Του Γιάννη Παλιούρη
Οι δύο ισχυρότεροι ηγέτες του κόσμου στάθηκαν μπροστά του και ο Τιλ Ρόιτερ γεμάτος καμάρι τους εξήγησε τα επιτεύγματα της εταιρείας του και το όραμά της για την επόμενη βιομηχανική επανάσταση, βασισμένη στη χρήση ρομπότ. Ακολούθησε μια σύντομη επίδειξη από τον προηγμένο ρομποτικό βραχίονα, με τους υψηλούς προσκεκλημένους να δηλώνουν εντυπωσιασμένοι.
Αυτά συνέβησαν στις 25 Απριλίου 2016, όταν ο Μπάρακ Ομπάμα και η Ανγκελα Μέρκελ επισκέφθηκαν το περίπτερο της Kuka στην Hannover Messe, τη μεγαλύτερη έκθεση βιομηχανικής τεχνολογίας και αυτοματισμού στον κόσμο. Περίπου έναν χρόνο αργότερα, ο τότε υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, σχεδόν εκλιπαρούσε Ευρωπαίους και Γερμανούς επενδυτές να αγοράσουν την Kuka, το διαμάντι της γερμανικής ρομποτικής βιομηχανίας. Οχι, η εταιρεία δεν έπεσε στα βράχια μέσα σε μόλις 12 μήνες. Για την ακρίβεια, οι δουλειές πήγαιναν περίφημα. Σε τέτοιο βαθμό, που η Kuka τράβηξε την προσοχή των «άπληστων» Κινέζων της Midea, που με μια προσφορά 4,6 δισ. ευρώ την εξαγόρασαν, παρά τις προσπάθειες του Ζ. Γκάμπριελ να παραμείνει σε ευρωπαϊκά χέρια.
Το σοκ από την εξαγορά της Kuka ήταν τεράστιο στους γερμανικούς επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους. Μια κινεζική εταιρεία κατασκευής πλυντηρίων, ψυγείων και γενικά οικιακών συσκευών μπόρεσε να εξαγοράσει μια εταιρεία τεχνολογίας αιχμής και μάλιστα χωρίς να υπάρξει αντιπρόταση!
Απ' ό,τι φαίνεται, όμως, η Γερμανία θα φροντίσει να μην επαναληφθεί παρόμοιο… περιστατικό. Σύμφωνα με το Reuters, το Βερολίνο σχεδιάζει να συστήσει έως τα τέλη του 2019 ένα κρατικό ταμείο το οποίο θα προστατεύει σημαντικές εταιρείες απέναντι σε εξαγορές από την Κίνα. Στόχος, η διατήρηση της γερμανικής βιομηχανικής πρωτοπορίας μπροστά στην κινεζική απειλή, που έχει αρκετό ρευστό ώστε να εξαγοράζει κρίσιμη τεχνογνωσία, αντί να τη χτίζει από την αρχή.
Στροφή 180 μοιρών
Ενδεικτικές της μεταβολής που έχει προκαλέσει στο Βερολίνο η κινεζική «επιθετικότητα» είναι οι δηλώσεις Γερμανού αξιωματούχου στο Reuters. «Στο παρελθόν, η Γερμανία ήταν πολύ απρόθυμη να καθορίσει τα εθνικά της συμφέροντα. Αυτό τώρα αλλάζει. Δεν μπορούμε πλέον να αφήνουμε να πάντα να καθορίζονται από το ελεύθερο παιχνίδι των δυνάμεων της αγοράς και αυτό σημαίνει μεγαλύτερη προστασία από το κράτος».
Η Γερμανία δεν είναι η μόνη χώρα που ανησυχεί από την κρατικά ελεγχόμενη έφοδο της Κίνας σε εταιρείες πρώτης γραμμής. Πριν από περίπου δύο χρόνια, η Γαλλία ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την προώθηση ενός νέου μηχανισμού ελέγχου για τις άμεσες ξένες επενδύσεις, ώστε να προστατευτούν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα.
Τον κώδωνα του κινδύνου είχε κρούσει και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και μάλιστα από κινεζικό έδαφος: «Η Ευρώπη πρέπει να είναι πιο ενωμένη στην προστασία στοιχείων στρατηγικής σημασίας από ξένες εξαγορές αν θέλει τον σεβασμό του Πεκίνου», είχε τονίσει χαρακτηριστικά ο Γάλλος πρόεδρος κατά την επίσκεψή του στην Κίνα τον Ιανουάριο του 2018.
