σταματήσουν οι εισαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου από τη Ρωσία, χωρίς βεβαίως να βάλει πειστικά χρονοδιαγράμματα. Είναι το πρώτο προειδοποιητικό καμπανάκι για την Άγκυρα, η οποία όμως καλύπτει ακόμη το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών αναγκών της από τις ρωσικές εισαγωγές.
Και ο ευμετάβλητος Αμερικανός πρόεδρος, που πριν δύο μήνες πρόβαλε την ειλικρινή φιλική σχέση και εκτίμηση προς τον πρόεδρο Πούτιν, σήμερα έχει αρχίσει να στρέφεται εναντίον του και αυτή η μεταστροφή ανατρέπει και το «πλεονέκτημα» το οποίο πρόβαλε η Τουρκία, δηλαδή τις προνομιακές σχέσεις του Τ. Ερντογάν με τον Ρώσο πρόεδρο. Και εάν, σε αυτό το ευμετάβλητο κλίμα, ο Ν. Τραμπ θεωρήσει ότι ένας ηγέτης στον οποίο είχε δείξει την εμπιστοσύνη του παίζει διπλό παιχνίδι, είναι προφανές τι θα ακολουθήσει. Εξάλλου, δεν είναι από τους πολιτικούς που δείχνουν κατανόηση για τις περιφερειακές φιλοδοξίες του Τ. Ερντογάν, την αυξανόμενη αυτονομία του από το δυτικό στρατόπεδο και το «κλείσιμο του ματιού» προς Κίνα και Μόσχα.
Όσο για τη Μ. Ανατολή, ο Τ. Ερντογάν, αν και διακήρυττε ότι στην επίσκεψή του στις ΗΠΑ θα είναι η «φωνή της Γάζας», στον Λευκό Οίκο απέφυγε οποιαδήποτε από τις συχνές, καθημερινές, εδώ και μήνες, επιθέσεις εναντίον του «γενοκτόνου Ισραήλ». Γνώριζε ότι κάτι τέτοιο θα προκαλούσε αντιδράσεις του περιβάλλοντος αλλά και του ίδιου του προέδρου Τραμπ.
Και στο επόμενο διάστημα θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος, μετά και το τελικό ξεκαθάρισμα των θέσεών του με τον Μπ. Νετανιάχου, δεν θα ανεχθεί κινήσεις και πρωτοβουλίες που θα υπονομεύσουν αυτό που θεωρεί πιο φιλόδοξο σχέδιο: τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την αποκατάσταση μιας νέας ισορροπίας στην περιοχή, η οποία θα εξυπηρετεί απολύτως τα αμερικανικά συμφέροντα.
Ο Τούρκος πρόεδρος, μετά την έξοδό του από τον Λευκό Οίκο, είναι ενισχυμένος πολιτικά και διπλωματικά, παρά το γεγονός ότι προς το παρόν έχει πάρει απλώς υποσχέσεις. Οι δυσκολίες όμως στην αμερικανοτουρκική σχέση κάθε άλλο παρά έχουν τελειώσει. Γιατί, όπως είπε ο Ν. Τραμπ, η Τουρκία πρέπει να «κάνει πράγματα».
