Ο σκωτσέζος ευρωβουλευτής Alyn Smith μιλάει στο Liberal και στον Ανδρέα Ζαμπούκα για την ενεργοποίηση του άρθρου 50 από την Τερέζα Μέι, την πρόθεση της Σκωτίας να ανακοινώσει δημοψήφισμα για την παραμονή της στην ΕΕ και τις προοπτικές σύγκρουσης με τη κυβέρνηση του Λονδίνου.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα
-Κύριε Smith, χθες το μεσημέρι, η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Theresa May,απέστειλε την περίφημη επιστολή, ενεργοποιώντας το άρθρο 50 για αποχώρηση από την ΕΕ. Και η δική σας πρωθυπουργός, Nicola Sturgeon, έχει ήδη από καιρό, ανακοινώσει την πρόθεση της Σκωτίας για δημοψήφισμα ανεξαρτησίας. Εάν το Κοινοβούλιο της Σκωτίας αποφασίσει να ζητήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο την αναφορά στο άρθρο 30 για την Σκωτία (σύμφωνα με την Scotland Act του 1998 υπάρχουν δεσμεύσεις για την δικαιοδοσία δημοψηφίσματος), έτσι ώστε το αποτέλεσμα να θεωρηθεί νομικά δεσμευτικό, ποια νομίζετε ότι θα είναι η πιθανή απάντηση της βρετανικής κυβέρνησης;
Πριν από καιρό νόμιζα ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να διασωθεί από την αυτοχειρία. Τώρα πια βλέπω ότι είναι ένα πλοίο που επιταχύνει προς τα βράχια χωρίς να αλλάξει πορεία. Το Brexit δεν είναι κάποια ακαδημαϊκή άσκηση αλλά η πολιτική διαδικασία που θα επηρεάσει άμεσα τη ζωή εκατομμύρια ανθρώπων, καθώς η οικονομική τους πραγματικότητα θα υποφέρει και τα δικαιώματά τους θα χάνονται. Τα μηνύματα που παίρνω σε καθημερινή βάση, είναι αποκαρδιωτικά: οι άνθρωποι που έχουν οργανώσει τη ζωή τους στη Σκωτία ή αλλού στην ΕΕ, είναι πια τρομοκρατημένοι ότι ένα χτύπημα στην πόρτα θα μπορούσε να τους αφαιρέσει τα κεκτημένα τους. Οι δουλειές τους, οι επιχειρήσεις τους και οι αποδοχές τους κινδυνεύουν να χαθούν από ένα ηλίθιο καπρίτσιο κάποιων ανεύθυνων πολιτικών. Κανείς δεν ξέρει για το αν θα εξακολουθήσουν να έχουν πρόσβαση στις αγορές και κάτω από ποιες συνθήκες. Ακαδημαϊκοί από την υπόλοιπη ΕΕ κάνουν σχέδια να εγκαταλείψουν το Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή δεν αισθάνονται ευπρόσδεκτοι πια εκεί. Εταιρείες και φιλανθρωπικά ιδρύματα κοιτάζουν τους ισολογισμούς τους και δεν μπορούν να δουν τι μπορεί να αντικαταστήσει την υποστήριξη της ΕΕ για τα έργα τους. Οι αγρότες αδυνατούν να καταλάβουν ποιος φορέας θα τους στηρίζει από δω και πέρα και ποιος θα αγοράζει τα προϊόντα τους.
Η στάση της κυρίας May σχετικά με το επικείμενο δημοψήφισμα της Σκωτίας έχει ήδη διατυπωθεί. Θα επιδιώξει να ολοκληρώσει τις διεργασίες του Brexit και στη συνέχεια, όπως λέει, θα μπορούμε να συζητήσουμε για δημοψήφισμα. Αυτό βεβαίως δεν αποτελεί καμία αποτροπή για εμάς να σκεφτόμαστε διαφορετικά, εκπονώντας το δικό μας σχέδιο για το μέλλον της χώρας μας.
