Πώς να γίνουμε καλύτεροι αναγνώστες [1]

Του Κυριάκου Αθανασιάδη

Σ' αυτή τη στήλη, έχουμε τη χαρά (και την ελευθερία) να γράφουμε με μεγάλα συχνότητα θέματα σχετικά με τον μεγαλύτερο πλούτο του πολιτισμού, το βιβλίο, είτε για συγκεκριμένους τίτλους πρόσφατης κυκλοφορίας, είτε για σειρές εκδοτικών οίκων, είτε συνομιλώντας με εκδότες, επιμελητές, μεταφραστές και συγγραφείς. Έχουμε επίσης μιλήσει πολλές φορές για τη χαρά της ανάγνωσης — και για την αναγκαιότητά της.

Όπως έχουμε αναφερθεί επισταμένως, με στοιχεία, για το πώς μπορούμε να βάλουμε το βιβλίο στη ζωή μας χωρίς να χάσουμε τίποτε από τις άλλες μας δραστηριότητες. (Θυμίζουμε ότι μισή ώρα ανάγνωση την ημέρα αρκεί για να διαβάσετε μέσα σε μια χρονιά ένα ολόκληρο ράφι βιβλία: ένα μεγάλο ράφι). Σε κάθε περίπτωση: αν έπρεπε να επιλέξουμε έναν κατάλογο δέκα πραγμάτων που οφείλει να έχει από κοντά στη ζωή του ένας ενημερωμένος, απαιτητικός πολίτης, το βιβλίο θα καταλάμβανε την πρώτη θέση. Δικαιωματικά. Σήμερα και αύριο λοιπόν, συνεχίζοντας αυτά τα αφιερώματα, θα δούμε μαζί εφτά τρόπους με τους οποίους μπορούμε (αποδεδειγμένα) να γίνουμε καλύτεροι αναγνώστες.

Αν και έχουμε μιλήσει από αυτή τη θέση για όλα αυτά ξανά και ξανά, θα χρησιμοποιήσουμε σαν μπούσουλα ένα εξαιρετικό πρόσφατο αφιέρωμα των Times που μας άρεσε πολύ. Όπως καταλαβαίνετε, δεν είμαστε μόνο εμείς που χρειαζόμαστε περισσότερους και πιο έμπειρους φίλους του βιβλίου. Αυτή η ανάγκη είναι παγκόσμια. Και, για λόγους που όλοι σας γνωρίζετε πολύ καλά, γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη, μέρα με την ημέρα. Πάμε λοιπόν! Και ευχαριστώ θερμά, εκ των προτέρων, για τις κοινοποιήσεις.

1. Διαλέξτε το κατάλληλο βιβλίο

Αυτό είναι και το πιο σημαντικό. Δεν είναι όλα τα βιβλία για όλους. Και δεν διαβάζουμε επειδή «πρέπει». Αντιθέτως, διαβάζουμε επειδή είναι όμορφο. Επειδή είναι μια ωραία απασχόληση. Επειδή θέλουμε να περνάμε καλά. Τα βιβλία γράφονται και εκδίδονται πρωτίστως για να αγαπηθούν. Αυτός είναι ο στόχος των συγγραφέων τους. Αυτή είναι η βασική επιθυμία όσων γράφουμε. Επομένως: διαλέξτε το κατάλληλο για εσάς βιβλίο. Που αμέσως μετά θα γίνουν ΤΑ κατάλληλα. Αυτά που σαν κάνουν, αυτά που μιλούν τη γλώσσα σας, αυτά που σας ευχαριστούν.

Είναι ένα γρήγορο, «ελαφρύ» μπεστ-σέλερ το «κατάλληλο» για εσάς βιβλίο; Κανένα πρόβλημα! Είναι ο Προυστ; Μια χαρά. Είναι ένα ρομάντζο, ένα αστυνομικό, ή ένα που κυρίως απευθύνεται σε παιδιά; Υπέροχα. Είναι ένα βαρύ ιστορικό βιβλίο πανεπιστημιακού επιπέδου; Συγχαρητήρια. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός και καμία νόρμα εδώ. Διαβάστε αυτά τα βιβλία που σας κάνουν να αισθάνεστε οικεία. Ψάξτε γι' αυτό που λέμε πάντα: την απόλαυση της ανάγνωσης. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να κάνουμε λάθος επιλογές στα βιβλία που θα συντροφεύσουν τις μοναχικές μας ώρες: αυτόν τον πλούτο της ζωής.

Πώς θα τα βρείτε αυτά τα βιβλία; Με πολλούς τρόπους. Είτε επιλέγοντας από μία λίστα με τα 50, με τα 100 ή με τα όσα να 'ναι καλύτερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, είτε τον πιο πρόσφατο κατάλογο των ευπωλήτων, είτε —φυσικά— μιλώντας με τον βιβλιοπώλη σας. Οι σχετικές ομάδες φιλαναγνωσίας στο Facebook και αλλού είναι επίσης καλές βάσεις δεδομένων. Τα σάιτ για τη λογοτεχνία —και στα ελληνικά έχουμε περί τα δέκα εξαιρετικά σάιτ βιβλίου— προσφέρουν δωρεάν χιλιάδες προτάσεις, με περιεχόμενο που εμπλουτίζεται είτε καθημερινά είτε εβδομαδιαίως.

