Θα σας θυμίσω μια ωραία ιστορία απ’ τα παλιά, αλλά για να το κάνω χρειάζεται να ξεκινήσω τεχνοκρατικά. Ποιο είναι σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας; Τα τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Για να μην μπερδεύω τους μη-οικονομολόγους κι επειδή αυτό το ισοζύγιο είναι συνδυασμός πεντέξι επιμέρους ισοζυγίων, η Ελλάδα εισάγει πολύ περισσότερα απ’ όσα εξάγει. Στην πραγματικότητα, κάθε χρόνο, 35 δισ. ευρώ από τα λεφτά μας πετάνε στο εξωτερικό. Δεν παράγουμε (για να καταναλώσουμε και να εξάγουμε), εισάγουμε όμως τα πάντα. Από πατάτες μέχρι αυτοκίνητα, κι από ξηρούς καρπούς μέχρι όπλα.
Το μοντέλο αυτό είμαι μακροπρόθεσμα θνησιγενές για μας. Αν δεν αρχίσουμε να παράγουμε κάτι που έχει ζήτηση στο εσωτερικό και στον έξω κόσμο, δεν έχουμε καμιά ελπίδα ως οικονομικός χώρος. Ο χρόνος δουλεύει εις βάρος μας. Εντάξει, έρχεται κόσμος για να αγοράσει ήλιο και θάλασσα, πλην αυτό ούτε φτάνει, ούτε είναι διατηρήσιμο εμπορικό προϊόν για να είμαστε βέβαιοι για τον πλούτο μας τις επόμενες δεκαετίες, πόσο μάλλον πεντηκονταετίες. Κι εδώ έρχεται η ωραία ιστοριούλα μας.
Πάμε πέντε αιώνες πίσω, στην αρχή της περίφημης περιόδου της αποικιοκρατίας. Πρώτοι οι Ισπανοί καβαλάνε τους ωκεανούς και ανακαλύπτουν τους καινούριους κόσμους. Ο χρυσός και το ασήμι της Αμερικής αρχίζει να ταξιδεύει προς την έδρα της αυτοκρατορίας. Ο πλούτος των Μάγιας και των Ίνκας γεμίζει τα θησαυροφυλάκια της Μαδρίτης. Μόνο από το Ποτοζί, το περίφημο ασημένιο βουνό της Βολιβίας, οι Ισπανοί πήραν τόσο ασήμι, που οι ιστορικοί έγραψαν ότι θα μπορούσε να κατασκευαστεί μια ασημένια γέφυρα από τους πρόποδες του βουνού ως την είσοδο του παλατιού της Ισπανίας.
Εκείνη την εποχή, τον 14ο και 15ο αιώνα, η Ισπανία δεν είχε απλώς πλεόνασμα ή υπερπλεόνασμα, ήταν μακράν η πλουσιότερη και πιο δυνατή χώρα της υφηλίου. Την ίδια περίοδο, η Βρετανία ήταν ένα υπανάπτυκτο νησί με αγρότες, ναυτικούς που ήταν μισοί έμποροι και μισοί πειρατές, συν μια πρωτοσχηματιζόμενη αστική τάξη που είχε καταλάβει την αξία του κάρβουνου που υπήρχε στο έδαφος της. Και ενώ η Βρετανία άρχισε να εκβιομηχανίζεται και να παράγει όλα τα αγαθά του τότε γνωστού κόσμου, η ισπανική αριστοκρατία το ‘ριξε στο φαγοπότι με τον ουρανοκατέβατο πλούτο από τις αποικίες της.
Οι Άγγλοι δεκαετία την δεκαετία πήραν τον πληθυσμό τους απ’ τα χωράφια και τον μετέτρεψαν σε στρατιές βιομηχανικών εργατών. Έγιναν γρήγορα μια βαριά βιομηχανική χώρα. Οι Ισπανοί από την άλλη, έγιναν μια κοινωνία τεμπέληδων καταναλωτών, που όχι μόνο δεν παρήγαγαν τίποτα, αλλά θεωρούσαν την εργασία και τη βιομηχανία ως όνειδος. Τι τους ένοιαζε; Το χρυσάφι και το ασήμι έρεαν στις τσέπες τους. Εισάγανε τα πάντα, από τα σπαθιά και τα αστραφτερά λοφία τους, μέχρι τα τρόφιμα και την ξυλεία για τον στόλο τους. Τα περισσότερα από τη Βρετανία, αλλά και από την ηπειρωτική Ευρώπη.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που λέγαμε στην αρχή του κειμένου. Που για τους ευτυχέστατους Ισπανούς ήταν ελλειμματικότατο, αλλά για τους εργατικούς Άγγλους πλεονασματικό. Αποτέλεσμα; Όλος ο μυθικός πλούτος που συνέρρευσε από τον Νέο Κόσμο στην Ευρώπη και αναζωογόνησε την παγκόσμια οικονομία, αν και ισπανικός στην ιδιοκτησία του, τελικά επενδύθηκε στην Αγγλία. Από την Ισπανία πέρασε, αλλά δεν ακούμπησε. Πέταξε για αλλού και έφτιαξε πλούτο σε άλλες χώρες.
Και μέσα σε έναν μόνο αιώνα, η Βρετανία έγινε κραταιή, η Ισπανία έγινε μια κούφια και καταχρεωμένη αυτοκρατορία. Κι όταν οι Ισπανοί συνειδητοποίησαν τι συνέβαινε και προσπάθησαν να αντιδράσουν ήταν αργά. Η Μεγάλη Αρμάδα τους βούλιαξε από τους Εγγλέζους κουρσάρους. Και τότε (1588), θεμελιώθηκε η πιο μακραίωνη και ισχυρότερη αυτοκρατορία της ανθρώπινης ιστορίας, η Βρετανική, που κράτησε ως το 1945.
Γι αυτό, όταν σήμερα ακούτε για το ελληνικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που δεν πάει καλά, μην χασκογελάτε ειρωνικά. Μας την έχει στημένη στο μέλλον.