Υπάρχουν ορισμένα θέματα, όπως είναι το Σύνταγμα, η Άμυνα, η μετανάστευση και η ιθαγένεια, για τα οποία το Κοινοβούλιο του ΗΒ παραμένει κυρίαρχο και ως εκ τούτου το δικό μας Κοινοβούλιο δεν μπορεί να νομοθετήσει επ ''αυτών. Στις 15 Οκτωβρίου 2012 όμως, το Ηνωμένο Βασίλειο και η κυβέρνηση της Σκωτίας υπέγραψαν συμφωνία σχετικά με το πρώτο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Υπάρχει ήδη «δεδικασμένο» το οποίο θα πρέπει να ισχύσει και τώρα.
Η κ. Sturgeon είπε ότι το δημοψήφισμα θα μπορούσε να διεξαχθεί μεταξύ του Φθινοπώρου του 2018 και της Άνοιξης του 2019. Γιατί τόσο αργά, γιατί όχι τώρα;
Εδώ και πολύ καιρό, προσπαθήσαμε να προχωρήσουμε σε έναν συμβιβασμό με το ΗΒ, για να προστατεύσουμε τα συμφέροντα της Σκωτίας. Δυστυχώς, δεν στάθηκε δυνατόν ούτε να τα διασφαλίσουμε αλλά ούτε και να κατανοήσουμε ποιο είναι το σχέδιο της Μεγάλης Βρετανίας για το μέλλον.
Για να είμαι σαφής, ακόμη και τώρα η πόρτα είναι ανοιχτή για περαιτέρω συζητήσεις αν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αλλάξει γνώμη και αποφασίσει ότι είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί. Αλλά η γλώσσα της Downing Street είναι έντονη και αδιάλλακτη. Για να απαντήσω στο ερώτημά σας, από δω και πέρα η κυβέρνηση της Σκωτίας θα σταθμίσει όλους τους παράγοντες και είναι πολύ πιθανόν να σκληρύνει τη στάση της, παίρνοντας γρήγορες αποφάσεις.
- Κανείς δεν μπορεί να μην μπει στον πειρασμό να παρατηρήσει την προσεγμένη διατύπωση της δήλωσης της Nicola Sturgeon: «Θα πρέπει το Κοινοβούλιο της Σκωτίας να έχει (δεν το έχει) το προνόμιο για τον προσδιορισμό και το χρονοδιάγραμμα, για το ερώτημα του δημοψηφίσματος». Ή κάπως διαφορετικά «Το δημοψήφισμα της Σκωτίας πρέπει να γίνει (όχι θα γίνει) στη Σκωτία». Γιατί φαίνεται η πρωθυπουργός να διστάζει να αποφασίσει με βεβαιότητα το δημοψήφισμα;
Δεν πρόκειται περί δισταγμού. Πρόκειται για μία σοβαρή στάση που θα υπαγορεύσει όλες τις επόμενες κινήσεις. Η κυβέρνηση της Σκωτίας δεν αποφασίζει τυχοδιωκτικά και λαϊκιστικά, όπως έκανε αυτή του ΗΒ προκαλώντας το Brexit. Χρειάζεται σχέδιο για μία τόσο σοβαρή απόφαση. Δεν θέλουμε να μοιάσουμε στο κόμμα των Συντηρητικών του Λονδίνου που έχει χάσει το λόγο του. Τώρα διευθύνεται από μια κλίκα «νεόκοπων» οπαδών του Brexit που συμπεριφέρονται σαν πανικόβλητοι υπερασπιστές ενός μεγάλου λάθους. Υπάρχουν αξιοπρεπείς άνθρωποι στο κόμμα των Συντηρητικών και νιώθουν κατάπληκτοι από το τι συμβαίνει. Έχουμε όμως, να κάνουμε με ανθρώπους που έχουν τινάξει τη συνταγματική τάξη της Βρετανίας στον αέρα, υπονομεύοντας τις συμφωνίες με τα έθνη του ΗΒ. Τα βήματα των αποφάσεων για τη Σκωτία από δω και πέρα, πρέπει να είναι αποφασιστικά αλλά κυρίως προσεκτικά και σωστά προετοιμασμένα.
