Του Παύλου Δ. Μαρινάκη*
Στα χρόνια της κρίσης παρατηρείται μια τάση αναπόλησης και εξιδανίκευσης του παρελθόντος. Έτσι, τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε έξαρση το φαινόμενο της προσπάθειας πρώην κυβερνόντων (και, κυρίως, των οπαδών τους) για εκ των υστέρων δικαίωση. Βλέπουμε εκδηλώσεις, άρθρα, συνεντεύξεις, μελέτες, αναλύσεις: όλα για το παρελθόν. Σε όλα έφταιγαν οι «άλλοι», συνήθως οι επόμενοι ή ενίοτε οι προηγούμενοι, αλλά ποτέ «εμείς». Φυσικά, αυτή η ανασκόπηση δεν ενέχει τον χαρακτήρα απολογισμού, αλλά αγιογραφίας, καθώς, ακόμα και σε περιπτώσεις που στενοί συνεργάτες πρώην πρωθυπουργών βρίσκονται σήμερα ενώπιον της Δικαιοσύνης ή ακόμα και μέσα στην φυλακή, αυτό αποσιωπάται τεχνηέντως, χωρίς το παραμικρό ίχνος αυτοκριτικής.
Βασική αιτία του εν λόγω φαινομένου είναι η έμφυτη ανάγκη κάποιων για πολιτικό ετεροπροσδιορισμό: Σε μια χώρα με πολιτικό προσωπικό σε μέσο όρο επιεικώς κατώτερο των περιστάσεων, ο αυτοπροσδιορισμός ως «–ικός» συνήθως αποκρύπτει την πολιτική ένδεια του αυτοπροσδιοριζομένου, δίνοντάς του μία υποτιθέμενη πολιτική ταυτότητα. Δημιουργείται έτσι ένας τρόπος δημόσιας παρουσίας σε μικρούς και μεγάλους της πολιτικής οι οποίοι αποκτούν "υπόσταση" ετεροπροσδιοριζόμεν οι μέσω όσων έλεγε ο εκάστοτε "ταγός", πριν από κάποια χρόνια. «Εχθρός» για όλους αυτούς δεν είναι τα τρέχοντα προβλήματα, τα υφιστάμενα λάθη, ή οι επικείμενες απειλές, αλλά αυτός που έριξε τον "ηγέτη" τους.
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται, δυστυχώς, οριζόντια στον κομματικό χάρτη. Εξίσου οριζόντια, όμως, αφήνει παγερά αδιάφορους τους πολίτες. Πόσο ενδιαφέρει η δικαίωση του Α ή του Β τον οικογενειάρχη που δεν έχει γάλα για το παιδί του; Καθόλου. Ο άνεργος πτυχιούχος, ο εργαζόμενος με 500 ευρώ μισθό και 2 πτυχία, ή ο οικονομικός μετανάστης θα χορτάσουν με αναλύσεις πρώην πολιτικών που όταν ήταν νυν δεν βρήκαν λύσεις; Μετά τη συνέντευξη ενός πρώην πρωθυπουργού, ο οποίος έκανε λόγο για το κοινωνικό φαινόμενο της διαφθοράς, θα μειωθούν οι φόροι; Μακάρι να γινόταν τόσο εύκολα, αλλά τότε δεν θα ήταν πρώην – ή, μάλλον, δεν θα είχαν φτάσει ούτε οι ίδιοι να γίνουν κάποτε νυν…
Είναι τρομερά παράδοξο το γεγονός ότι σε μια χώρα με τόσα οικονομικά, κοινωνικά και θεσμικά προβλήματα η βασική μας αγωνία είναι να αποτινάξουμε τις ευθύνες του εκλεκτού μας, αντί να ψάξουμε αυτόν που θα διορθώσει την κατάσταση σήμερα. Όταν μπορούσαν οι μετά Χριστόν προφήτες γιατί δεν χρησιμοποιούσαν τα μαγικά τους ραβδιά; Τι έκαναν όταν είχαν τη δύναμη; Που βρίσκονταν οι αγανακτισμένοι οπαδοί τους; Γιατί δεν μιλούσαν όταν είχε πραγματικό νόημα; Δεν έβλεπαν που οδηγούμαστε;
Όλες αυτές οι λογικές έφεραν τη χώρα στο σημείο να κυβερνάται από την χειρότερη μετεξέλιξή τους: Από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ που συμπυκνώνουν όλες τις προπεριγραφείσες και άλλες τόσες παθογένειες. Η ένδεια οράματος έκανε το ψέμα και το λαϊκισμό να κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά. Οι επαγγελματίες λαϊκιστές, που από μαθητές ή φοιτητές πορεύονταν με τη λογική του «μπάχαλου» ανέλαβαν τα ηνία μιας ολόκληρης χώρας.
Ίσως θα ήταν ωραίο αν μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω το χρόνο. Το ποτάμι, όμως, πίσω δεν κυλά. Ο κόσμος ζητά λύσεις στα προβλήματά του και τις θέλει τώρα. Θέλει ηγέτες που κοιτούν το αύριο και όχι οπαδούς προσκολλημένους στο χθες. Ανθρώπους που γνωρίζουν άριστα την ιστορία για να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη, αλλά δεν ζουν μόνο μέσα από αυτή. Ο πραγματικός ηγέτης, άλλωστε, δεν έχει ανάγκη από οργανωμένους στρατούς προπαγάνδας για να δικαιωθεί, αφού γνωρίζει πως όσα είπε και έπραξε, έστω και αρκετά μετά την φυγή του από την εξουσία, θα τον ακολουθούν και κάποια ημέρα θα τον δικαιώσει η ίδια η πραγματικότητα.
Έχουμε ανάγκη από κοστολογημένες προτάσεις, στοχευμένες πρακτικές, όραμα ανόδου και ειλικρίνεια ως προς τα μέσα και την διαδρομή που θα μας οδηγήσουν σε αυτό. Χρειαζόμαστε μεταπράτες αναμνήσεων που δεν θα βολευτούν λέγοντάς μας τι έγινε, αλλά από ανθρώπους που θα μας πουν τι κάνουμε τώρα. «Τα στερνά τιμούν τα πρώτα» έλεγαν οι παλιότεροι. Ας το έχουν υπόψη τους οι αδρανείς και οι επιλεκτικοί υπερασπιστές του παρελθόντος. Η αληθινή δικαίωση θα έρθει μόνο μέσα από λύσεις και όχι από πολιτικά μνημόσυνα και οπαδικές αναλύσεις.
* Ο κ. Παύλος Δ. Μαρινάκης είναι Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος ΟΝΝΕΔ.