Οι τρόποι είναι πολλοί. Μπείτε σε ένα βιβλιοπωλείο, διαβάστε πέντε-δέκα οπισθόφυλλα και εμπιστευτείτε το ένστικτό σας. Διαλέξτε το κατάλληλο βιβλίο. Και: διαβάστε το.

2. Φτιάξτε ένα πλάνο ανάγνωσης

Ακούγεται «κάπως», αλλά δεν είναι. Ίσα-ίσα, είναι πολύ βασικό. Και δεν είναι δύσκολο, ούτε σημάδι εκκεντρικότητας ή «διανοουμενισμού». Κάνουμε πλάνα για τα πάντα στη ζωή μας. Μην ξεχνάτε, μάλιστα, ότι η διαφορά μεταξύ ενός αναγνώστη και ενός μη αναγνώστη (πέραν της προφανούς) είναι ότι ο πρώτος ξέρει τι θα διαβάσει μετά: έχει ένα αναγνωστικό πλάνο. Ο μη αναγνώστης δεν έχει.

Αρχίστε από τα βασικά. Καθορίστε πόσο χρόνο θέλετε να αφιερώνετε στο διάβασμα κάθε μέρα: μισή ώρα; σαράντα πέντε λεπτά; μία ώρα; Πολύ ωραία. Τώρα, βρείτε πώς θα εξοικονομήσετε αυτόν τον χρόνο. Υπολογίστε —από την άλλη— πόσο χρόνο καταναλώνετε σε άλλες σας δραστηριότητες. Ίσως εκπλαγείτε αν διαπιστώσετε ότι είστε δικτυωμένος και διαβάζετε σχόλια στα social media επί τέσσερις και πέντε ώρες ημερησίως. Είναι πολλές ώρες. Και τις κλέβετε από τη ζωή σας. (Αλλά και από το διάβασμα). Περιορίστε τες λιγάκι λοιπόν. Έστω και κατά μισή ώρα την ημέρα.

Μπορεί να πηγαίνετε στη δουλειά με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ίσως αυτές οι μετακινήσεις να σας τρώνε πέντε ώρες την εβδομάδα συνολικά: δεν χρειάζεται να έχετε καθ' όλη αυτή τη διάρκεια αυτού του πενταώρου ανοιχτό το κινητό σας, έτσι δεν είναι; Ίσως μάλιστα να αφιερώνετε πάνω από μία ώρα την ημέρα στην τηλεόραση. Η τηλεόραση δεν είναι κακιά — τίποτε δεν είναι κακό. Αλλά οι πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση, ειδικά όταν δεν υπάρχει κάτι που να θέλετε στ' αλήθεια να παρακολουθήσετε, ναι: είναι κακές. Σαν τις «κακές» θερμίδες στο φαγητό: το λίπος και τη ζάχαρη.

Σε κάθε περίπτωση: αυτή η μισή ώρα την ημέρα είναι απίστευτα εύκολο να βρεθεί; Ένα τιπ: συνηθίστε να διαβάζετε πριν κοιμηθείτε, στο κρεβάτι, όπως εκατομμύρια και εκατομμύρια άνθρωποι. Αν το βιβλίο σας υπακούει στον κανόνα #1 που είδαμε προηγουμένως, δεν θα σας πάρει αμέσως ο ύπνος — αυτό είναι σίγουρο. Κι όταν σάς πάρει, θα είναι γλυκός. Κι αυτό είναι σίγουρο.

3. Να διαβάζετε με προσοχή

Δεν θα σας βάλει κανείς διαγώνισμα όταν τελειώσετε το βιβλίο σας, προς Θεού! Αλλά αυτός ο τρόπος ανάγνωσης, αν και φαίνεται κάπως αυστηρός, είναι αποδεδειγμένα εκείνος που θα σας εξοικειώσει πιο πολύ και πιο εύκολα με τον κόσμο του βιβλίου.

Φροντίστε να διαβάζετε όχι «διαγώνια» αλλά λέξη-λέξη όλο το κείμενο. Να απολαμβάνετε κάθε του φράση. Να «ακούτε» τον μουσικό ρυθμό των λέξεων και των προτάσεων. Να μπαίνετε μέσα στους συλλογισμούς του συγγραφέα και να βλέπετε «από κοντά» τις εικόνες που περιγράφει. Δεν είναι απαραίτητο να υπογραμμίζετε κιόλας, αν και, εδώ που τα λέμε, δεν υπάρχει καλύτερο εργαλείο για το δέσιμο ενός αναγνώστη με ένα βιβλίο (και με τα βιβλία γενικώς) από το μολύβι του. Αν σας ενοχλούν τα μουτζουρωμένα βιβλία, αποφύγετέ το. Αν όχι, έχετε το μολύβι πάντα στο αυτί σας. Ή έναν τονιστή. Θα σας χρειαστούν.

Μην ξεχνάτε ότι τα βιβλία χαίρονται όταν τα υπογραμμίζεις. Και αυτός ο τρόπος «συστηματικής» ανάγνωσης είναι, ξαναλέμε, ο πιο βαθύς. Η ταχύτητα είναι καλή, αλλά και η (φαινομενική) νωθρότητα έχει τις δικές της χάρες.

[ΑΥΡΙΟ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ]