Αποτελεσματικότητα, ασφάλεια, αλλά και ταχύτατη εξασφάλιση της ανοσίας είναι τα τεκμήρια που με βάση και τις κλινικές μελέτες διαθέτουν οι πολίτες για να απαντήσουν στο ερώτημα «γιατί πρέπει να κάνουμε το εμβόλιο», τονίζει στο liberal.gr ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας Γιάννης Κυριόπουλος.
Η ετερόκλητη συμμαχία από αρνητές της πανδημίας, αντιεμβολιαστικό κίνημα, κάθε λογής συνομωσιολόγους και περιθωριακούς λαϊκιστές της δεξιάς και αριστεράς, μπορεί να συνιστούν κίνδυνο αποσυντονισμού της προσπάθειας, ωστόσο προκαλούν περισσότερο «θόρυβο» παρά ουσία και δεν μπορούν να έχουν το αποτέλεσμα που επιδιώκουν. Χαρακτηρίζει ως «χρυσή σελίδα» στην υγειονομική ιστορία της ανθρωπότητας τα επιτεύγματα της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, ενώ επισημαίνει με έμφαση, απαντώντας στις όποιες αμφιβολίες έχει μερίδα πολιτών για το εμβόλιο, ότι είναι το επιστημονικό επιτελείο των αρμόδιων οργανισμών που λειτουργούν στις οργανωμένες κοινωνίες μας, εκείνο που θα διασφαλίσει την ασφάλεια των εμβολίων. «Το νέφος της ανορθολογικότητας πρόκειται να διαλυθεί, σταδιακά αλλά σταθερά, με την έναρξη της εφαρμογής του εθνικού εμβολιαστικού προγράμματος για την αντιμετώπιση της Covid-19», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στην Άννα Παπαδομαρκάκη
- Η επιστημονική έρευνα μας φέρνει πολύ κοντά στην ανάπτυξη εμβολίου που πρόκειται δώσει τέλος στην πανδημία. Εντούτοις, μια τελευταία δημοσκόπηση δείχνει ότι μόνο το 52% των πολιτών, είναι διατεθειμένοι να το κάνουν. Τι απαντάτε στους αρνητές;
Τα επιτεύγματα της παγκόσμιας κοινότητας στη έρευνα για την παρασκευή του εμβολίου της Covid-19, δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο. Πρόκειται για μια «χρυσή σελίδα» στην υγειονομική ιστορία της ανθρωπότητας. Στην οποία βεβαίως συνέδραμαν δεκάδες χιλιάδες ερευνητές πρώτης γραμμής και εκατοντάδες χιλιάδες στελέχη από τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τις επιχειρήσεις της ερευνητικής φαρμακευτικής βιομηχανίας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία των σχετικών κλινικών μελετών, οι ενδείξεις για την χρήση των εμβολίων ως προς την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα είναι άκρως ενθαρρυντικές.
Υπό το πρίσμα αυτό, ο συνδυασμός των κλασικών μέτρων της δημόσιας υγείας που χρησιμοποιήθηκαν στην πρόσφατη περίοδο και η προσπάθεια επίτευξης ανοσίας στην κοινότητα, συνιστούν την πλέον λυσιτελή προσέγγιση, υπό τις παρούσες συνθήκες.
Οι επιφυλάξεις για τον εμβολιασμό που διατυπώνονται, αφενός στις έρευνες κοινής γνώμης και αφετέρου στις αρνητικές στάσεις των πολιτών εξαιτίας της αβεβαιότητας, της σύγχυσης και του ρήγματος εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δημόσιες αρχές και το κοινό, συνιστούν ένα πραγματικό πρόβλημα για την πολιτική υγείας στη χώρα μας.
Οι αρνητές της πανδημίας, το αντιεμβολιαστικό κίνημα και τα αλλά συναφή στοιχεία, που συγκροτούν το ανορθολογικό και αντικοινωνικό αυτό μέτωπο, προκαλούν «θόρυβο», αλλά δεν μπορεί να έχουν τα αποτελέσματα που επιδιώκουν.
Το νέφος της ανορθολογικότητας πρόκειται να διαλυθεί, σταδιακά αλλά σταθερά, με την έναρξη της εφαρμογής του εθνικού εμβολιαστικού προγράμματος για την αντιμετώπιση της Covid-19.
- Ο απλός πολίτης που δεν έχει τις γνώσεις να αξιολογήσει τα δεδομένα, γιατί πρέπει να εμπιστευθεί τα συγκεκριμένα εμβόλια;
Είναι βέβαιο, ότι οι πολίτες δεν είναι σε θέσει να εκτιμήσουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, όπως επίσης και των φαρμάκων και των άλλων προληπτικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Για το λόγο αυτό, οι ανθρώπινες κοινότητες στην οργανωμένη και σύγχρονη έκφρασή τους, έχουν εκχωρήσει αυτή την διαδικασία αξιολόγησης σε ειδικά σώματα επιστημονικής γνώσης και τεκμηρίωσης. Τα οποία αποφαίνονται με βάση τις αρχές του κριτικού και επιστημονικού λογικού θετικισμού.
Εξάλλου, η ιστορία των τελευταίων αιώνων, έδειξε ότι η συμβολή των προγραμμάτων εμβολιασμού στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και την βελτίωση του επιπέδου υγείας υπήρξε σημαντική και καθοριστική.
Η πορεία της ανθρωπότητας και των μειζόνων γεωπολιτικών μετασχηματισμών είναι «προϊόν» των πανδημικών κυμάτων, ενώ η πρόοδος που έχει επιτευχθεί τους δύο τελευταίους αιώνες οφείλεται, σε κύριο βαθμό, στα μέτρα δημόσιας υγείας και την ανοσοποίηση του πληθυσμού.
