Παρά την προσφορά «μεσολάβησης» του Τραμπ και την πρώτη ισραηλινοτουρκική επαφή για τη Συρία, οι λόγοι που προκαλούν την ένταση μεταξύ των δύο χωρών, με επίδικο το μέλλον της Συρίας, παραμένουν.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου άκουσε μάλλον με απογοήτευση, στην επίσκεψή του στο Οβάλ Γραφείο, τον Αμερικανό πρόεδρο – τουλάχιστον στη δημόσια τοποθέτησή του – να παρακάμπτει τις ανησυχίες του Ισραήλ για την τουρκική παρεμβατικότητα στη Συρία και την πρόθεση εγκατάστασης στρατιωτικών βάσεων στο έδαφός της.
Αντί για την υποστήριξη που ανέμενε, ο κ. Νετανιάχου άκουσε τον Αμερικανό πρόεδρο, μετά από ένα λογύδριο υπέρ του Ερντογάν, να αρκείται σε μια δήλωση ότι μπορεί, εάν χρειαστεί, να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο χωρών.
Αυτό φυσικά ενθαρρύνει την Τουρκία, η οποία θεωρεί ότι με τη δήλωση αυτή μπήκε «φρένο» στο casus belli του Ισραήλ σε περίπτωση εγκατάστασης τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στο συριακό έδαφος.
Οι δύο χώρες, μετά την προτροπή του Ν. Τραμπ, απέστειλαν απεσταλμένους τους στο Μπακού, που συναντήθηκαν με σκοπό να διαμορφώσουν έναν μηχανισμό αποφυγής θερμής έντασης πάνω από τη Συρία, στα πρότυπα του μηχανισμού που είχε εφαρμόσει η Τουρκία με τη Ρωσία στη Βόρεια Συρία, αλλά και το Ισραήλ με τη Ρωσία. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι επαφές αυτές δεν οδήγησαν σε αποτέλεσμα και πιθανότατα θα επαναληφθούν.
Το ενδεχόμενο μεταφοράς των τουρκικών S-400 στη Συρία, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας για επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35, θα καθιστούσε το Ισραήλ αδύναμο στην απόκρουση επιθέσεων αλλά και στη χρήση του εναέριου χώρου της Συρίας εναντίον του Ιράν. Επίσης, ένα καθεστώς με ισλαμικό DNA, που θα έχει ενισχυθεί στρατιωτικά και θα ελέγχεται από την Τουρκία και τον Τ. Ερντογάν, αποτελεί στρατηγική απειλή για τα συμφέροντα του Ισραήλ.
Όμως τις τελευταίες ημέρες αναπτύχθηκε μια άλλη θεωρία από την Τουρκία, που επιχειρεί να νομιμοποιήσει ουσιαστικά την ανάπτυξη τουρκικών δυνάμεων στη Συρία αλλά και τη δημιουργία αεροπορικής βάσης.
Ο Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν έχει ανακοινώσει ότι η Τουρκία, η Συρία, η Ιορδανία, ο Λίβανος και το Ιράκ θα αποτελέσουν μια πλατφόρμα για την ασφάλεια των συνόρων και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Τούρκοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο πόλεμος εναντίον του ISIS, τον οποίο φιλοδοξούν να αναλάβουν η Τουρκία μαζί με το Ιράκ, την Ιορδανία και τη Συρία, απαιτεί την παρουσία στρατιωτικών και αεροπορικών δυνάμεων στο έδαφος της Συρίας.
Αυτό πιθανότατα είναι και το «δώρο» που θέλει να προσφέρει στον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ ο Τ. Ερντογάν, καθώς μια τέτοια πρωτοβουλία όχι μόνο θα του προσφέρει τη δυνατότητα να επεκτείνει την επιρροή του στη Συρία και να εγκαταστήσει τουρκικές δυνάμεις, αλλά ταυτόχρονα θα απαλλάξει τον Αμερικανό πρόεδρο από τον πονοκέφαλο της διατήρησης αμερικανικών δυνάμεων στη Συρία για την αντιμετώπιση του ISIS.
Για την Τουρκία, μια τέτοια εξέλιξη αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς έτσι θα εξαλειφθεί το βασικό επιχείρημα πάνω στο οποίο στηρίχθηκε και συνεχίζεται η αμερικανική υποστήριξη των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία.
