Πρωθυπουργός 27 ημερών ο Σεμπαστιάν Λεκορνί και η Γαλλία εγκλωβισμένη σε άνευ προηγουμένου κοινοβουλευτικό αδιέξοδο ενόσω η οικονομία εκπέμπει SOS και η πίεση προς τον Εμανουέλ Μακρόν για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών -αλλά και την παραίτηση του ιδίου- ανεβαίνει στο «κόκκινο». Γιατί εξόργισε τους Ρεπουμπλικανούς η σύνθεση της κυβέρνησης, που δεν πρόλαβε καν να αναλάβει καθήκοντα σε μία ακόμη «επίσημη πρώτη» για τη Γαλλία, και ποιες επιλογές έχει μπροστά του ο Μακρόν - ο οποίος προτού λάβει τις αποφάσεις του ζητά από τον Λεκορνί να καταβάλλει μία ύστατη προσπάθεια για συμβιβασμό εντός 48ώρου.
Η αιφνιδιαστική παραίτηση του Γάλλου πρωθυπουργού, εκ των στενότερων συμμάχων του Εμανουέλ Μακρόν, ήλθε λιγότερο από 15 ώρες μετά την ανακοίνωση της σύνθεσης του νέου υπουργικού συμβουλίου, καθιστώντας την κυβέρνησή του την πλέον βραχύβια στη σύγχρονη γαλλική Ιστορία και αποτυπώνοντας με τον πλέον δραματικό τρόπο το κοινοβουλευτικό αδιέξοδο της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Ο Λεκορνί πέρασε και πάλι χθες το απόγευμα τις πύλες του Ελιζέ, όπου ο Γάλλος πρόεδρος του ζήτησε -και εκείνος αποδέχθηκε- να καταβάλλει μία τελευταία προσπάθεια να έλθει σε συνεννόηση με τα κόμματα έως το βράδυ της Τετάρτης, με τον Μακρόν να διαμηνύει παράλληλα μέσω του περιβάλλοντός του ότι «θα αναλάβει τις ευθύνες του σε περίπτωση αποτυχίας» των διαπραγματεύσεων.
Τρεις είναι οι πιθανοί «δρόμοι» που μπορεί να ακολουθήσει ο Εμανουέλ Μακρόν. Ο πρώτος είναι να διορίσει νέο πρωθυπουργό, αν και καθίσταται ολοένα δυσκολότερο να συγκροτηθεί πλειοψηφία ή να εξασφαλιστεί ψήφος ανοχής έχοντας απέναντι την Αριστερά και την Άκρα Δεξιά. Η δεύτερη επιλογή είναι να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, δεδομένου ότι ως πρόεδρος ανέκτησε τον Ιούλιο τη συνταγματική δυνατότητα για τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης καθώς συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τις προηγούμενες πρόωρες κάλπες. Μια τρίτη οδός, την οποία ο ίδιος αποκλείει, αλλά εξελίσσεται πλέον σε μείζον θέμα δημόσιας συζήτησης, είναι η δική του παραίτηση. Η σιωπή του μετά την πτώση Μπαϊρού έχει αφήσει το «στρατόπεδό» του τόσο ανήσυχο, όσο και οργισμένο, σημειώνει η Le Monde.
Κανένα κόμμα δεν διαθέτει αυτοδυναμία μετά τον αιφνιδιασμό Μακρόν με τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2024, που προκήρυξε επιδιώκοντας να υψώσει «ανάχωμα» στην Άκρα Δεξιά. Ήταν ένα άκρως ριψοκίνδυνο στοίχημα που εν τέλει γύρισε μπούμερανγκ: κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό, προϋπολογισμοί που καταρτίζονται αλλά δεν ψηφίζονται, και η Εθνική Συσπείρωση μπροστά στις δημοσκοπήσεις να ζητά πλέον επιτακτικά την παραίτηση του ίδιου του προέδρου.
