Δεν ξέρω αν ο χαρακτηρισμός του Γιούνκερ ως απόστρατου είναι ακριβής για έναν πρώην κορυφαίο αξιωματούχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εξακολουθεί να παραμένει μάχιμος υπερασπιστής της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ξέρω όμως ότι οι αλήθειες που λέει είναι αποκαλυπτικές του βάθους των προβλημάτων που εμποδίζουν την ολοκλήρωση του χωρίς ιστορικό προηγούμενο ευρωπαϊκού εγχειρήματος εβδομήντα χρόνια μετά την έναρξή του.
Ξεκίνησε μέσα από τα ερείπια του Δευτέρου Παγκοσμίου με την κοινή απόφαση των μεγάλων κρατών της Γηραιάς Ηπείρου να μην ξανακάνουν ποτέ πια πόλεμο. Συνεχίζει, όμως, να βρίσκεται ακόμα αντιμέτωπο με τους εθνικισμούς που δρομολογήθηκε για να ξορκίσει. Μπορεί να μην είναι πλέον σε εμπόλεμη κατάσταση. Είναι, όμως, στα πρόθυρα μιας νέας έκρηξης. Πυροδοτούμενης μάλιστα από τα συμφέροντα δυνάμεων των οποίων οι θεωρίες της περί του "ζωτικού χώρου" τους έχουν προκαλέσει ήδη δυο παγκόσμιους πολέμους!
Στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» και τη Μαρία Βασιλείου, στην όποια η στήλη είχε και πάλι αναφερθεί προχθές, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θυμίζει αυτά που Μέρκελ και Σόιμπλε ίσως να θέλουν σήμερα να ξεχαστούν. Ότι, δηλαδή, ήταν οι δυο τους που υπήρξαν οι μεγάλοι αντίπαλοί του στην προσπάθειά του να τους πείσει πόσο λάθος ήταν η εμπλοκή του Δ.Ν.Τ στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και πόσο καταστροφική θα ήταν για όλους η λύση της, προσωρινής έστω, εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Από τις αποκαλύψεις Γιούνκερ μάλιστα η πιο ενδιαφέρουσα είναι αυτή που αναφέρεται στο γεγονός ότι η εμφανιζόμενη σήμερα ως "μητέρα της ευρωπαϊκής ενοποίησης" Άνγκελα Μέρκελ ήταν περισσότερο από τον Σόιμπλε υπέρμαχος της εμπλοκής του Δ.Ν.Τ στην διαχείριση της "ελληνικής κρίσης". Ξέρουμε, εξάλλου, και από τις επίσημες πια μαρτυρίες ότι ήταν ο Φρανσουά Ολλάντ αυτός που τελικά απέτρεψε το 2015 την αποβολή της Ελλάδας από το ευρώ.
Το θέμα, βέβαια, δεν είναι ποιος μέσα στην παραζάλη της κρίσης της ευρωζώνης υποστήριξε ποια από τις ανύπαρκτες άλλωστε τότε λύσεις. Το θέμα είναι γιατί το έκανε. Και η απάντηση που δίνει ο Γιούνκερ είναι ευγενική μεν, αλλά πολύ σαφής: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν ο μόνος από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς που λάμβανε υπόψη το γενικό ευρωπαϊκό συμφέρον. Άρα οι γερμανικές θέσεις δεν αντανακλούσαν παρά μόνον τα πολύ στενά γερμανικά εθνικά συμφέροντα. Κι αν εν συνεχεία διαφοροποιήθηκαν είτε γιατί οι Γάλλοι αντέδρασαν είτε γιατί οι Αμερικανοί παρενέβησαν παρασκηνιακά και πάλι για τα συμφέροντά τους ανησύχησαν οι Γερμανοί, όχι για το ποια θα μπορούσε να ήταν η τύχη της Ευρώπης αν είχαν επιβάλει τις θέσεις τους.
Στις 25 με 26 του μηνός, ημέρα εορτασμού των διακοσίων ετών της Εθνικής Παλιγγενεσίας, συνέρχεται η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στην ατζέντα της περιλαμβάνεται και το θέμα της κατάστασης στην Αν. Μεσόγειο. Άρα και των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας αφού εκεί εμπίπτει τόσο το ζήτημα της επιβολής ή μη κυρώσεων στην γείτονα όσο και το γενικότερο και κρισιμότερο ζήτημα της αντιμετώπισης της συμπεριφοράς της ενόψει της άτυπης πενταμερούς συνδιάσκεψης για το κυπριακό, των εξελίξεων στην Λιβύη και της συνέχειας που θα έχουν ή όχι οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές επαφές για το Αιγαίο.