Στην Τουρκία υπάρχει μεγάλη ανησυχία για τις εξελίξεις στη Συρία, καθώς μετά την παρέμβαση του Ισραήλ –που έχει εισχωρήσει σε περιοχές νότια της Δαμασκού και φυσικά στη «νεκρή ζώνη»– έχουν πυροδοτηθεί σενάρια για τον επονομαζόμενο «διάδρομο του Αβραάμ».
Σύμφωνα με τα σενάρια αυτά, το Ισραήλ, με την υποστήριξη που προσφέρουν οι Κούρδοι αλλά και την ασφυκτική πίεση που ασκεί στη Δαμασκό, επιδιώκει να αποκαταστήσει απευθείας επαφή των περιοχών της Συρίας που τώρα ελέγχει μέσω ενός διαδρόμου στη νότια Συρία, ο οποίος θα την ενώνει με την περιοχή που ελέγχουν σήμερα οι Κούρδοι.
Αυτό θα είναι ένα πρώτο βήμα ουσιαστικά για την καντονοποίηση της Συρίας και επιβολή ενός ομοσπονδιακού μοντέλου επί του εδάφους – κάτι το οποίο αποτελεί «κόκκινο πανί» για την Τουρκία, καθώς ουσιαστικά θα οδηγήσει σε τετελεσμένα με τη διατήρηση της αυτόνομης κουρδικής περιοχής.
Για το Ισραήλ, ο διάδρομος αυτός προσφέρει πρόσβαση σε ζωτικούς ενεργειακούς πόρους και γεωργικά προϊόντα, ενώ παράλληλα μετριάζει τις υπαρξιακές απειλές για την ασφάλειά του.
Ταυτόχρονα, όμως, αναβιώνουν και οι θεωρίες για επιδίωξη του Ισραήλ για την αναβίωση των «βιβλικών συνόρων», που αποδίδουν στο Ισραήλ εδάφη της Συρίας, του Ιράκ, αλλά και της Τουρκίας.
Στην αντιπαράθεση αυτή Τουρκίας - Ισραήλ είναι προφανές ότι όλοι αναμένουν και τις επιλογές του Ν. Τραμπ, ο οποίος εντός του Μαΐου αναμένεται να επισκεφθεί τις χώρες του Κόλπου, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες που δεν έχουν διαψευστεί, είναι πιθανό να συμπεριλάβει και την Άγκυρα στους σταθμούς της περιοδείας του.
Για το Ισραήλ πάντως, η παρουσία και επέκταση της επιρροής της Τουρκίας στη Συρία αποτελεί «κόκκινη γραμμή», εφόσον συνοδευτεί και με στρατιωτική παρουσία και τη δημιουργία στρατιωτικής βάσης. Από την πρώτη στιγμή το Ισραήλ έχει δείξει τις διαθέσεις του με τους βομβαρδισμούς στην αεροπορική βάση T-4 στην Παλμύρα, όπου – σύμφωνα με πληροφορίες – υπήρχε πρόθεση της Τουρκίας να τη μετατρέψει σε δική της αεροπορική βάση.
Όσο οι επαφές μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας δεν οδηγούν σε αποτέλεσμα, είναι προφανές ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα της τουρκικής αεροπορίας στον εναέριο χώρο της Συρίας θα θεωρηθεί ως απειλή από το Ισραήλ, το οποίο και θα απαντήσει. Και τουλάχιστον σε επίπεδο αεροπορικής ισχύος, η Τουρκία δεν μπορεί να αμφισβητήσει ούτε να απειλήσει τη σαφή υπεροχή του Ισραήλ, τόσο με τα υπερσύγχρονα και δοκιμασμένα σε πραγματικές συνθήκες αεροπορικά συστήματα, όσο φυσικά και με τα F-35.
Τα συμφέροντα των δύο χωρών στη Συρία και οι στρατηγικές επιδιώξεις τους φαίνονται διαμετρικά αντίθετα, με τις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις να έχουν ήδη δηλητηριαστεί λόγω της στήριξης σε Χαμάς και Χεζμπολάχ, αλλά και της προώθησης του αντιισραηλινού μετώπου στον μουσουλμανικό κόσμο και της αναθεωρητικής, επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας στην περιοχή. Η διατήρηση της έντασης στις σχέσεις είναι το πιο πιθανό σενάριο.