Ο 39χρονος Σεμπαστιάν Λεκορνί, πρώην υπουργός Άμυνας, ήταν ο πέμπτος πρωθυπουργός της Γαλλίας μετά την επανεκλογή του Μακρόν το 2022 και ο τρίτος -μετά τους Μισέλ Μπαρνιέ και Φρανσουά Μπαϊρού- που παραιτείται ή «γκρεμίζεται» στην Εθνοσυνέλευση μέσα στους 14 μήνες που μεσολάβησαν από τις πρόωρες κάλπες του 2024. Σήμερα θα παρουσίαζε το σχέδιο Προϋπολογισμού· αντ’ αυτού, αναζητείται ξανά πρωθυπουργός. Ήταν εξαρχής εξαιρετικά αμφίβολο εάν θα μπορούσε ο Λεκορνί να εξασφαλίσει συναίνεση για την ψήφιση του Προϋπολογισμού. Συνεδριάσεις των κομμάτων για να αποφασίσουν εάν θα κατέθεταν πρόταση μομφής ήταν προγραμματισμένες για χθες και όλα έδειχναν πως η κυβέρνηση θα κατέρρεε πριν καν αναλάβει. Ο Λεκορνί προφανώς επέλεξε να φύγει πριν ανατραπεί.
Ο ίδιος βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν εξαιρετικά δύσκολο χειρισμό ισορροπιών: έπρεπε να ενισχύσει μια εύθραυστη συμμαχία με τους Ρεπουμπλικανούς, ενώ ταυτόχρονα να «κατευνάσει» το μετριοπαθές Σοσιαλιστικό Κόμμα, του οποίου τα αιτήματα -από το φόρο πλούτου έως το συνταξιοδοτικό- συγκρούονται με την φιλοεπιχειρηματική ατζέντα του Μακρόν.
Σε μια ύστατη προσπάθεια συμβιβασμού, ο Λεκορνί είχε ανακοινώσει την περασμένη εβδομάδα ότι δεν θα έκανε χρήση του επίμαχου Άρθρου 49.3 για να περάσει τον Προϋπολογισμό χωρίς κοινοβουλευτική ψηφοφορία - «εργαλείο» που οι προκάτοχοί του είχαν χρησιμοποιήσει επανειλημμένα για να παρακάμψουν την Εθνοσυνέλευση. Η εξαγγελία αυτή, σχετικά με το Άρθρο 49.3, με την υπόσχεση ότι οι βουλευτές θα έχουν λόγο, ήταν ένα δύσκολο στοίχημα που στόχευε να αποτρέψει την πτώση της κυβέρνησης πριν καν αρχίσουν οι συζητήσεις για τον Προϋπολογισμό.
Στη δήλωσή του τη Δευτέρα στα σκαλιά του Ελιζέ, ο Λεκορνί κατηγόρησε τα κόμματα ότι απέτυχαν να αδράξουν αυτή την ευκαιρία. Επέκρινε «κομματικές ορέξεις και συγκεκριμένα ‘εγώ'», υπονοώντας ότι πολλοί πολιτικοί ενδιαφέρονται περισσότερο να προετοιμαστούν για τις εκλογές του 2027. Τόνισε ότι η απουσία διακομματικών διαπραγματεύσεων στη γαλλική πολιτική θα τον οδηγούσε σε αποτυχία, προσθέτοντας ότι ήταν «έτοιμος για συμβιβασμό, αλλά κάθε κόμμα ήθελε όλα τα υπόλοιπα να υιοθετήσουν πλήρως το πρόγραμμά του». Και σε μία ελάχιστα συγκεκαλυμμένη αιχμή προς τους Ρεπουμπλικανούς, υπογράμμισε: «Πρέπει πάντα να βάζεις τη χώρα πάνω από το κόμμα σου».
Η αποχώρησή του προκάλεσε ανησυχία στις αγορές, με τον δείκτη CAC 40 να ξεπερνά ενδοσυνεδριακά το 2% και τις τράπεζες να υφίστανται τις μεγαλύτερες απώλειες. Οι μεγαλύτερες γαλλικές τράπεζες, που κατέχουν σημαντικά ποσά γαλλικού δημόσιου χρέους, δέχθηκαν ισχυρό πλήγμα χθες, με τις μετοχές των BNP Paribas, Société Générale και Crédit Agricole να καταγράφουν απότομη πτώση. Το spread μεταξύ των αποδόσεων των γαλλικών και γερμανικών 10ετών κρατικών ομολόγων έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο φέτος. Το ευρώ σημείωσε πτώση 0,7% έναντι του δολαρίου.
