Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν κατ' αρχήν επί των προτάσεων για ένα ταμείο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ που αποσκοπεί στην ενίσχυση της άμυνας της Ευρώπης, γνωστό ως Δράση Ασφάλειας για την Ευρώπη (SAFE), δήλωσε τη Δευτέρα ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Το σχέδιο, που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Μάρτιο, θα χρηματοδοτηθεί μέσω κοινού δανεισμού και θα δώσει δάνεια σε μέλη της ΕΕ και σε ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Ουκρανία, για έργα που ενισχύουν την άμυνά τους και την ευρωπαϊκή βιομηχανία όπλων.
Υπενθυμίζεται ότι τον Μάρτιο η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε, το πρόγραμμα ReArm Europe, ένα σχέδιο πέντε σημείων για την αξιοποίηση περίπου 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα της Ευρώπης - και για την παροχή «άμεσης» στρατιωτικής στήριξης στην Ουκρανία μετά την αναστολή της βοήθειας από την Ουάσινγκτον.
«Μια νέα εποχή είναι προ των πυλών», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε επιστολή που παρουσίασε το σχέδιο στους ηγέτες της ΕΕ, δύο ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, με στόχο την εδραίωση κοινής δράσης για την υποστήριξη της Ουκρανίας και την ευρωπαϊκή ασφάλεια μακροπρόθεσμα.
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν ξεκάθαρο και υπαρκτό κίνδυνο σε κλίμακα που κανένας από εμάς δεν έχει δει στην ενήλικη ζωή του», έγραψε, καθώς περιέγραψε τις επιλογές για τη χρηματοδότηση μιας ευρωπαϊκής αμυντικής αύξησης.
«Η Ευρώπη πρέπει να είναι υπεύθυνη για τη δική της αποτροπή και άμυνα», σημείωσε, κάτι που θα απαιτήσει πολλούς πόρους, όπως τονίζουν διαρκώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες, που ήδη πασχίζουν να εξισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς των χωρών τους.
We are living in dangerous times.
— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) March 4, 2025
Europe‘s security is threatened in a very real way.
Today I present ReArm Europe.
A plan for a safer and more resilient Europe ↓ https://t.co/CYTytB5ZMk
Πώς θα λειτουργήσει το νέο ταμείο για τον εξοπλισμό της Ευρώπης
Παρά το γεγονός ότι οι «27» έχουν ήδη αυξήσει τις στρατιωτικές τους δαπάνες κατά 30% από το 2021, διαθέτοντας τον περασμένο χρόνο 320 δισ. για την άμυνά τους το 2024, η Κομισιόν της Φον ντερ Λάιεν προτείνει πρόσθετες αμυντικές επενδύσεις για την επόμενη πενταετία μέσω ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου.
Το ταμείο «Rearm» θα παρέχει δάνεια ύψους 150 δισ. ευρώ στα κράτη-μέλη. Ο κοινοτικός προϋπολογισμός θα επιτρέψει τη συγκέντρωση των απαραίτητων ποσών στις αγορές, την εγγύηση τους και τον δανεισμό τους στα κράτη μακροπρόθεσμα. Ο τελευταίος θα πρέπει στη συνέχεια να τους αποζημιώσει. Χάρη σε αυτόν τον μηχανισμό, περίπου 20 κράτη μέλη της της ΕΕ θα μπορούν να επωφεληθούν από πολύ καλύτερο επιτόκιο από ό,τι αν δανείζονταν μόνες τους, όπως διαβεβαιώνει η Κομισιόν.
Τα περισσότερα κράτη-μέλη χαιρέτισαν την «συναινετική», όπως θεωρείται, πρόταση αυτή της Φον ντερ Λάιεν, μολονότι η Πολωνία θα προτιμούσε κοινοτικές επιδοτήσεις για την άμυνα. «Επιτέλους γίνονται συγκεκριμένα βήματα προόδου για την οικοδόμηση μιας αναγκαίας ευρωπαϊκής άμυνας», σχολίασε ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, Αντόνιο Ταγιάνι, ενώ η Γερμανίδα ομόλογός του, Αναλένα Μπέρμποκ έκανε λόγο για ένα «σημαντικό πρώτο βήμα».
Η ρήτρα διαφυγής
Πέρα από τα δάνεια, η Κομισιόν επιτρέπει επίσης στα κράτη- μέλη της ΕΕ να παρεκκλίνουν από το σύμφωνο σταθερότητας για τις αμυντικές τους δαπάνες. Εάν ξεπεράσουν σήμερα το όριο του ελλείμματος του 3% του ΑΕΠ τους τα κράτη αντιμετωπίζουν διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος. Αλλά με την πρόταση της Φον ντερ Λάιεν θα μπορούν να αφαιρεθούν οι επενδύσεις και οι τρέχουσες δαπάνες τους για την άμυνα από τον υπολογισμό του δημοσιονομικού τους ελλείμματος.
«Εάν τα κράτη μέλη αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες κατά 1,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό περιθώριο σχεδόν 650 δισεκατομμυρίων ευρώ σε μια περίοδο τεσσάρων ετών», είπε η Φον ντερ Λάιεν.
Μεταξύ των 150 δισ. ευρώ σε δάνεια και αυτών των 650 δισ. ευρώ στη δημοσιονομική ευελιξία, η Ευρώπη θα μπορούσε θεωρητικά να επενδύσει 800 δισ. ευρώ περισσότερα στην άμυνά της. Γεγονός παραμένει ότι για να φτάσουμε σε αυτούς τους αριθμούς, όλα θα εξαρτηθούν από την ικανότητα των κρατών να απελευθερώσουν πόρους για να ενισχύσουν την άμυνά τους.
Στο σχέδιό της για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» η Φον ντερ Λάιεν προτείνει επίσης στα κράτη - μέλη της ΕΕ να ανακατευθύνουν, εάν το επιθυμούν, μέρος των κεφαλαίων συνοχής τους ή άλλων κοινοτικών κονδυλίων για να επενδύσουν στην άμυνα.
Ομοίως, οι Βρυξέλλες καλούν την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην υποστήριξη της αμυντικής βιομηχανικής βάσης, επεκτείνοντας τα δάνειά της σε βιομηχανίες του κλάδου. Και ζητούν από τα κράτη να τελειοποιήσουν την ένωση αποταμίευσης και κεφαλαίων, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τις αποταμιεύσεις των Ευρωπαίων για να χρηματοδοτήσουν την αμυντική προσπάθεια.
Ομοίως, η Κομισιόν δεν πήρε θέση αναφορικά με το σχέδιο σύστασης τράπεζας επανεξοπλισμού, που προωθείται π.χ. από την Πολωνία. «Στο άμεσο μέλλον, η Επιτροπή ήθελε να προτείνει λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν γρήγορα», είπε ένας διπλωμάτης στη Monde. «Τα ζητήματα μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης μπορούν να αντιμετωπιστούν σε μεταγενέστερο στάδιο».
