Το σχέδιο Τραμπ για τη νέα Μέση Ανατολή, με ορόσημο, φυσικά, την επίθεση των B- 2 στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ξεδιπλώνεται σιγά - σιγά, με τον Αμερικανό πρεσβευτή στην Άγκυρα και υπεύθυνο για τη Συρία, Τομ Μπαράκ, να θέτει σε κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό αυτόν, την Τουρκία.
Τα νέα δεδομένα που δημιουργεί ο Πόλεμος των 12 Ημερών και η επίδειξη της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ εις βάρος του Ιράν, εξαλείφουν τουλάχιστον για ένα μεγάλο διάστημα την ιρανική επιρροή στη Μέση Ανατολή, παράγοντας ο οποίος αποτέλεσε τις τελευταίες δεκαετίες μια μόνιμη πηγή και αιτία αποσταθεροποίησης, αλλά και περιφερειακών ανταγωνισμών και συγκρούσεων.
Με μεγάλη εκκρεμότητα τη συνέχιση του πολέμου στη Γάζα, οι Αμερικανοί προσδοκούν ότι μια σύντομη κατάπαυση του πυρός και η δρομολόγηση ενός σχεδίου για την ανασυγκρότηση της Γάζας υπό νέα διοίκηση, θα απομονώσει τη Χαμάς και θα προσφέρει την ευκαιρία για την αποκατάσταση όχι μόνο της ειρήνης, αλλά και των σχέσεων του Ισραήλ με τον Αραβικό κόσμο, σε μια διεύρυνση των «Συμφωνιών του Αβραάμ», έργο της πρώτης θητείας Τραμπ αλλά και την αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία.
Ήδη υπάρχει έντονη κινητικότητα τις τελευταίες δύο εβδομάδες για αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με τη γειτονική Συρία και την είσοδό της στις «Συμφωνίες του Αβραάμ», όπως και του Λιβάνου. Τη δύσκολη αλλά ιστορική επιλογή αυτή καλείται να λάβει ο πρώην ισλαμιστής μαχητής και νυν προσωρινός πρόεδρος της Συρίας, Αλ Σαράα, με αντάλλαγμα την εξασφάλιση των πόρων που είναι αναγκαίοι για την επιβίωσή του και με δεδομένη την εγκατάλειψη της Συρίας από το Ιράν, στο οποίο για χρόνια στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό.
Ήδη ο πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε το διάταγμα για την πλήρη άρση των κυρώσεων έναντι της Συρίας, που θα εφαρμοστεί από τη Δευτέρα – κίνηση που θεωρείται ως «δώρο» και «κίνητρο» για την εξομάλυνση των σχέσεων της Συρίας με το Ισραήλ.
Ο Ισραηλινός ΥΠΕΞ Γκίντεον Σάαρ, σε δηλώσεις του, επιβεβαίωσε ότι υπάρχουν επαφές και παρασκηνιακές διαβουλεύσεις για μια τέτοια συμφωνία, με το θέμα των Υψιπέδων του Γκολάν να αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο, καθώς το Τελ Αβίβ επιμένει ότι θα πρέπει να αναγνωριστεί η παραμονή των εδαφών αυτών υπό την ισραηλινή κυριαρχία.
Όμως ο Σύρος πρόεδρος δεν έχει πολλές επιλογές, καθώς η άρση των αμερικανικών κυρώσεων, όπως και μια συμφωνία με το Ισραήλ, είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα, αλλά και για την επιβίωση του καθεστώτος του.
Οι συνομιλίες, σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δημοσιευθεί σε ισραηλινά ΜΜΕ, αφορούν κατ’ αρχήν τη συνεργασία σε στρατιωτικό επίπεδο, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος εμπλοκής στα σύνορα και στις περιοχές όπου έχει διεισδύσει το Ισραήλ εντός του συριακού εδάφους.
Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε βεβαίως σοβαρές ανισορροπίες στο έδαφος της Συρίας, όπου η Τουρκία έχει εδραιώσει την παρουσία της, λόγω και της στήριξης που προσέφερε στον Αλ Σαράα για να ανατρέψει τον Άσαντ και να καταλάβει την εξουσία.
Η Τουρκία έχει ρίξει το βάρος της στην προώθηση της εμπορικής συνεργασίας, αλλά και στον ενεργειακό τομέα, που είναι κρίσιμος για τη Συρία, η οποία, λόγω της καταστροφής των υποδομών, διαθέτει ρεύμα μόνο για λίγες ώρες την ημέρα.