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Γαλλίας είναι ο τρίτος υψηλότερος στην ΕΕ, μετά την Ελλάδα και την Ιταλία, σχεδόν διπλάσιος από το όριο του 60% που ορίζουν οι ευρωπαϊκοί κανόνες - όπως και το προβλεπόμενο δημοσιονομικό της έλλειμμα, που πλησιάζει το 6%. Η Fitch Ratings μείωσε την πιστοληπτική της αξιολόγηση από AA- σε A+ λίγες μόνο ημέρες μετά την ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Λεκορνί, τοποθετώντας τη Γαλλία ένα σκαλοπάτι χαμηλότερα από το Ηνωμένο Βασίλειο, στο ίδιο επίπεδο με το Βέλγιο.
Για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, η ευθύνη για την πολιτική παράλυση βαραίνει τον Μακρόν, ο οποίος αρνείται να διορίσει πρωθυπουργό και κυβέρνηση που θα μπορούσαν να διαφωνήσουν μαζί του, παρότι η κεντρώα συμμαχία του υπέστη βαριά ήττα στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του 2024 και τις προγενέστερες ευρωεκλογές. Οι δύο προκάτοχοι του Λεκορνί και τα υπουργικά τους συμβούλια προέρχονταν επίσης από τη συντηρητική-κεντρώα συμμαχία.
Αν και οι υποστηρικτές του παρουσίαζαν τον Λεκορνί ως ικανό διαπραγματευτή που θα μπορούσε να βρει διέξοδο για τον Προϋπολογισμό, η άμεση αιτία της παραίτησης φαίνεται πως ήταν ένα ξέσπασμα οργής από τους συντηρητικούς της συμμαχίας του. Τα περισσότερα από τα βασικά κυβερνητικά πόστα που ανακοινώθηκαν το βράδυ της Κυριακής παρέμειναν τα ίδια. Την κρίσιμη θέση του υπουργού Οικονομίας ανέλαβε ο Ρολάν Λεσκίρ, στενός σύμμαχος του Μακρόν, που είχε διατελέσει υπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας στην αρχή της δεύτερης προεδρικής θητείας του.
Η σύνθεση της κυβέρνησης περιλάμβανε όμως μια μοιραία επιλογή: τον διορισμό του πρώην υπουργού Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ στο υπουργείο Άμυνας. Οι Ρεπουμπλικανοί, το βασικό συντηρητικό κόμμα της Γαλλίας, εξοργίστηκαν ιδιαίτερα με τον διορισμό αυτό. Ο Λεμέρ, που είχε διατελέσει υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών από το 2017 έως το 2024, κατηγορείται από τους αντιπάλους του Μακρόν ότι άφησε να εκτιναχθεί το έλλειμμα επί των ημερών του. Ενώ είχε αποχωρήσει από την κυβέρνηση όταν ο Μακρόν διέλυσε τη Βουλή, η επιστροφή του τώρα στο υπουργείο Άμυνας θεωρήθηκε από πολλούς ως ένδειξη ότι δεν πρόκειται να υπάρξει καμία αναθεώρηση της πολιτικής Μακρόν. Η οργή απλώθηκε σε όλο το πολιτικό φάσμα.
Για τον Λεκορνί, το σημείο χωρίς επιστροφή ήρθε το βράδυ της Κυριακής, όταν ο Μπρουνό Ρεταγιό, υπουργός Εσωτερικών και επικεφαλής των Ρεπουμπλικανών, «ξεσπάθωσε» ενάντια σε μια κυβέρνηση που κυριαρχούνταν (ξανά) από υποστηρικτές του Μακρόν. Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του υπουργικού συμβουλίου, δήλωσε πως «δεν αντικατοπτρίζει την αναμενόμενη ρήξη» με το παρελθόν. Μιλώντας χθες στο κανάλι TF1, ο Ρεταγιό είπε ότι ο διορισμός του Λεμέρ, τον οποίο -όπως υποστήριξε- ο Λεκορνί τού είχε αποκρύψει, αποτύπωνε «την απόσταση που χωρίζει την κυβέρνηση από τους απλούς πολίτες», προσθέτοντας ότι «χρειαζόμαστε προϋπολογισμό, χρειαζόμαστε σταθερότητα - αλλά δεν μπορώ να δεσμευθώ σε μια κυβέρνηση που δεν μου λέει τα πάντα».