Η παρούσα συγκυρία, θέτει σε συνολική επανεξέταση το ζήτημα αυτό και η απάντηση της παγκόσμιας κοινότητας μπορεί να είναι άμεση και καταλυτική, όπως δείχνουν τα διαθέσιμα δεδομένα.
Στο πλαίσιο αυτό, το ρήγμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στη κρατούσα τάξη πραγμάτων και τους πολίτες, που συνιστά το πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη θεωριών συνομωσίας πρέπει να ελαχιστοποιηθεί.
Όμως η υποστήριξη του ορθολογισμού, η τεκμηριωμένη ενημέρωση και η αξιολόγηση με βάση τα ιατρικά τεκμήρια και τις έγκυρες διαβεβαιώσεις των αρχών, αποτελούν την βάση για τις πολιτικές δημόσιας υγείας στην παρούσα συγκυρία.
Με την έννοια αυτή, οι πολίτες διαθέτουν τα τεκμήρια και τους λόγους να συνταχθούν στη διαδικασία αυτή, χωρίς επιφυλάξεις για την εγκυρότητα της επιστημονικής γνώσης και την έγκυρη λειτουργία του κράτους πρόληψης.
- Η κυβέρνηση, προχωρά σε τέτοιο σχεδιασμό, ώστε να υπάρξει πρόσβαση για τον εμβολιασμό σε ολόκληρο τον πληθυσμό εντός του 2021. Τι επιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει το αντιεμβολιαστικό κίνημα;
Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη του εθνικού εμβολιαστικού προγράμματος για την αντιμετώπιση της Covid-19, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού πλαισίου συνεργασίας αποτελεί μια «θετική» στιγμή στην πολιτική υγείας της χώρας.
Όμως η αμφισβήτηση του εθνικού εμβολιαστικού προγράμματος από τμήματα του πληθυσμού, μειοψηφικού χαρακτήρα και οιονεί κοινωνικής και πολιτισμικής περιθωριοποίησης, επιχειρεί την προβολή εμπόδιων και φραγμών στην προσπάθεια επίτευξης της ανοσίας στην κοινότητα.
Αλλά αποτελεί μείζον επίτευγμα το γεγονός ότι η παγκόσμια κοινότητα έχει στη διάθεσή της έναν σημαντικό αριθμό εμβολίων διαφορετικής τεχνολογικής βάσης, υψηλής ασφάλειας, καθώς και υψηλής αποτελεσματικότητας.
Στο πλαίσιο αυτό, η εισαγωγή του εμβολίου και η χρήση του στο άμεσο προσεχές διάστημα, με την ιεράρχηση και την θέση σε προτεραιότητα των ευπαθών τμημάτων του πληθυσμού με κριτήριο την ηλικία, την βαρύτητα της νόσου και την θέση στο σύστημα υγείας, τον κρατικό μηχανισμό και την παραγωγική διαδικασία.
Ο στρατηγικός στόχος είναι η επίτευξη ανοσίας στην κοινότητα, σε πρόσφορο χρονικό διάστημα ώστε να υπάρξουν οι προϋποθέσεις επαναφοράς στην κοινωνική και οικονομική κανονικότητα. Μέχρι την έναρξη της θερινής περιόδου και κυρίως την επαναφορά στην αναπτυξιακή διαδικασία ως προϋπόθεσης της οικονομικής ανασυγκρότησης, από τα πλήγματα της πανδημικής κρίσης στην υγεία και την οικονομία. Με την έννοια αυτή, η δυσχερής μεταβατική περίοδος της πρώτης περιόδου του προσεχούς έτους απαιτεί τη συνδυαστική λήψη μέτρων δημόσιας υγείας και εμβολιασμού, αλλά αποτελεί επίσης μια ασφαλή διέξοδο από την περιπέτεια της πανδημίας μέσα στο άμεσο προσεχές διάστημα, πράγμα που σημαίνει την ολική επαναφορά σε συνθήκες παραγωγικού κοινωνικού και οικονομικού βίου.
- Τι πρέπει να γίνει ώστε να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο και τι πρέπει να κάνουν οι δημόσιες αρχές και το κοινό για αυτό;
Είναι προφανές, ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα αναδύονται ενστάσεις και επιφυλάξεις μειοψηφικού βεβαίως χαρακτήρα, που συνήθως προέρχονται από ομάδες του πληθυσμού, με την παρακίνηση αρνητών της πανδημίας, υποστηρικτών της συνωμοσιακής υπόθεσης της Covid-19, του αντιεμβολιαστικού κινήματος και περιθωριακών λαϊκιστών της δεξιάς και της αριστεράς.
Παρά το γεγονός ότι η ετερόκλητη αυτή συμμαχία δεν είναι απειλητική για την επιτυχία του εγχειρήματος εμβολιαστικής κάλυψης, εντούτοις μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα αποσυντονισμού του προγράμματος ή/και ακόμη αισθήματα πολιτικής και κοινωνικής απαξίας του εγχειρήματος. Ως εκ τούτου, η διατύπωση ενός τεκμηριωμένου αντιλόγου αφηγήματος που βασίζεται στην τεκμηριωμένη δημόσια υγεία.
Συνεπώς, η αντιπαράθεση ανάμεσα στον επιστημονικό ορθολογισμό και τα ιρρασιοναλιστικά φληναφήματα διαφόρων ομάδων που κινούνται ασύμβατα με την κοινή λογική και την προοδευτική ανθρωπότητα - με ετερογενή κίνητρα - οφείλει να είναι συνεχής, ειδικότερα στα θέματα αυτά που αναφέρονται στη ζωή, την υγεία και την κοινωνική ευημερία.
* Ο Γιάννης Κυριόπουλος είναι καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημοσίας Υγείας.
