Με την Τσεχία να έχει περιέλθει υπό τη «σκιά» του Κρεμλίνου κατόπιν της επανόδου του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Αντρέι Μπάμπις στην πρωθυπουργία, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένει στις αρχές Νοεμβρίου τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας κυβέρνησης συνασπισμού που αναμένεται να συγκροτήσει με ακροδεξιά και λαϊκιστικά κόμματα.
Στην εξωτερική πολιτική, μία κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ANO (Δράση Δυσαρεστημένων Πολιτών 2011) σηματοδοτεί μια ευρωσκεπτικιστική στροφή για τη χώρα. Το ANO είναι ιδιαίτερα επικριτικό απέναντι στις πολιτικές της ΕΕ για τη μετανάστευση, το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, όπως και οι πιθανοί εταίροι του στον συνασπισμό, αλλά τάσσεται υπέρ της παραμονής στην Ένωση. Έχει αντιταχθεί στην αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, όπως έχει απαιτήσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αλλά γενικά αναγνωρίζει ότι το ΝΑΤΟ έχει βοηθήσει την ασφάλεια της Τσεχίας.
Οι αναλυτές διαβλέπουν ότι μια κυβέρνηση Μπάμπιτς πιθανότατα θα είναι λιγότερο προβληματική για την κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης από ό,τι η Ουγγαρία ή η Σλοβακία και θα αντιμετώπιζε μικρότερο κίνδυνο απώλειας πρόσβασης σε κονδύλια της ΕΕ. Εξάλλου, η Τσεχία είναι μια από τις ισχυρότερες δημοκρατίες στην μετακομμουνιστική Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Έχει μια σταθερή οικονομία και, σε αντίθεση με την Ουγγαρία και την Πολωνία, έχει λιγότερα προβλήματα θεσμικής προσαρμογής στα κριτήρια της ΕΕ.
Ο Γίργι Πέχε, από το New York University της Πράγας, θεωρεί τον Μπάμπις πραγματιστή πολιτικό όσον αφορά τις σχέσεις της Τσεχίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς ο ίδιος διατηρεί πολλές εταιρείες στη δυτική Ευρώπη που λαμβάνουν επιδοτήσεις από τις Βρυξέλλες. «Δεν θέλει να εμπλακεί σε ανοιχτό πόλεμο με την ΕΕ. Έτσι, πιθανότατα θα δούμε πολλή αντιευρωπαϊκή ρητορική και κριτική στο εσωτερικό, αλλά όταν πηγαίνει στις Βρυξέλλες, δεν θα συγκρούεται με τον τρόπο που βλέπουμε στην περίπτωση του Όρμπαν, για παράδειγμα» δήλωσε στο Euronews.
Από την άλλη όμως, μετά τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, και τον ομόλογό του στη Σλοβακία, Ρόμπερτ Φίτσο, οι οποίοι έχουν... διακριθεί για τις φιλορωσικές τους τοποθετήσεις, εκτιμάται ότι και η Τσεχία, υπό την ηγεσία του Μπάμπις, θα αναπροσαρμόσει την πολιτική της απέναντι στην Ουκρανία.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία αρνούνται να προσφέρουν στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο, συνεχίζουν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και αντιτίθενται στις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Μόσχας. Μέχρι σήμερα, η Τσεχία, με πρωθυπουργό τον Πετρ Φιάλα, ηγέτη του συντηρητικού Δημοκρατικού Κόμματος των Πολιτών, υπήρξε από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της Ουκρανίας, προσφέροντας σημαντική στρατιωτική βοήθεια, μεταξύ άλλων και βαρέα όπλα, ενώ υποστήριξε πρωτοβουλία για την άμεση εξασφάλιση πυρομαχικών από τρίτες χώρες εκτός ΕΕ. Ο Μπάμπις στην προεκλογική του εκστρατεία δεσμεύτηκε ότι θα σταματήσει αυτή τη στρατιωτική στήριξη.
Μία ημέρα πριν από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, ο Μπάμπις τόνιζε ότι η στήριξη προς την Ουκρανία θα πρέπει να γίνεται μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι απευθείας από την Πράγα, υπογραμμίζοντας: «Κάθε χρόνο στέλνουμε 2,5 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό μας στις Βρυξέλλες, οι οποίες ήδη βοηθούν την Ουκρανία. Με το νέο σχέδιο προϋπολογισμού, υπάρχει και ένα σημαντικό ποσό για το Κίεβο. Θεωρώ ότι έτσι επιτελούμε το καθήκον μας». Απαντώντας σε ερώτηση για το αν θα στηρίξει την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, ο ίδιος απάντησε ότι το Κίεβο «δεν είναι έτοιμο» και προσέθεσε πως «πρώτα πρέπει να τελειώσει ο πόλεμος».