Εξ ου προφανώς και η απόφαση του Ερντογάν να δώσει χθες το μεσημέρι πανηγυρική παράσταση με θέμα «Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» . Το κάνει προφανώς για να ισχυριστεί ότι κάνει βήματα προς ένα νέο πιο φιλελεύθερο σύνταγμα στην Τουρκία την ίδια ώρα που ο εθνικιστής κυβερνητικός συνεταίρος του Μπατζελί ζητά την διάλυση του κουρδικού κόμματος.
Καθόλου τυχαία μεταξύ των προσκεκλημένων του, εκτός από τα μέλη της κυβέρνησης, τον πρόεδρο της Βουλής και τους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ήταν εκπρόσωποι των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων (ανάμεσά τους και ο πατριάρχης Βαρθολομαίος), δεκάδες πρέσβεις ξένων χωρών, εκπρόσωποι του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Όλοι, με άλλα λόγια, όσοι θα μπορούσαν στη συνέχεια να καταστούν διακινητές των μηνυμάτων του Ερντογάν περί εκδημοκρατισμού της Τουρκίας σε μια περίοδο που η Διοίκηση Μπάιντεν καθιστά σαφές ότι ο σεβασμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των πολιτικών ελευθεριών συνιστούν όρο sine qua non για την εξομάλυνση των σχέσεων της Άγκυρας με την Δύση.
Δυστυχώς, όμως, από τη Σύνοδο Κορυφής της 25ης και 26ης Μαρτίου ο Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ θα λείπει. Η στερνή του γνώση θα μπορούσε να φανεί πολύτιμη για τις αποφάσεις που θα λάβουν οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να τους εξηγήσει τι εννοούσε λέγοντας στην ως άνω συνέντευξη ότι: "Νόμιζα ότι (ο Ερντογάν) έκανε τα πάντα για να γεφυρώσει τις διαφορές με την ΕΕ. Ξαφνικά άλλαξε, έγινε πιο τουρκόφωνος, εκφραστής του ισλαμισμού".
Το πιθανότερο, βέβαια, θα ήταν ότι και πάλι θα δυσκολευόταν να ακουστεί από ώτα μη ακουόντων. Όχι για λόγους παθολογικούς. Αλλά για λόγους εθνικούς. Πώς, για παράδειγμα, να ακούσει η Καγκελάριος τον Γιούνκερ να λέει ότι "δεν έχω πεισθεί ότι ο Ερντογάν θέλει να περιορίσει τις αποκλίσεις μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας", όταν η ίδια επιμένει ότι αντιθέτως πρέπει να στηριχθεί για να μη γίνει ακόμα επιθετικότερος προς την Δύση. Επιχείρημα αντιστρόφως ανάλογο με το επιχείρημα του Βερολίνου ότι η Ελλάδα έπρεπε να "τιμωρηθεί" για να μάθει να μην παραβιάζει τους κανόνες πειθαρχίας της γερμανικής δημοσιονομικής πειθαρχίας. Δέκα χρόνια μετά την "ελληνική κρίση" του 2010 την παραβιάζουν όλοι ομαδικά μπας και σωθεί η Ευρώπη από την διπλή υγειονομική και οικονομική κρίση είναι να σωθεί από την εμμονή στα εκάστοτε καλά και συμφέροντα της Γερμανίας.
Με έναν Γιουνκέρ στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ίσως το Βερολίνο να άκουγε τουλάχιστον η συμβουλή που δίνει στην ίδια συνέντευξη φέρνοντας παράδειγμα τον εαυτό του: "Οι Έλληνες είναι γνώστες της περιοχής. Όταν είχα στο γραφείο μου ανθρώπους από την Συρία, τη Λιβύη…μιλούσα πρώτα με Έλληνες. Στη διπλωματία οι Έλληνες είναι μετριόφρονες, δυστυχώς, παρότι γνωρίζουν τόσα πολλά για την πολύπλοκη αυτή περιοχή, που δεν μπορούν να φανταστούν άλλοι Ευρωπαίοι".
Και είναι αλήθεια ότι δεν είναι εύκολο να φανταστούν ποιες μπορεί να είναι οι διαφορές ανάμεσα σε κράτη που προέκυψαν μέσα από πολέμους για την ανεξαρτησία τους και κράτη που αναπτύχθηκαν σε βάρος της ανεξαρτησίας άλλων.
Ίσως γιαυτό και ο Κυριάκος Μητσοτάκης επωφελούμενος της σύμπτωσης της ημερομηνίας σύγκλισης της Συνόδου του Ερωπαϊκού Συμβουλίου με τον εορτασμό των 200 ετών από την επανάσταση του '21 θα ήταν χρήσιμο αν μπορούσε να πάει προετοιμασμένος για ένα ειδικό σεμινάριο επί του θέματος αυτής της διαφοράς.
