Ριζοσπαστική, αριστερή, φιλελεύθερη ή απλά Σοσιαλδημοκρατία;

Του Γιώργου Σιακαντάρη*

Στο δημόσιο διάλογο για την ελληνική σοσιαλδημοκρατία ακούγονται φωνές που την θέλουν να είναι είτε «ριζοσπαστική» είτε «αριστερή» ή και τα δυο. Το να ζητά κανείς η Σοσιαλδημοκρατία των συμβιβασμών να είναι ριζοσπαστική,είναι σαν τον αλχημιστή που αναζητά από μη πολύτιμα μέταλλα να φτιάξει χρυσό. Και το να ζητά κανείς να είναι αριστερή, είναι σαν να προσπαθεί να πείσει ότι το τρίγωνο έχει τέσσερις γωνίες. Αυτό είναι μια Σοσιαλδημοκρατία α λα Ρασούλης, «πότε Βούδας πότε Κούδας, πότε Ιησούς και Ιούδας.

Ο ριζοσπαστισμός είναι ασυμβίβαστος με την αρχή του συμβιβασμού που διέπει τη Σοσιαλδημοκρατία.Οδε όρος αριστερή Σοσιαλδημοκρατία είναι ουσιαστικά μια ταυτολογία. Η Σοσιαλδημοκρατία έτσι και αλλιώς ανήκει στην ευρεία πολιτική οικογένεια της φιλοευρωπαϊκής και δημοκρατικής Αριστεράς. Η Σοσιαλδημοκρατία είναι Αριστερά. Το αριστερή περιττεύει. Εκτός και αν αυτός που το προτείνει,επειδή φοβάται να είναι σοσιαλδημοκράτης, του χρειάζεται ένα «αριστερή» μπροστά για να ισορροπήσει τη μετατόπισή του από τον κρατισμό. Όσον αφορά τον ριζοσπαστισμό, αυτός ως στοιχείο της ακροδεξιάς και του αριστερισμού βρίσκεται στον αντίποδα της Σοσιαλδημοκρατίας. Βεβαίως στην σοσιαλδημοκρατική οικογένεια υπάρχουν τάσεις που είναι λιγότερο η περισσότερο αριστερές, κεντρώες ή δεξιές, χωρίς αυτή να παύει να είναι Αριστερά.

Το «ριζοσπαστική» ή το «αριστερή» ως επιθετικοί προσδιορισμοί τοποθετούν μπροστά μια «ρυθμιστική» αρχή (ριζοσπαστισμός- αριστεροσύνη), η οποία επικαθορίζει την πολιτική λειτουργία των φορέων που τους επικαλούνται. Το «ριζοσπαστική» και το «αριστερή» επιβάλλει ένα σκοπό και όχι μια ιδέα, ενώ η Σοσιαλδημοκρατία γεννήθηκε συγκρουόμενη με κάθε «τελικό σκοπό». Η Σοσιαλδημοκρατία είναι ιδέες και προτάσεις συμβιβασμού για το κοινωνικό ζήτημα και όχι τελικοί σκοποί η οποιοσδήποτε νομοτελειακός στόχος.

Αυτά εδώ δεν έχουν μόνο θεωρητική σημασία. Έχουν και μια καθαρά πρακτική αξία.

Πρώτον: Αν η Σοσιαλδημοκρατία είναι «αριστερή Αριστερά» ή «ριζοσπαστική», αν δηλαδή αυτή δομείται στη βάση κάποιων τελικών σκοπών, τότε η μόνη ιδεολογία που την εκφράζει είναι αυτή του κρατισμού και των ριζοσπαστικών ρήξεων και το μόνο μέσο της είναι αυτό των κρατικοποιήσεων και της μετατροπής του κράτους σε επιχειρηματία, σε αποτυχημένο επιχειρηματία για την ακρίβεια. Αν όμως είναι σύνολο ιδεών, τότε αυτές υπάγονται σε μια διαδικασία στην οποία η ατομική και κοινωνική χειραφέτηση και αλληλεγγύη προηγούνται των μέσων του κρατισμού.

Εδώ ο συμβιβασμός, ο σεβασμός στις διαδικασίες, οι κανόνες συνεργασίας και δικαιοσύνης, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχουν προτεραιότητα έναντι οποιουδήποτε ριζοσπαστισμού των ρήξεων και οιασδήποτε ετικέτας «αριστεροσύνης». Μια αριστεροσύνη που ενώ κλείνει σ' όλες τις πτώσεις τις λέξεις «λαός», «εργάτες», «κινήματα», δεν είναι σε θέση να βελτιώσει ούτε κατά ένα γράμμα την κατάσταση των πραγματικών ανθρώπων. Αλλά Σοσιαλδημοκρατία σήμαινε πάντα προσπάθεια,με μέσο τους συμβιβασμούς, για μια καλύτερη ζωή σε καθημερινή βάση και όχι επικλήσεις στο όνομα ενός μελλοντικού σοσιαλισμού των ριζοσπαστικών ρήξεων. Αυτό όμως είναι η φιλελεύθερη Σοσιαλδημοκρατία. Ο Φιλελευθερισμός δεν είναι μια ξεχωριστή ιδεολογία, αλλά μια απαίτηση για την προτεραιότητα της ισότητας του ατόμου υπό τον κοινό παρανομαστή της ελευθερίας του. Αυτό είναι μια σοσιαλδημοκρατική απαίτηση, γι' αυτό και για τη Σοσιαλδημοκρατία δεν χρειάζεται κανένας επιθετικός προσδιορισμός. Ούτε καν το «φιλελεύθερη». Γιατί η Σοσιαλδημοκρατία ή είναι φιλελεύθερη ή δεν είναι Σοσιαλδημοκρατία.

Και δεύτερον: Η μη συζήτηση για τα παραπάνω, η μη συζήτηση για την πραγματική και όχι την fake ή φακ διάκριση Αριστεράς – Δεξιάς διευκολύνει όλους όσοι υποστηρίζουν πως «όλοι ίδιοι είναι». Μια άποψηβούτυρο στο ψωμί του ακροδεξιού λαϊκισμού.

*Ο κ. Γιώργος Σιακαντάρης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, συγγραφέας.