Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι απολύτως κυρίαρχες σε επιστημονικό επίπεδο φιλελεύθερες ιδέες ασκούν ήδη πολύ μεγάλη επιρροή και στην πολιτική των κυβερνήσεων των περισσοτέρων κρατών της Ευρώπης.
Η συντεχνιακή οργάνωση της οικονομίας της μεταμεσαιωνικής εποχής υποχωρεί όλο και περισσότερο, καθιερώνονται σταδιακά οι περισσότερες ατομικές ελευθερίες και η επέμβαση του κράτους στην οικονομική ζωή περιορίζεται στο ελάχιστο.
Εντούτοις, στον τομέα του εξωτερικού εμπορίου σε διάφορες χώρες εξακολουθούν να ισχύουν σε μεγάλο βαθμό οι περιορισμοί στην παραγωγή και την κυκλοφορία των αγαθών που επιβλήθηκαν τους προηγούμενους αιώνες. Μεγάλο πλήγμα στους οικονομικούς αυτούς περιορισμούς είχε επιφέρει το έτος 1786 η περίφημη αγγλογαλλική εμπορική συνθήκη, η οποία διαπνεόταν από τις αμιγώς φιλελεύθερες αντιλήψεις του σμιθιανισμού. Ακόμη την περίοδο 1800-1814 καταργήθηκαν τα κρατικοπαρεμβατικά διατάγματα της βασίλισσας Ελισσάβετ (από το έτος 1562!).
Εντούτοις, οι ναπολεόντειοι πόλεμοι και ο ηπειρωτικός αποκλεισμός οδήγησαν ακόμη και την κοιτίδα του φιλελευθερισμού, την Αγγλία, σε νέα αυστηρά κρατικά μέτρα, που περιόριζαν την οικονομική ελευθερία και το ελεύθερο εμπόριο (περιορισμοί στις εξαγωγές, Πράξεις ναυσιπλοΐας, επιβολή εισαγωγικών δασμών, τελωνειακό δασμολόγιο κ.ο.κ.).
Τα αποτελέσματα του νέου προστατευτισμού δεν άργησαν να φανούν : Αύξηση της τιμής των τροφίμων, ελλείψεις βασικών ειδών διατροφής από την αγορά, μείωση της εγχώριας κατανάλωσης και της βιομηχανικής παραγωγής, αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1830 τις μεγάλες πόλεις συγκλονίζουν διαδηλώσεις φοιτητών, εμπόρων και ιδιωτικών υπαλλήλων εναντίον του προστατευτισμού και υπέρ της απελευθέρωσης του εμπορίου από τα ασφυκτικά δεσμά του κράτους.
Ηγέτης αυτής της φιλελεύθερης επανάστασης αναδεικνύεται ο Ρίτσαρντ Κόμπντεν, πρόεδρος του εμπορικού επιμελητηρίου του Μάντσεστερ, πόλη που τότε ήταν η κοιτίδα της βαμβακουργίας της Αγγλίας. Ο Κόμπντεν, το έτος 1838, ιδρύει μαζί με τον Τζον Μπράιτ, την περιβόητη «Ένωση κατά των δασμών των σιτηρών», που πολύ γρήγορα μετεξελίχθηκε σε κόμμα, το οποίο κατάφερε να μπει με αξιόλογο αριθμό βουλευτών στο κοινοβούλιο.
Ο Κόμπντεν επιτυχημένος επιχειρηματίας και χαρισματικός ρήτορας, αγωνίστηκε με αξιοζήλευτο πάθος εναντίον κάθε περιορισμού του ελεύθερου εμπορίου. ∆εν σταμάτησε ούτε λεπτό να περιοδεύει σε όλες τις μεγάλες βιομηχανικές πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας και να εκφωνεί ομιλίες μπροστά σε πυκνά ακροατήρια φοιτητών, εργατών και επιχειρηματιών, ή να γράφει άρθρα και πραγματείες στις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής.
Οι καρποί των προσπαθειών του δεν άργησαν να ακολουθήσουν. Το 1842 καταργήθηκαν ή μειώθηκαν πολλοί τελωνειακοί δασμοί στις εισαγωγές αγαθών. Το «Μαγχεστριανό κόμμα», όπως αποκλήθηκε και είναι περισσότερο γνωστή η «Ενωση κατά των δασμών των σιτηρών» επηρέασε με το πρόγραμμα και τις ιδέες του σε μεγάλο βαθμό τόσο τους Γουίνγκς (φιλελεύθερους) όσο και τους Τόρις (συντηρητικούς). Ετσι το 1845 η συντηρητική κυβέρνηση του Σερ Ρόμπερτ Πιλ υιοθέτησε σχεδόν πλήρως το πρόγραμμα του κόμματος του Κόμπντεν, καταργώντας όλους τους εισαγωγικούς δασμούς. Μετά την εξέλιξη αυτή, το έτος 1849, η Ένωση των Κόμπντεν και Μπράιτ θεώρησε ότι οι σκοποί της εκπληρώθηκαν και καταργήθηκε.
Η επίδραση του Κόμπντεν στην εφαρμογή των φιλελεύθερων ιδεών στην οικονομία υπήρξε καθοριστική. Από αυτόν εμπνεύστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό ο μεγάλος Γάλλος οικονομολόγος Φρεντερίκ Μπαστιά, όταν επισκέφθηκε την Αγγλία.
Ο Κόμπντεν άσκησε, τέλος, πολύ μεγάλη επιρροή στην κατάργηση των προστατευτικών μέτρων στην εγχώρια παραγωγή, καθώς και στην άρση των μονοπωλιακών ακτοπλοϊκών δικαιωμάτων της αγγλικής ναυτιλίας.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο του σαββατοκύριακου 17-18 Οκτωβρίου