Πράγματι, η Ευρώπη έχει έναν πολύ καλό λόγο για να φοβάται την επέλαση των κινεζικών κεφαλαίων. Για την ακρίβεια… δέκα λόγους.
Made in China 2025
Αν η εξαγορά της Kuka από τη Midea υπήρξε η θρυαλλίδα της ευρωπαϊκής αφύπνισης απέναντι στις πραγματικές προθέσεις της Κίνας, ο μεγάλος φόβος της «Γηραιάς ηπείρου» ακούει στο όνομα «Made in China 2025». Αυτό είναι το μεγαλεπήβολο πρόγραμμα που έχει εκπονήσει το Πεκίνο, με στόχο να καταστεί κυρίαρχη δύναμη σε 10 στρατηγικές βιομηχανίες μέχρι το 2025.
Καταρτισμένο ήδη από 2015, το πρόγραμμα «Μade in China 2025» προωθεί την κινεζική ηγεμονία στους εξής τομείς: πληροφορική, ρομποτική, αεροδιαστημική τεχνολογία, πλοία υψηλής τεχνολογίας, σιδηροδρομικές μεταφορές, εξοικονόμηση ενέργειας και νέα «πράσινα» οχήματα, εξοπλισμός βιομηχανικής παραγωγής, νέα υλικά, φάρμακα - ιατροτεχνολογικά προϊόντα και γεωργικά μηχανήματα. Ουσιαστικά μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος η Κίνα επιθυμεί να δημιουργήσει το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα στηριχθεί η παγκόσμια οικονομία των επόμενων δεκαετιών και θα καθοριστούν οι ισορροπίες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων του 21ου αιώνα.
Παρά τις σημαντικές προόδους που έχει κάνει η Κίνα στους παραπάνω τομείς τα τελευταία χρόνια, δεν παύει σε κάποιους από αυτούς να υπολείπεται σημαντικά της Ευρώπης και άλλων χωρών. Για παράδειγμα, στα βιομηχανικά ρομπότ, στις 21 κορυφαίες εταιρείες παγκοσμίως συναντάμε μόλις μία κινεζική, τη Siasun, με κύκλο εργασιών το 2017 μόλις 38,2 εκατομμύρια δολάρια. Αντίστοιχα, η Νο1 της σχετικής λίστας, η ιαπωνική Mitsubishi είχε τζίρο 11,97 δισ. δολάρια και η Kuka, στο Νο7 της ίδιας λίστας, 1,4 δισ. δολάρια. Δεν είναι πιο εύκολο, λοιπόν, αντί να φτιάξεις έναν πρωταθλητή, να εξαγοράσεις κάποιον ήδη φτασμένο;
Εταίροι ή ανταγωνιστές;
Χωρίς αμφιβολία, η Γερμανία αλλά και η Ευρώπη στο σύνολό της θα χρειαστούν σημαντικά κεφάλαια από το εξωτερικό τα επόμενα χρόνια και είναι προφανές ότι η Κίνα θα παραμείνει ελκυστική πηγή για πολλά μέλη της Ε.Ε. Στοιχεία που επεξεργάστηκε το Bloomberg δείχνουν ότι το διάστημα 2008-2018 κινεζικές κρατικές και ιδιωτικές εταιρείες εξαγόρασαν πλήρως 360 ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παντός είδους, ενώ απέκτησαν σημαντικά ποσοστά σε ακόμα 318. Το συνολικό ποσό των κινεζικών κεφαλαίων που επενδύθηκαν σε αυτές τις εξαγορές άγγιξε τα 255 δισεκατομμύρια δολάρια!
«Δεν είμαστε μόνο εταίροι, αλλά και ανταγωνιστές», δήλωσε στους δημοσιογράφους η Άνγκελα Μέρκελ μετά τη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, στα τέλη Μαρτίου θέτοντας ξεκάθαρα το νέο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν στο μέλλον οι σχέσεις Ε.Ε. - Κίνας. Δεν πρόκειται για ένα συγκρουσιακό πλαίσιο, ωστόσο το πάρτι εξαγορών των προηγούμενων ετών θα πρέπει να θεωρείται οριστικά παρελθόν. Άλλωστε η νέα οικονομία που αναδύεται από την επικράτηση σε κρίσιμους τεχνολογικούς τομείς απαιτεί περισσότερο πραγματισμό από την πλευρά της Ευρώπης.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» στις 23.4.2019.