- Θεωρείτε ότι οι αποκεντρωμένες διοικήσεις της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας μοιράζονται την ίδια άποψη για το Brexit και, εάν ναι, θα μπορούσαν να ασκήσουν συντονισμένη πίεση στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου;
Μα νομίζω ό τι ισχύει για την Σκωτία περίπου ισχύει και για την Β. Ιρλανδία. Δυστυχώς όμως, εν όψει δύσκολων αποφάσεων, υπάρχει πολιτική κρίση που θα πρέπει γρήγορα να τελειώσει. Το 56% των Ιρλανδών ψήφισε εναντίον του Brexit και η ψήφος για την έξοδο του ΗΒ από την Ε.Ε. ανανέωσε το αίτημα μερίδας των ρεπουμπλικανών για δημοψήφισμα με θέμα την απόσχιση και την ένωση με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Όπως ορίζει η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, η εξουσία στη Βόρεια Ιρλανδία ασκείται από το αποκεντρωμένο κοινοβούλιο του Στόρμοντ και με διαμοιρασμό της εκτελεστικής εξουσίας μεταξύ των κομμάτων των δύο αντίπαλων στρατοπέδων, των ενωτικών (κατά κανόνα προτεστάντες που επιθυμούν την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο) και των ρεπουμπλικανών-εθνικιστών (καθολικοί που θέλουν αποχώρηση από το στέμμα και ένωση με την Ιρλανδία).
- Εάν οι Σκωτσέζοι ήταν να επιλέξουν μεταξύ πλήρους ανεξαρτησίας και ενός ήπιου Brexit, τι προβλέπετε ότι θα επιλέξουν;
Δεν ξέρω τελικά που θα καταλήξουμε αλλά αν ήταν στο χέρι μου θα προέκρινα την πλήρη απόσχιση και την εκ νέου ένταξη στην παραμονή στην ΕΕ. Δεν νομίζω ότι έχουμε κανένα λόγο να κάνουμε περισσότερη υπομονή με του Συντηρητικούς του Λονδίνου οι οποίοι αισθάνονται μόνο την ανάγκη της επιβεβαίωσης ενός τραγικού λάθους. Πέρασε πολύς καιρός και μας έδωσε την ευκαιρία να το καταλάβουμε. Η κυβέρνηση της Σκωτίας προέβαλε μια σειρά από σοβαρές, αξιόπιστες προτάσεις για να κρατήσει τη Σκωτία στην ενιαία αγορά, αλλά το Κεντρικό Κοινοβούλιο δεν ήθελε να τις ακούσει.
Δείτε όμως και μια άλλη διάσταση. Αυτή τη στιγμή, η Μάλτα έχει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πληθυσμό περίπου 430.000. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να πετύχει μια ανεξάρτητη Σκωτία, με πληθυσμό πέντε εκατομμυρίων. Φανταστείτε τις δυνατότητες που έχουμε στις υποδομές, στις δεξιότητες και την καίρια θέση μας για την προσέλκυση επιχειρήσεων στη Σκωτία για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Τα πανεπιστήμιά μας θα μπορούσαν να αποτελέσουν την έδρα για ερευνητικές ομάδες παγκόσμιας κλάσης για όλους τους υπηκόους της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Σκωτίας. Θα είμαστε οι παγκόσμιοι παίκτες υπηρετώντας ένα μεγάλο κομμάτι από τις πιο ισχυρούς επιτυχημένους μηχανισμούς ανάπτυξης στον πλανήτη.
Η ενεργοποίηση του άρθρου 50 δεν αφορά μόνο την έκρηξη που προκαλεί η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ αλλά και την απαρχή της διάσωσης τους έθνους μας που πρέπει να εγκαταλείψει το πλοίο που βυθίζεται. Οι πολίτες της Σκωτίας ψήφισαν για να παραμείνουμε στην ΕΕ και έχουμε χρέος να σεβαστούμε την διάχυτη επιθυμία τους, ανακοινώνοντας σύντομα, ένα νέο δημοψήφισμα. Ακόμα και χωρίς την συγκατάθεση του ΗΒ. Το μέλλον της Σκωτίας βρίσκεται στην ανεξαρτησία της και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οτιδήποτε άλλο, μοιάζει παρηγοριά για έναν αργό θάνατο που θα μας οδηγήσουν βασανιστικά στα επόμενα χρόνια οι ανεύθυνες επιλογές του Λονδίνου.