Ο Αντρέι Μπάμπις, γεννημένος στη Σλοβακία και έβδομος πλουσιότερος πολίτης της Τσεχίας σύμφωνα με το Forbes, έχει ασκήσει στο παρελθόν έντονη κριτική σε ευρωπαϊκές πολιτικές. Δηλώνει θαυμαστής του Τραμπ και διατηρεί στενές σχέσεις με τον Όρμπαν και τον Φίτσο.
Αποκαλούμενος και ως ο «Τσέχος Τραμπ», κυβέρνησε τη χώρα μεταξύ 2017 και 2021. Το σύνθημά του «Πρώτα οι Τσέχοι» παραπέμπει στο αντίστοιχο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Στο παρελθόν εμφανίστηκε με πιο φιλελεύθερες θέσεις και συχνά συγκρίθηκε με τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, καθώς εισήλθε στην πολιτική για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των επιχειρήσεών του.
Εμφανιζόμενο αρχικά ως μια κεντρώα δύναμη κατά της διαφθοράς, το ANO -τα αρχικά του κόμματος σημαίνουν ταυτόχρονα «ναι» στα τσέχικα- σύντομα στράφηκε στην «αλίευση» σοσιαλδημοκρατών και κομμουνιστών ψηφοφόρων με μία λαϊκιστική ρητορική γύρω από θέματα κοινωνικής πρόνοιας. Στράφηκε σε ανελεύθερες, εθνικιστικές και συντηρητικές εκκλήσεις σε μια προσπάθεια να προσελκύσει δυσαρεστημένους αντισυστημικούς ψηφοφόρους. Ο προσανατολισμός του άλλαξε αισθητά, εκφράζοντας θέσεις που ερμηνεύονται ως ευνοϊκές προς τη Μόσχα, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στις Βρυξέλλες.
Τα πoσοσοτά του άρχισαν να ανεβαίνουν στις δημοσκοπήσεις, όσο επικέντρωνε τον λόγο του κατά του υψηλού κόστους διαβίωσης, στα προβλήματα στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, την μετανάστευση και όσο αποκαλούσε τους ηγέτες της απερχόμενης κυβέρνησης «εγκληματίες».
Ο πρόεδρος της Τσεχίας, Πετρ Πάβελ, πρώην στρατηγός με θητεία στο ΝΑΤΟ, έχει απευθύνει επανειλημμένες εκκλήσεις υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας, η οποία ωστόσο βρήκε περιορισμένη απήχηση στην κοινωνία.
Το δεξιό λαϊκιστικό ANO αναδείχθηκε νικητής των εκλογών με 34,5% των ψήφων, εξασφαλίζοντας 80 έδρες στο Κοινοβούλιο, αλλά όχι αυτοδυναμία. Η συμμαχία «Μαζί», που σχηματίστηκε από το Δημοκρατικό Κόμμα των Πολιτών (ODS) του απερχόμενου πρωθυπουργού Πετρ Φιάλα με το TOP 09 και το KDU-CSL, έχασε τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές, λαμβάνοντας το 23,4% των ψήφων και 52 έδρες. Το Κόμμα των Δημάρχων και των Ανεξάρτητων (STAN), τερμάτισε τρίτο με 11,2% και εξασφάλισε 22 έδρες, το Τσεχικό Πειρατικό Κόμμα 18 έδρες με 9% των ψήφων, το ακροδεξιό Κόμμα Ελευθερίας και Άμεσης Δημοκρατίας (SPD) 15 έδρες με 7,8%, ενώ το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα των «Αυτοκινητιστών Αυτοπροσώπως» (AUTO) ξεπέρασε το εκλογικό όριο του 5% με 6,8% των ψήφων πήρε 13 έδρες.
Ο Μπάμπις βρίσκεται σε συνομιλίες με τα δύο τελευταία κόμματα για τον σχηματισμό κυβέρνησης, η οποία θα διαθέτει πλειοψηφία 108 εδρών σε σύνολο 200 στην Κάτω Βουλή, η οποία αναμένεται να συνεδριάσει για πρώτη φορά με τη νέα σύνθεσή της στις 3 Νοεμβρίου.
Το ANO ανήκει στην ακροδεξιά ομάδα «Πατριώτες για την Ευρώπη» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν μεταξύ άλλων το κόμμα του Όρμπαν, το ισπανικό Vox, το Κόμμα της Ελευθερίας από την Αυστρία, η Λέγκα της Ιταλίας, το κόμμα του Βίλντερς από την Ολλανδία και η Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν από τη Γαλλία.
Για τον Ντάνιελ Χεγκεντιούς, περιφερειακό διευθυντή του German Marshall Fund, «ο Μπάμπις δεν είναι απαραίτητα κάποιος με ακραίες φιλορωσικές ή φιλοκινεζικές πολιτικές. Δεν είναι ιδεολόγος. Δεν έχει καν απαραίτητα ακροδεξιά νοοτροπία», αλλά είναι ένας «λαϊκιστής επιχειρηματίας, τόσο από πολιτική όσο και από επιχειρηματική άποψη, και τα περισσότερα επιχειρηματικά του συμφέροντα βρίσκονται στη δυτική Ευρώπη».