Εκτός από το φυσικό αέριο που έχει προσφέρει στον σταθμό του Χαλεπίου, η Τουρκία έχει υποσχεθεί - αν χρειαστεί - την αποστολή πλωτών μονάδων παραγωγής ενέργειας. Στις 29 Μαΐου υπεγράφη συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μεταξύ των τουρκικών εταιρειών Kalyon Holding και Cengiz Holding, της UCC από το Κατάρ και της Power International από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με στόχο τη δημιουργία νέων και την αναβάθμιση υφιστάμενων μονάδων παραγωγής ενέργειας.
Και αυτό το σχέδιο της Τουρκίας δεν αφορά μόνο την ικανοποίηση των αναγκών της Συρίας, αλλά στοχεύει και στην ανάδειξη του κρίσιμου ρόλου της στον ενεργειακό διάδρομο της περιοχής, επιχειρώντας να καταδείξει ότι δεν μπορεί να παραμένει αποκομμένη από το EMGF (Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου).
Ωστόσο, η αντιπαλότητα Τουρκίας–Ισραήλ αποτελεί εμπόδιο στον αμερικανικό σχεδιασμό, και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το πώς αποτύπωσε την κατάσταση και περιέγραψε τις αμερικανικές επιδιώξεις ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Τ. Μπαράκ.
«Νομίζω ότι η Τουρκία θα μπορούσε να είναι το επίκεντρο όλων αυτών, όπως είδατε στη Συρία», είπε ο Αμερικανός πρεσβευτής, υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία και το Ισραήλ «είχαν υπέροχες σχέσεις» στο παρελθόν, και αυτό θα μπορούσε να συμβεί ξανά, καθώς «δεν είναι θρησκευτικό ζήτημα».
«Πρόκειται για μια παρεξήγηση σχετικά με τις εδαφικές διεκδικήσεις. Ελπίζω λοιπόν ότι θα υπάρξει ένας διάλογος μεταξύ Συρίας και Ισραήλ. Το ίδιο ισχύει και για τον Λίβανο και το Ισραήλ», δήλωσε ο Μπαράκ.
Ο κ. Μπαράκ, αφού επαίνεσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε ό,τι αφορά τη Συρία, διαβεβαίωσε ότι ο Αλ Σαράα δεν έχει πρόβλημα με το Ισραήλ. Στήριξε απολύτως την ενότητα της Συρίας και έστειλε καθησυχαστικά μηνύματα στην Άγκυρα, καθώς σοβαρό «αγκάθι» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις παραμένουν οι Κούρδοι της Βόρειας Συρίας: «Θα υπάρχει μόνο ένα έθνος-κράτος με το οποίο θα έχουμε να κάνουμε (στη Συρία), και αυτό είναι η συριακή κυβέρνηση. Οι SDF, που περιλαμβάνουν ένα στοιχείο που ονομάζουμε PKK και YPG, συμμετείχαν στον αγώνα κατά του ISIS μαζί με τις αμερικανικές δυνάμεις και εκτέλεσαν μια κοινή αποστολή.
Τώρα οι SDF πρέπει να ενσωματωθούν στη νέα Συρία, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά. Όπως ακριβώς και οι Αλαουίτες, οι Δρούζοι και άλλες κοινότητες επιδιώκουν εκπροσώπηση».
Ο Αμερικανός πρεσβευτής, όμως, στη συνέντευξή του, θέλοντας να επιβεβαιώσει τον ισχυρό ρόλο που αναγνωρίζουν οι ΗΠΑ για την Τουρκία, προανήγγειλε νέα συνάντηση Τραμπ–Ερντογάν και των υπουργών Εξωτερικών, για μια «ανανέωση της διμερούς ατζέντας», στην οποία «τα ζητήματα που συζητούνται εδώ και πέντε χρόνια, όπως τα F-35, τα F-16, οι S-400, οι κυρώσεις, οι δασμοί, είναι δευτερεύοντα στοιχεία, καθώς για πρώτη φορά οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία έχουν δεσμευτεί όχι μόνο να είναι αμυντικοί εταίροι, αλλά και να είναι επιθετικοί εταίροι».
Ο Αμερικανός πρεσβευτής, μάλιστα, προανήγγειλε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχει επιλυθεί το μείζον ζήτημα των F-35, με την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα.
Παρά το γεγονός ότι ο Τ. Μπαράκ προφανώς επιδιώκει να στείλει θετικά μηνύματα στην τουρκική κυβέρνηση και στην τουρκική κοινή γνώμη, οι θέσεις που παρουσιάζει φαίνεται να αντανακλούν τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ για την περιοχή, λόγω και της προσωπικής σχέσης του με τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και του ισχυρού ρόλου που κατέχει ανάμεσα στον στενό κύκλο των προσωπικών απεσταλμένων που έχει διορίσει ο Αμερικανός πρόεδρος για τις περιφερειακές κρίσεις.