Από την Άκρα Δεξιά έως την Αριστερά, οι πιέσεις εντείνονται προς τον Εμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει εκ νέου πρόωρες εκλογές -ή ακόμη και να παραιτηθεί ο ίδιος-, επιλογές που προς το παρόν τουλάχιστον έχει αποκλείσει. Ο Μακρόν έχει δηλώσει ότι δεν θα οδηγήσει τη χώρα σε νέες βουλευτικές εκλογές, αλλά η φαινομενική του αδυναμία να συγκροτήσει μία κατά το δυνατόν σταθερή κυβέρνηση ίσως τον εξαναγκάσει να προσφύγει στις κάλπες αργότερα μέσα στο έτος ή στις αρχές του 2026, σύμφωνα με αναλυτές.
Πιθανό είναι να διορίσει έναν τεχνοκράτη πρωθυπουργό, προκειμένου να προωθήσει τον Προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς. Σε πιο ακραίο και απομακρυσμένο σενάριο, θα μπορούσε να ενδώσει στις αυξανόμενες πιέσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης να παραιτηθεί και να επισπεύσει τις προεδρικές εκλογές που είναι προγραμματισμένες για τον Απρίλιο του 2027.
Ο επόμενος ενάμισης χρόνος μέχρι τις προεδρικές εκλογές προδιαγράφεται δύσκολος για τη Γαλλία, η οποία στερείται παράδοσης πολιτικού συμβιβασμού αντίστοιχης, για παράδειγμα, με της Γερμανίας. Αν όμως δεν επιτευχθεί τελικά ένας ρεαλιστικός κοινοβουλευτικός συμβιβασμός για τη δημοσιονομική πολιτική και τη μείωση του ελλείμματος, το τρίπτυχο πολιτικός κατακερματισμός-οικονομική κρίση-κοινωνική αναταραχή θα μπορούσε να προκαλέσει μια χαοτική κατάσταση, με επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε μια από τις πιο κρίσιμες ιστορικά συγκυρίες.
Η Μαρίν Λεπέν, ηγέτις του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση, δήλωσε ότι μόνο νέες βουλευτικές εκλογές μπορούν να σπάσουν το πολιτικό αδιέξοδο. «Η φάρσα έχει κρατήσει αρκετά», είπε στους δημοσιογράφους χθες μετά την παραίτηση Λεκορνί. Ο Ζορντάν Μπαρντελά, πρόεδρος του κόμματος, δήλωσε: «Δεν μπορεί να υπάρξει επιστροφή στη σταθερότητα χωρίς επιστροφή στις κάλπες και διάλυση της Εθνοσυνέλευσης. Ήταν ξεκάθαρα ο Εμανουέλ Μακρόν που αποφάσισε αυτή την κυβέρνηση. Δεν έχει καταλάβει τίποτα από την πολιτική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε». Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, ηγέτης της ριζοσπαστικής Αριστεράς, υποστήριξε από πλευράς του ότι «ο Μακρόν είναι η πηγή του χάους, γιατί δεν θέλησε να αποδεχθεί το αποτέλεσμα των πρόωρων εκλογών που ο ίδιος προκάλεσε».
Ύστερα από χρόνια υπερβολικών δημόσιων δαπανών και πτώσης των φορολογικών εσόδων, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας έφθασε τα 168,6 δισ. ευρώ το 2024 -περίπου 198 δισ. δολάρια- ήτοι το 5,8% του ΑΕΠ της. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έλλειμμα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και πολύ πάνω από το όριο του 3% που ορίζει η ΕΕ. Το δημόσιο χρέος ξεπέρασε τα 3,4 τρισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο, ένα από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ. Η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας υποβαθμίστηκε δύο φορές μετά τον διορισμό του Λεκορνί στις αρχές Σεπτεμβρίου, με μεγάλο οίκο αξιολόγησης να προειδοποιεί για «αυξανόμενο κατακερματισμό και πόλωση της εσωτερικής πολιτικής». Εάν δεν ληφθούν μέτρα, οι πληρωμές τόκων θα αποτελέσουν τη μεγαλύτερη δαπάνη του γαλλικού προϋπολογισμού μέσα σε τέσσερα χρόνια.
